Адлер Тимергалин - Сайланма әсәрләр. 1 том. Повестьлар һәм хикәяләр

«Миндә ниндидер бер кыргый көч, ерткыч хайван инстинкты уянды, – дип сөйләде Азат. – Мин хәтта үземне типкәләгәндә тәнем авыртканны да тоймадым башта. Инде кулларымнан каерып алгач та, кайсысыныңдыр чыраена төкердем, үзем бертуктаусыз: «Гады вы, гады…» – дип кабатладым».

Менә шулай бер минут эчендә гамьсез һәм кан күрү белән коелып төшә торган җыбыткы малайдан үзен һәм энеләрен яклау өчен бөтенесенә әзер торучы ир-егеткә әйләнә ул. Азат кына түгел, соңгы ике көн эчендә авызларыннан ярты сүз дә чыкмаган энеләре дә баш калкыталар. Бала күңеле өчен күтәргесез авыр тормыш тукмагыннан соң башланган психологик шоктан аларны шушы бер мизгел чыгара. Дөньяның асты өскә килә һәм… бөтенесе үз урынына утыра. Кемнең дошман булуы ап-ачык хәзер. Ә кая соң дуслар?

Азатның кулларын артка каерып каеш белән бәйлиләр дә тәрәзә янына утырталар, ә Айдарны кабат өске полкага ыргыталар.

– Алма агачыннан ерак төшми… – дип, фуражкасын каккалый Байчурин.

– Үсеп кенә җитим, киләгеңне билелем, – дип йодрык төйни аңа Роберт.

Бу кадәр үк үҗәтлекне көтмәгән опер, тешләрен шыгырдатып:

– Ничава, үсеп җитмәссең, маңкалавыч… – ди. – Не вырастешь!

– Бүре баласын бүреккә салсаң да, урманга карый… – Монысын Айдар тешләгән бармагын ялап утыручы надзиратель әйтә.

Дөрес әйткән төрмәче. Шул көннән абыйлы-энеле Сәйдәшевләр бүре балаларына әйләнәләр, чөнки шакаллар арасында башкача исән калып булмаячагын акыл белән түгел, бәлки ниндидер бер эчке тоем, кеше күңелендә гасырлар буе йоклап ята торган һәм ятарга тиешле хайвани инстинктлары белән аңлыйлар.

Баш күтәрүнең файдасы озак көттерми. Берәр сәгатьтән купега конвой башлыгы, күрәсең, боларның иң зур түрәләре, кереп, фетнәче балаларга сөзеп-сөзеп карап тора да:

– Кулын чишәргә! Бик астында тотарга! – дип боера.

Шуннан соң конвой купены бушата, һәм малайлар үзләренә үзләре хуҗа булып калалар. Чекистлардан берсе, урта яшьләрдәге мыеклы абзый, чыгып барган җиреннән капыл туктап, рюкзагын чишеп, өстәлгә шап итеп бер буханка кара ипи куя, шуңа кул яссуы кадәр сало да өсти.

– Ну, хлопчики, сау булыгыз! – дип чыгып китә.

Ишекне тышкы яктан махсус ачкыч белән бикләп маташканда, бәләкәй Роберт беренче тапкыр елмайган кебек була. «Ләкин аның елмаюы җиңүче, тантана итүченеке кебек куанычлы түгел иде, бу самими үчле көлемсерәүнең суыгы минем йөрәкне өшетте», – диде Азат әкрен генә.

Балалар, иркенләп, ләкин рәшәткәле тәрәзәдән генә карап, көзге ямансу, үзе бәйрәмчә чуар табигатьне күзәтеп баралар. Инде Казанга да ерак калмый.

Казанда алар озак юанмыйлар. Вагонны каядыр тупикка кертәләр. Балаларның документлары төрле инстанцияләрдә йөри, ә үзләре салкын купеда язмыш дәфтәренә язганны көтеп утыралар. Мыеклы агайның арыш ипие белән тозлы салосы шунда бик тә ярап куя.

Вагонны каравыллап калган надзиратель, сәгать саен ишекне ачып:

– Ну, кролики, живы? Ладно! – дип, боларны барлап тора. Ике-өч тапкыр туалетка да алып бара.

Кичкә таба вагонга кабат җан керә. Вагон янына ук өсте ябулы машина китереп туктаталар. Башта кузовтан шинель кигән ике хатын, аннары ике ир сикереп төшә. Шуннан соң, исемлек буенча кычкырып, һәркайсы бәләкәй генә төенчек тоткан тугыз кыз баланы төшерәләр, вагонда барачак каравыл аларны үз исемлеге буенча тикшереп кабул итә. Кыяфәтләренә, үзләрен ничек тотышларына караганда, бу кызчыклар, һичшиксез, «халык дошманнары» гаиләсеннән инде. Күзләрендә биниһая куркудан башка берни чагылмаган гөнаһсыз, гыйффәтле, пакь кыз балалар… Аларны, вагонга кертеп, күрше купега тутырганнар. Ахырда машинадан төрлесе төрле яшьтәге бер дистә малай төшә. Болары инде терерәк. Болары инде тешләк булырга тиеш.

Ике атнадан Азат миңа, телефоннан шалтыратып, фатирга ордер алганлыгын, бүген үк шунда күчәчәген, таксопаркта автослесарь булып урнашуын әйтте. Мин аны котладым, әгәр мөмкин булса, рөхсәт итсә, барып чыгармын, дидем.

– Шушы якшәмбедә үк киләсең!

Төгәл адресын әйтеп, координатларын күрсәткәч:

– Табармын, шәт, – дидем.

– Юк, юк! Мин сине вокзалда каршы алам, чөнки шактый ерак, анда автобуска утырырбыз, ул безнең йортка каршы базар янында гына туктый, – дип аңлатты Азат.

Шулай килештек тә.

Якшәмбе көнне, Азат әйткән автобустан төшкәч, беренче эш итеп мин аңардан өй хуҗалыгы өчен нәрсә кирәклеген сорадым, мебельләре турында белештем. Ул инде кухнясын җиһазлаган, иркен генә бүлмәсендә сары фанердан гына булса да, зур көзгеле шифоньер бастырып куйган икән. Мин аңа бүләккә стена сәгате алырга тәкъдим иттем. Ул баш тартмады, елмайды гына: