Яніна Пінчук - Горад мрой (зборнік)

Аднак апошнім часам…

Ах, цёплае паветра, водар шакаладу, выпечкі – у мінус дзесяць самае тое! Што мы сёння будзем дэгуставаць?

…апошнім часам я не ўпэўнена, раздражняе мяне гэтая «інтрыга» ці, наадварот, падабаецца. Так-так. Насіцца па ўсім горадзе, грошы на пыл пераводзіць, трывожна прыслухоўвацца, прынюхвацца, як паляўнічы сабака, скакаць з аўтобуса на аўтобус, з вагона ў вагон, забыўшыся пра падрыхтоўку да экзамену – пайдзі туды, не ведаю куды, знайдзі тое, не ведаю што!

Я замовіла карамельную каву-макіята, аднесла яе да стойкі, залезла на высокае крэсла, кінуўшы торбу і куртку на суседняе. Краі саломінкі мякка прабілі пласт пены з салодкім узорам. Хоць штосьці добрае ў гэтай дзіўнай гульні – магчымасць пабыць гурманкай: я песціла наіўную надзею, што мае паводзіны – гэта ігра паводле Станіслаўскага, якая дапамагае мне выглядаць пераканаўча.

У той вечар мяне асяніла. І я спасцігла метафізічную існасць трамвая.

Надвор’е стаяла не зімовае – чаканне не выклікала знерваванасці. Больш за тое: я прагнула падставіць разгарачаны твар прахалодзе. Здароўем пачынаеш цешыцца, толькі перахварэўшы, падвышаную стыпендыю і бліскучую рэпутацыю пачынаеш цаніць толькі пад пагрозай іх страты. Але я – здала. Перамагла, справілася, адстралялася!

Гэтая пераздача была неверагоднай. Я перажыла нешта накшталт рытуальна-сімвалічнай смерці. Верагодна, такі вопыт павінен быў яшчэ і прасунуць мяне ў духоўным развіцці – як бы там ні было, адчуванні адмысловыя. Тыдзень быў нібы сціснуты – курчамі кашмару, трывогі і няспыннага вучэння, а цяпер – час спыніўся.

Калі не зусім заціх, то вельмі замарудзіўся: так няспешна падпаўзаў да нас бірузова-зялёны паважны вусень. Я ўстала і плюхнулася на асобнае месца ля акна. Трамвай рушыў з лёгкім рыўком, як кабінка атракцыёна ў парку забавак.

Прыйшла нірвана. Я не проста свавольнічаю з моднымі слоўцамі, а добра ведаю этымалогію, гэта – «адсутнасць жаданняў»: і сапраўды, усе жаданні зніклі, з мяне было даволі і радасці збавення. Наплылі філасофскія думкі: пра тое, як важна дакладна вылічваць свой патэнцыял, пра тое, што немагчыма бясконца жангляваць працай, навукай, вечаровымі курсамі і патугамі самавыяўлення – абавязкова штосьці ўпусціш. Падступіла жаданне раскрыць кніжку – і вось ён тут, мініяцюрны бледна-ружовы томік Святога Францыска Сальскага. Праплывае міма «брама горада» – дзве вежы Прывакзальнага пляца, крэмава-бэжавыя, з зубцамі-рожкамі накшталт тых, што робяць дзеці на сваіх замках пяску і вады; і вось я прасякаюся «Кіраўніцтвам да набожнага жыцця» гэтак жа, як тыдзень таму вывучала біяграфію Марціна Лютэра пяра Івана Габры.

Але потым я з уздыхам адкладаю нават гэтак вытанчана напісаную душакарысную кнігу. Мяне перапаўняе штосьці яшчэ. Штосьці больш аб’ёмнае, шматколернае, настойлівае – не ў крыўду Францыску Сальскаму, але як даніна цяперашняму моманту.

Ульянаўская, потым Першамайская – толькі цяпер разумееш, якія безаблічныя назвы і якія чароўныя вуліцы. Строгая і прывабная архітэктура савецкага часу, потым сціплыя, але сімпатычныя дамкі пачатку дваццатага стагоддзя. А стадыён «Дынама»? Ён лёгка пазнаецца і выглядае прыгожа, чымсьці напамінае не тое каб «урачысты», але смачны торт – маё ўлюбёнае рэтра. Авось справа горад ужо плыўна пераходзіць у сваю індустрыйную частку. Потым парк Горкага, што ўсюды носіць адну назву, але ўспаміны захоўвае зусім розныя (Арына, памятаеш?). Плошча Змітрака Бядулі і сакральнае месца – могілкі. Вуліца Чырвоная (ніяк не ўспрымаю яе рускую назву «Красная», заўжды ў мазгу нейкае абурэнне: «Якая яшчэ «Красная», вы з дуба ляснуліся?»). Потым – на вуліцу Якуба Коласа, гэта зямля запаветная, новая зямля…

Мяне ахапіла замілаванне. Я адназначна зраднілася са сталіцай. Больш за ўсё мне падабаўся менавіта гэты маршрут і тое, што праплывала за акном. Калі прыедуць замежныя госці, самым цудоўным будзе выправіцца з імі катацца на трамваі. Няспешна ўбіраць у сябе стыль горада, узіраючыся за вокны, адчуваць, як вагон пасля кожнага прыпынку кранаецца з лёгкім, але адчувальным высілкам, падрыгвае на заваротках, чуць бразджанне званка – старамоднае, нягледзячы на сучасны дызайн корпуса. А як перад самым паваротам на Коласа пераводзяць стрэлку, гэты рытуал? Не, ну праўда ж непаўторна!

Гэты від транспарту ніколі не быў «маім» – я аддавала перавагу шпаркаму і без-лішніх-цырымоній метро. Трамваі ж заставаліся Арынінай епархіяй; яна казала, што ёсць у іх сваё хараство, з імі звязана маса літаратурных твораў, нават мой любы Картасар. І толькі зараз да мяне дайшло, толькі зараз я прачула! Сапраўды, пасля ўзрушэнняў шмат што бачыцца ў іншым святле. І трамвайная экскурсія з замежнымі калегамі ўжо здаецца мне сапраўднай знаходкай.