Габделәхәт Гаффаров - Балалар өчен әкиятләр, хикәяләр, пьесалар

Шул чакны әлеге су буена зәңгәр канатлы бер Күбәләк килеп чыккан. Ул, гадәтенчә, елганың аргы ягында үскән кыңгырау чәчәкләргә кунып, баллы су эчәргә теләгән булган. Караса, суда бер кочак кыңгырау чәчәкләре бәйләме йөзеп бара икән. Күбәләк озын-озак уйлап тормаган, канатларын ки-и-иң иттереп җәеп җибәргән дә, әлеге чәчәкләрне күтәреп алып, югарыга күтәрелгән. Шулай итеп, зәңгәр канатлы Күбәләк шәмәхә кыңгырау чәчәкләрен яр буена чыгарып куйган. Ә Йолдызкай шул чәчәкләргә ябышып тотынган булган икән. Күбәләк кыңгырау чәчәкләре белән бергә нәни колынны да елгадан йолып җиргә чыгарып бастырган.

– Рәхмәт яусын сиңа, зәңгәр канатлы Күбәләк! Син коткарып калмасаң, бүген минем әнием Чуаралма туган көнсез кала иде бит, – дигән колынкай. Ул бер чәчәкне Күбәләкнең чәченә кыстырган да, кушаяклап чабып, өйләренә кайтып киткән.

Аның әнкәсенең туган көненә, зәп-зәңгәр канатлы кызын ияртеп, теге Күбәләк тә килгән.

Яшәгән, ди, бер Күчән. Ул бик туңгак булган. Яз көне орлыктан борнап җир өстенә чыгуга, туңа башлаган. Моның борыны да күренми. Борыны күренмәсә дә, төренә дә төренә, ди, яфракларны катлап-катлап өстенә яба да яба икән.

Өсте-өстенә ябына, төренә торгач, туң Күчән Кәбестәгә әйләнгән, ди.

Яшәгән, ди, бер Суалчан.

Көннәрдән бер көнне Яңгыр аны үзенә кунакка дәшкән. Суалчан бик озаклап җыенгач, Яңгыр янына кунакка киткән. Бик, би-и-ик, би-и-и-и-ик озак барган, ди, бу. Барган да барган. Һич тә ашыкмаган. Тамчы да ашыкмаган. Барып җитсә, ни күрсен: Яңгыр моны көтә-көтә Карга әйләнгән.

– Кунакка кем янына барсаң да ярый. Кар, син мине кунак ит, – дигән Суалчан.

Ләкин Кар аңа ишеген ачмаган.

Суалчан, ач килеш, сузыла-сузыла кайтып киткән.

Кунакка тиз барырга кирәк шул. Югыйсә көтә-көтә хуҗаның шулпасы куерып бетә.

Яшәгән, ди, бер Баскыч. Аның Ачкыч буласы килгән. Ачкыч булгач, ул барлык ишекләрне ачып бетергән. Ачык ишекләргә җилләр кереп тулган. Җилләр кереп тулгач, бүлмәләр шар шикелле кабарганнар да очып киткәннәр. Алар белән бергә кешеләр дә очып беткәннәр. Берзаманны кешеләрнең җиргә төшәсе килгән. Ә җиргә төшәр өчен баскыч кирәк бит инде.

Ачкыч яңадан Баскычка әйләнгән. Шуннан соң кешеләр җиргә төшкән. Бүлмәләр дә җиргә кайткан. Аларның ишекләре ябылган. Ябык ишекләргә җилләр керә алмаган.

Баскычка ачкыч булырга ярамый. Шулаймы?

Яшәгән, ди, бер Юл. Ул яшел икән. Яшел булгач, үлән дип, анда сыерлар ашап-күшәп йөргән. Сыерлар ашарлык булгач, анда үлән үскән дигән сүз инде. Үлән үскән җир юл түгел бит инде, шулаймы?

Ә Юл кая киткән?

Аның барасы юлы булган. Ул шунда киткән. Сыерлар ашап туйгач, Юл әйләнеп кайтыр. Ә ул Юлдан сыерлар өйләргә сөт алып кайтыр.

Яшәгән, ди, бер Йорт. Фатирлары кү-ү-ү-үп булган, ди. Фатир саен берәр, икешәр, өчәр, дүртәр бүлмәсе бар, ди. Фатир саен берәр бәби, берәр әти, берәр әни, берәр әби, берәр бабай тора икән.

Ә һәр фатирда икешәр бәби торса, монда ничә әти, ничә әни, ничә әби, ничә бабай яшәр икән?

Бөтенесе.

Яшәгән, ди, бер Бака. Ул Бака мунча керергә бик ярата икән. Мунча керергә шулхәтле ярата, ди, инде менә, мунчадан бер дә чыкмыйча, ләүкә астында гына торырга ияләшеп киткән.

Шуннан соң бу Бака мунча бакасына әйләнгән. Хәзер ул, беркая да чыкмыйча, гел мунчада гына тора, ди.

Яшәгән, ди, бер Чыпчык. Аның бәләкәй генә, чеметем генә, бер генә чукырлык булса да каклаган каз ашыйсы килгән. Ә каклаган каз шундый тәмле бит ул – бармагыңны да ялап туймастай.

Ишегалдында да, су буенда да ап-ак, көрән-ак, бүз-ак казлар күптин-күп икән күплеккә.

Чыпчык:

– Менә болар тәмле каклангандыр! – дигән дә, казларның сыртларына кунып, чукып-чукып караган. Ул аларны каклаган каз дип белгән, янәмәсе. Какланмыйча, көне буена кояшта йөриләр ич!

Әлеге Чыпчык бу казларны туйдырып бетергән. Казлар аның үзен куып та караганнар, ә Чыпчык һаман килә дә килә икән. Аптырагач, ата каз Чыпчыкның бармагын тешләп алган. Чыпчыкның бармагы авырткан да, ул аны шундук авызына капкан.

Чыпчык, менә шулай итеп, үз бармагын ялаган, ди.

Яшәгән, ди, ике күрше Йорт. Болар зу-у-ур булганнар, ди. Эчләре тулы фатир, фатир тулы тәрәзә, тәрәзә саен ут янып тора, ди.

Төн җитеп, утлар сүнгәч, әтиләр, әниләр, бәбиләр, әбиләр, бабайлар, абыйлар, энеләр, апалар, сеңелләр, мәчеләр, этләр, телевизорлар, балыклар, кошлар, курчаклар, әкиятләр йоклап беткәч, бу ике Йорт бер-берсенә кунакка йөрешәләр икән. Икәүләшеп әйлән-бәйлән уйныйлар, бииләр, җырлыйлар, ди.