Янка Юхнавец - Урачыстасьць у садзе[Драматычныя начыркі]

Недбайла: (глядзіць на Алену) Зыбайла нічога важнага не гаварыў мне. (паўза)…яму усё лёгка і спадзеўна, і нясьцерпнасьці да жыцьця яму зразумелыя. Аднойчы пасьля вайны, прызнаўся: — Я Зыбайла — сын і сэрца жывое вайсковага прагрэсу. Жыві армія — і армія жыве!

Цімка: (садзіцца каля Аленыь як заўсёды незнарока) А па мойму самыя нясьцерпныя людзі да жэцьця і несправядлівасьцяў былі й застаюцца ува усіх эпохах, людзі творчасьці. Аднойчы на мастацкай выстаўцы… (Алена устае, бярэ кашолку ідзе да хмызьнякаь Цімка ідзе бліжэй да Недбайлы) Дазвольці кончыць пра нясьцерпнасьць… На мастацкай выстаўцы, я прыслухаўся да тлумачэньня мастака адной старэнькай жанчыне, ягонага краявіду. Яня ніяк не магла зразумець: чаму дрэва ніяк дрэва, а бы страла што вось-вось вырвіцца ад зямлі ды паляціць дзесьці у нябёсы. (заходзіць на другі бок Нядбайлы) Мастак так і не растлумачыў старэнькай пра сваё дрэва у крыявідзе. Яна спачувальна, адыходзячы, сказала яму: — Ты не нажывеш хлеба ад гэтага крыявіду. (адыходзіць, сядае на ўзьбярэжжа) Мне самому удалося зразумець «дрэва» шмат пазьней, і толькі таму што прышлося бачыць іншыя працы мастака. Я даю яму сьвядомасьць майго уражаньня. Аднойчы вясной, сонячным днём, я назіраў за гульнёй дзяцей у парку. Было поўнай азяровай блізіні неба над палянай, а ўся вяснавая зелянь, бадай цьвіцелася нетрамі зямлі… Паверце уверылася: дрэва пабач мяне пасылала ў небы стрэлы-вецьці, як у творы мастака.

Недбайла: (падцягвае вуду) Зырвалася.

Цімка: (зноў бліжэй да Недбайлы) Пра гэткія дрэвы шмат малявідаў у старых ды у бліжэйшым 20-м веку мастакоў. Класікі прывучылі ў спакоі гасподы людзей да разумнага гультайства… (падумаўшы) І тады мяне ахапіла адчуваньня чалавека 20-га веку, блізу як той мастак, у краявідзе з дрэвам. Мне зажадалася скомкаць у побач мяне дрэва-бярозу каб адчуць у спкменьнях жыцьця усённая затаённая, ашчадлівае — кінуць у неба. (ходзіць каля Недбайлы) Чалавек шмат залежыць ад уселякай рэчы. (паўзаь Алена вяртаецца апранутая у купальнікь расьцілае коўдруь на яе азірнуўся Недбайла) Ці можа тады правучыць чалавека поўнага энэргіі цялеснай і разумовай да грамадзкага суладу праз рпзныя клюбы, арганізацыі? А потым часу мусім гутарыць пра жыцьцё бы якія інквізытары дзеля рэлігіі?..

Алена: (урыўна) Памыляешся… Цімка перастань. Валей пра штосьці іншае.

Недбайла: Я люблю слухаць Цімку. (Алена выгадней абцягвае купальнік) Я вучуся у Цімкі насьледаваць прыроду. (Цімка сядае каля Недабайлы разуць абутакь Алена заходзіць у ракуь Цімка уражліва ускаквае з адным чаравікам на назе)

Цімка: Справядліва, Недбайла! Справядліва! Прырода вечна маладая, бы кажны дзень на іншую кватэру пераежджаеш. Усе мы насьледваем прыроду але богу-прыродзе шмат што не патрэбна ад нас. Нячыстых і сьвятых прад боскім аўтаром няма. Боскі аўтар — усе людзі. А калі кагосьці сьвятым прызналі, дык гэта тое, што прынялі мяне сябрам якой небудзь арганізацыі. (Алена пырскае на іх вадой)

Алена: Мужчыны, з вамі жанчына, гаварыць з ёй! (Цімка з адным чаравіком на назе уцякае ад пырскаўь нарьшце здымае чаравік і садзіцца на коўдруь Нядбайла крыху адыходзіць з вудай далейь яна у між часе вылазіць з ракі садзіцца на узьбярэжжы, да Недбайлы) Не адыходзіць, купацца ня буду — вада сьцюдзёная.

Нядбайла: Ці патрэбна закідваць вуду? Дурная рыба падчэпіцца толькі — ужо позна… прышлі. (усе азіраюцца — прыйшоў Зыбайла з пад пахай невялікім скомкам закручаны ў газэту)

Зыбайла: Лавеце, сябры, лавеце! Цалунак усім! А я увечары буду лавіць. (да ЦІмкі) Пакажы той вір дзе сама злавіў надоечы, невялікі, але сом быў. (наўмысна да усіх) Мне хочацца сама злавіць, але велічэзнага. (да Алены) Як чуешся?

Алена: (узмашна узьплеччамі, з усьмехам) Няпозна і табе пабыць з намі.

Зыбайла: (да ЦІмкі) Я зперша у вір прыманку ўкіну. (паказвае на скопак ў газэце) Цімка, калі ласка, будзь дружам, пакончы. (падскаквае) Фу, ты, скалёная! Жыву чалавекам, а люгашкі палохаюся. Якое гадлівае стварэньня!

Цімка: (заўсёды паслухмяны — абуваецца) Хадзем я зусім забыўся пра самоў. (усьміхаецца пырськліваь у воддалі пачулася неглухаватая сьпеўка песьні: Не кукуй, зязюлянька, так ранаь адыходзяць)

Алена: (з Недайблым) Я люблю гэтую песьню. Нехта-ж надумаўся сьпяваць сярод прастораў?

Нядбайла: Ужо нерана. Я таксама люблю гэтую песьню, яна бадай сымфонія…

Алена: (бліжэй да яго) Сымфонія! Сымфонія! (Нядбайла закінуў вуду) Дай патрымаць вуду, прысядзяць ногі забаляць. (Нядбайла дае вуду) Не адыходзіць ад мяне. (кідае вуду) Пагаварыць хачу з табой. (пазірае куды пайшлі Цімка і Зыбайла) Мне сімна сяньня. Даражоны, сумна мне — плакаць хачу.