Аліна Длатоўская - Ген зямлі

– Значит, нет никакой формулы? ― у яго інтанацыях не было агрэсіі, не было пагрозы ― толькі цікаўнасць і адчуванне сваёй улады.

– Богам клянуся. Ні формулы, ні ўколаў, ні таблетак. Чалавека перасмыкнула ці то праз тое, што ён не верыў, ці то праз нянавісць да беларускай мовы.

– Так оно само, что ли? По волшебству?

– Мы з Яўгенам адказаў не знайшлі. Гэты феномен нявытлумачаны.

– Ага, ― змрочна згадзіўся чалавек у шэрым, задумаўся. ― Слушай, а ведь я заплачу. Все твои побрякушки столько не стоят. Квартиру дочке купишь. Нормальную. В Варшаве, например, если Москва тебе не мила.

– Дык было б што прадаваць, паночак, ― з перабольшанай паслужлівасцю мармытаў Ігнат.

– Ладно, тогда объясни мне, что это. Вы же исследования не один год проводили. Так что узнали? Генетическая мутация? Островецкая АЭС? Или всё-таки формула какаято? Прививка сепаратизма?

– Кажу вам яшчэ раз: гэты феномен нявытлумачаны. Аднак я думаю…

– Да как с вами разговаривать-то?! Интеллигенты хреновы. Феномен, говорит, «нявытлумачаны». Так вытлумачце! Это ваша работа, блин!

– Я думаю, гэта сапраўды мутацыя, ― так жа роўна працягнуў вучоны. ― Яўген называў гэта генам зямлі. Я называю генам крывіча. Тое ўсяго толькі назва ― у геноме мы зменаў так і не вынайшлі. Я не ведаю, у чым справа. Разумееце… Беларуская мова абуджае ў некаторых людзях нешта такое… Звышнатуральнае, калі хочаце. Цяпер, калі літаратараў і навукоўцаў не чуюць, а паўстанцаў душаць яшчэ ў калысках ― вы іх і душыце, ― цяпер наша краіна вынайшла іншы спосаб абараніць сябе. Гэта гучыць пафасна і наіўна, але… Я ў гэта веру.

– Это уже не наука, это уже религия какая-то. Секта, в самом деле. Ладно, допустим. А дочь твою мать-земля чего обделила?

– Так, відаць, склаўся лёс.

– А может, постарался не «лёс», а босс? Эксперименты на твоём чаде ставил?

– Яўген і пальцам Аленку не крануў.

– Да, врать-то ты даже себе не умеешь, ― спакойна, з усмешкай вымавіў мужчына, пляснуў далонню па стале: ― Где формула?!

Дзядзька Ігнат нервова ўціснуўся ў крэсла.

– Няма яе!

Мужчына задаволена хмыкнуў і сышоў. Ігнат даліў у чарку, выпіў. Паклаў галаву на спінку крэсла. І перастаў дыхаць.

Мужчына ў шэрым вярнуўся у кватэру хвілін праз дзесяць.

Праверыў пульс. Абмацаў вопратку, спіну памерлага, адхіліў абіўку крэсла. Выцягнуў адтуль зацёрты нататнік.

– Что ж вы всех за дураков-то держите, брате Игнате? Держали, то есть.

Даніл расплюшчыў вочы, адштурхнуўся ад труны, быццам убачыў у ёй нешта гідкае, згубіў раўнавагу і дакладна ўпаў бы, калі б Алесь у час не прытрымаў яго. Юнака калаціла, нібы ён выйшаў на мароз у вільготнай вопратцы. Ён глядзеў вакол, не разумеючы, дзе знаходзіцца. Яму патрэбны быў час, каб прыйсці ў сябе. Але Вацлава Яўгенавіча гэта мала хвалявала. Ён грубавата адсунуў сына ўбок, схапіў юнака за плечы, страсянуў.

– Шо ты ўбачыў?

– Яго атруцілі, ― крывячыся, адказаў Даніл.

– Не! ― захлынаючыся паветрам, вохнула Алена.

Алесь спачувальна зірнуў на яе, працягнуў руку, каб прытуліць да сябе. Яна адхіснулася.

– Чым? ― Вацлаў Яўгенавіч так сціснуў рукі, што Даніл зашыпеў ад болю.

На дзіва, гэта спрацавала працверажальна. Хлопец нарэшце перастаў трэсціся, сфакусіраваў позірк.

– Нешта было ў алкаголі.

– Не можа быць. Я вынес усё з хаты.

– Відаць, не ўсё, ― стомлена паціснуў плячыма юнак. ― Альбо гарэлку прынёс суразмоўнік.

Даніл акуратна падбіраў словы, нібы шукаў сярод багны цвёрдую глебу. Ён выглядаў разгубленым, нават спалоханым.

– Які суразмоўнік? Ты бачыў, хто атруціў?

– Вайсковец. У шэрым касцюме.

Алесь закусіў вусны. Ён прадчуваў, што без «С.О.Н.» тут не абышлося. Але да апошняга спадзяваўся, што трагедыю можна вытлумачыць неяк інакш.

– Гэта ўсё? А імя?

– Не ведаю.

– Што ён хацеў?

– Эм. Забіць? ― Даніл зусім разгубіўся.

– Мда, Алесь, малавата карысці ад тваіх пакемонаў, ― скептычна вымавіў Вацлаў Яўгенавіч, нарэшце адпусціўшы юнака.

Алесь паглядзеў на Даніка. Уважліва, цяжка. Нешта ён недагаворваў. Але паміж лабірынтаўцамі і бацькам Алесь заўсёды абіраў першых.

– Здольнасці ― справа непрадказальная, бацька.

– Не супраць, калі я выйду на вуліцу? ― Даніл няўпэўнена зірнуў на Алеся. ― Мне трэба паветра.

Алесь выйшаў услед за Данілам. Алена расплакалася канчаткова ― глядзець на гэта ён не мог, а дапамагчы яна б не дазволіла. На вуліцы пахла талым снегам. Вецер ператвараў лужыны ў неспакойныя акіяны. Па адной з іх, нібы адчайны сёрфер, бегаў дубовы лісток. Да апошняга трымаўся ― цяпер вось сарвала, калі ўжо набрынялі свежыя пупышкі. Мабыць, Беларусі надыходзіў час, як таму лістку, перастаць трымацца, саступіць месца новай культуры, новай нацыі?