Norman Davies - Boże Igrzysko. Tom II

Patrz J. A. Reguła, Historia KPP w świetle faktów i dokumentów, wyd. 2, Warszawa 1934, s.169—288.

Eighteenth Congress of the CPSU: Report given by Comrade D. Manuilsky, „World News and Views”, 6 IV 1939, s. 382, cyt. w: M. K. Dziewanowski, op. cit., s. 151—152. Patrz I. Deutscher, The Tragedy of Polish Communism between two World Wars, w: Marxism in our Time, Londyn 1972; także J. Kowalski, KPP 1935—1938: Studium historyczne. Warszawa 1975.

Państwowy Zarząd Polityczny, naczelny organ sowieckich władz bezpieczeństwa (1928—1934) (przyp. tłum.).

Patrz A. Korboński, The Polish Communist Party, 1938—1942, „Slavic Review”, XXVI (1966), s. 430—444.

Władysław Broniewski, Rozmowa z Historią, w: Zbór poezji 1925—1944, Jerozolima 1944, s.110.

Por. Szkice z polskiego ruchu robotniczego w latach okupacji hitlerowskiej, 1939—1945. Zarys historii. Warszawa 1964.

Pełna historia kariery Gomułki, a zwłaszcza jego dwuznacznych stosunków z rosyjskim komunizmem, nie została jeszcze napisana. Istnieją natomiast dwa przejrzyste wprowadzenia: N. Bethell, Gomulka: his Poland and his Communism, Londyn 1969, oraz P. Raina, Gomułka: eine politische Biographie, Kolonia 1970.

Por. Norman Davies, Poland, w: Communist Rule in Europe, 1944—1949, wyd. M. McCauley, Londyn 1977, s. 39—57. Wśród kilku autoryzowanych relacji z tego okresu należy wymienić: W. Góra et al.. Zarys historii polskiego ruchu robotniczego, 1944—1947, Warszawa 1971;N. Kolomejczyk, B. Syzdek, Polska w latach 1944—1949. Zarys historii politycznej, Warszawa 1971.

A. Schaff, Filozofia człowieka. Warszawa 1962.

L. Kołakowski, Katolicyzm a humanizm, w: Światopogląd i życie codzienne. Warszawa 1957; Jezus Chrystus — Prorok Reformator, „Argumenty” (1965), nr 12.

L. Kołakowski, Kapłan i błazen. Rozważania o teologicznym dziedzictwie współczesnego myślenia, „Twórczość” XV (1959), nr 10, s. 82.

S. Ossowski, Teoretyczne zadania marksizmu, „Myśl Współczesna” (1948), nr l.

H. Skolimowski, Polski marksizm, Londyn 1969, po raz pierwszy wydane w języku angielskim: Polish Marxism, Londyn 1967.

Zakończenie tego akapitu i cały następny — patrz przyp. 2, rozdz. I tomu II.

W niniejszym rozdziale z racji dużej ilości odniesień do sytuacji współczesnej okresowi powstawania Bożego igrzyska (przed r. 1980), dziś już zdezaktualizowanych, nie będą one oznaczane w tekście i odsyłane do przyp. 2 na s. 514, gdzie znajduje się informacja o dacie ukończenia książki (1979) i jej wydaniach angielskich (1981, 1982, 1983, 1985) (przyp. wyd.).

Wśród ogólnych opracowań historii PRL należy wymienić: R. Hiscocks, Poland: Bridge for the Abyss? An interpretation of developments in post-war Poland, Londyn 1963; J. F. Morrison, The Polish People’s Republic, Baltimore 1968; H. J. Stehie, The Independent Satellite: Society and Politics in Poland sińce 1945, Londyn 1965. Patrz także Poland since 1956: Readings and Essays on Polish Government and Politics, wyd. T. N. Cieplak, Nowy Jork 1972.

Patrz T. Żenczykowski, Geneza i kulisy PKWN, „Kultura”, Paryż 1974; G. H. Janczewski, The Origin of the Lublin Government, „Slavonic and East European Review”, I (1972); Scaevola (pseud.), The Lublin Committee: a study inforgery, Londyn 1945. Autoryzowaną wersję procesu budowania władzy komunistycznej w Polsce podaje W. Góra et. al., także N. Kołomejczyk, B. Syzdek, op. cit., patrz przyp. 18, rozdz. XXII tomu II, s. 1001.

Materiały z sympozjum Polska Ludowa, Warszawa 1964, wydane przez C. Madajczyka z okazji dwudziestej rocznicy utworzenia PKWN, zawierają wiele danych faktograficznych, natomiast niewiele istotnych komentarzy na temat podstawowych kwestii politycznych.

Patrz The Beginnings of Communist Rule in Polana. December 1943 — Juty 1945, wyd. A. Polonsky i B. Drukier, Londyn 1980, passim.

Ibidem, wyciąg z protokołu z posiedzenia KC PPR w dniach 20—21 maja 1945 roku, nr 75, s. 424—442.

J. Ciechanowski, Defeat in Victory, Londyn 1948; A. B. Lane, I Saw Freedom Betrayed, Londyn 1949; S. Mikołajczyk, The Rape of Poland: the Paltem of Soviet Domination, Nowy Jork 1948; J. Malora, La Pologne d’une occupation a 1’autre, 1944—1952, Paryż 1952.

A. Korboński, The Politics of Socialist Agriculture in Poland, 1945—1960, Nowy Jork 1964; patrz także H. Słabek, Dzieje polskiej reformy rolnej, 1944—1948, Warszawa 1972.

Patrz Z. Stypułkowski, Invitation to Moscow, Nowy Jork 1962, passim.

S. Kluz, W potrzasku dziejowym, Londyn 1978.

Na temat wojny domowej patrz W walce ze zbrojnym podziemiem, wyd. M. Turlejska, Warszawa 1972; na temat działalności UPA: A. B. Szczęśniak, W. Szopa, Droga donikąd: działalność OUN. Uch likwidacja w Polsce, Warszawa 1973, oraz beletryzowana relacja Jana Gerharda Łuny w Bieszczadach, Warszawa 1968. Druga z tych pozycji została wycofana z obiegu. Autor trzeciej został zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach.

S. Banasiak, The Settlement of the Polish Western Territories, 1945—1947, „Polish Western Affairs”, VI (1965), s. 121—149; Krystyna Kersten, The Transfer of German Population from Poland, 1945—1947, Acta Poloniae Historica, X (1964), s. 27-27; J. B. Schechtman, The Polish-Soviet Exchange of Population, „Journal of Central European Affairs”, IX (1949), s. 289—314; Krystyna Kersten, Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej. Warszawa 1974.

Obecnie Węgliniec (przyp. tłum.).

Umowa między Brytyjskimi i Polskimi Reprezentantami Połączonej Egzekutywy Repatriacyjnej w sprawie transferu ludności niemieckiej z Polski, zawarta między brytyjską Armią Renu i władzami polskimi w Warszawie (Berlin, 14 lutego 1946 r.), w: Granica na Odrze i Nysie Łużyckiej (Zbiór dokumentów i materiałów), wyd. T. Kowalski i P. Lippóczy, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 1971, s. 241—245.

Patrz. S. Schimitzek, Truth or conjecture: German civilian warlosses in the East, Poznań 1966.

Relację proniemiecką zawiera praca Alfreda M. de Zayasa, Nemesis at Potsdam: the Anglo-Americans, and the Expulsion of the Germans: Background, Execution, Consequences, wyd. poprawione, Londyn 1979.

Patrz wyżej, przyp. 8.

M. Turlejska, Zapis pierwszej dekady, 1945—1954, Warszawa 1972, s. 71—73. Praca ta, napisana przez byłą działaczkę partyjną, znającą sprawy od wewnątrz, jest jednym z bardzo niewielu opracowań, które oddają sprawiedliwość naczelnemu problemowi tej epoki: jak zbudować komunistyczny rząd, nie mając poparcia ze strony społeczeństwa.

Był to pomysł Władysława Bieńkowskiego, ale — zwłaszcza wobec wydarzeń 1948 r. — nie miał szans, aby się przyjąć (przyp. red.).