Аліна Длатоўская - Ген зямлі

– Чтобы понимать, с чем мы имеем дело…

– Угу. Скажи ещё, что где-нибудь под Полоцком реально существуют лабиринты с библиотеками. Ботан.

Эдуард моўчкі глядзеў, як сябар без разбору валіць уяўных праціўнікаў, ды задумліва шчоўкаў алоўкам.

Бом. Бом. Бом. Глухія металічныя ўдары гулам аддаваліся ў галаве. Некалькі разоў за ноч ён узнімаўся і ішоў на кухню ― мацней закруціць кран. Са здзіўленнем бачыў, што нічога нідзе не капае, і вяртаўся ў ложак. Мабыць, тое ў суседзяў? Надта гучна. Мабыць, гэта чыйсьці гадзіннік адбівае дванаццаць? Дваццаць чатыры. Сорак восем. Мабыць, гэта ўсяго толькі ў галаве?

Бом. Бом. Бом. Быццам яго клічуць кудысьці. Быццам нешта павінна адбыцца. А пятай раніцы ён не вытрываў і ўзняўся. Усё роўна сёння яму не паспаць. Расхінуў фіранкі. Вялікія сакавіцкія кроплі бязлітасна лупілі па жалезным карнізе. Бом. Бом.

Ён стрымана ўсміхнуўся. Калі ўвесь час у напружанні, калі паўсюль бачыш пагрозу, раней ці пазней нават дождж стане тваім ворагам. Ён стомлена выдыхнуў і скіраваўся да ложка. Цяпер, калі ён ведае, што гэта, хаця б некалькі гадзін…

Алесь Савіцкі быў кіраўніком «Лабірынта». Ён не любіў гэтую пасаду і не ганарыўся ёй. Алесь Савіцкі лічыў яе пакараннем, якое ён заслугоўваў. Якое мусіў прыняць. Бо любую працу павінен нехта выконваць.

А праца была не з лёгкіх. Улады АбРэспа крок за крокам бязлітасна знішчалі ўсё тое, што адрознівала адзін народ ад другога, усё тое, што шанавалі, чым ганарыліся яго, Алесевы, продкі. Руйнавалі будынкі, палілі кнігі, знішчалі рэчы. І нават калі знаходзіліся тыя, каго гэта абурала, ― мясцовыя жыхары, старажылы, навукоўцы, ― любыя ўзрушанні хутка ўтаймоўваліся. І забываліся. Галоўнае ― правільна і ў патрэбны момант пераключыць увагу натоўпу.

Яны, як маглі, ратавалі ды захоўвалі беларускую спадчыну. Ясная справа, пяцёра ― цяпер ужо шасцёра ― чалавек супраць цэлай Сістэмы могуць няшмат. Але яны рабілі магчымае. І немагчымае. У кожнага з чальцоў «Лабірынта» былі звышздольнасці. Як часам жартаваў сам Алесь: «Ліга справядлівасці» ў беларускіх маштабах. У іх не было ні супермоцы, ні ўмення лётаць, ні звышхуткасці, ні нават бэт-мабіля. Затое ў іх была Ніна, дзяўчына з супер-памяццю, Ліка, якая ўмела выклікаць прывідаў, Яраслаў, які чытаў думкі, Сцяпан, які бачыў наскрозь канструкцыю любога будынка, сам Алесь, які меў дар пераканання, і цяпер вось яшчэ новенькі, Даніл, які бачыў мінулае рэчаў. І ўсё адно працы было надта шмат.

Агідна загудзеў тэлефон, які заўсёды стаяў на бязгучным. Не, ён не будзе адказваць у пяць гадзін раніцы, хто б там ні быў. Алесь коратка зірнуў на экран.

Тэлефанаваў чалавек, з якім ён не стасаваўся гады два. Такія званкі бываюць толькі да вялікай бяды.

Бяда заўсёды прыходзіць не ў час. Па-першае, у «Лабірынце» толькі з’явіўся новенькі ― таленавіты хлопец, але пакуль яшчэ чужы. Да таго ж Алесю катастрафічна не хапала «правай рукі» ― Яраслава. Ён бы ўзяў самую складаную частку працы на сябе, дазволіўшы Алесю абстрагавацца, зрабіць выгляд чэрствага мізантрапічнага вырадка.

На жаль, у Яра ўзніклі складанасці па іншай справе і ён дагэтуль не вярнуўся з Бярэсця.

Калі адбывалася непапраўнае, Алесь не ўмеў даць рады эмоцыям. Замест таго, каб перажыць гэта, ён прыдумваў сабе дадатковыя справы, пытанні ― абы толькі не думаць, не асэнсоўваць, не ўсведамляць.

Алесь набраў на мабільным нумар, падпісаны як Цётка.

Дачакаўшыся санлівага дзявочага «алё», буркнуў «адзін дзевяць чатыры два» і скінуў званок. Год смерці Купалы.

Таямнічай, страшнай смерці. Як гэтая.

Алесь увесь час сумняваўся ў слушнасці сваіх рашэнняў.

Яраслаў ніколі не сумняваўся. Алесь заўсёды ўзважваў кожны наступны крок. Яр заўсёды дзейнічаў паводле сітуацыі.

Яны абодва часта цытавалі Караткевіча. Рабілі нечаканае. І абодва аднолькава часта памыляліся. Розніца была толькі ў тым, што Яр не браў да галавы. Алесь з задавальненнем аддаў бы сваю пасаду Яру. І той бы, напэўна, не адмовіўся. Аднак Алесь лічыў сябе абавязаным «Лабірынту», абавязаным яго стваральніку…

Усё, што яму заставалася, ― заварыць сабе кавы пакрапчэй і даслаць Цётцы паведамленне з адрасам і прыпіскай: «Прыхапіце малога».

Шэра-ружовы брудны пад’езд больш нагадваў тралейбусны прыпынак. На абшарпанай лаўцы сядзелі юнак і дзяўчына, такія сумныя, халодныя, далёкія адно ад аднаго, быццам пара, якая толькі што разышлася назаўсёды. Сцёпа, невысокі, хударлявы, светлавалосы малады чалавек, падобны да пільнага мышаняці, і Ліка, чарнявая, зграбная, з паазіяцку вузкімі вачамі і парцалянавай скурай.