Яніна Пінчук - Горад мрой (зборнік)

Тут зямля нагадвае мармур, яна такая ж цвёрдая на сцяжынках, і ўся ў яркіх разводах зялёнага моху. Вакол стаяць абеліскі пад шатамі цемнаватых сакавітых крон, праз якія прабіваецца пяшчотнае, свежае сонечнае святло, а цяпер – гэтае цьмянае латуннае ззянне. Ён чакае мяне ля аднаго з помнікаў, аддзяляецца ад яго, быццам доўга так стаяў, абапершыся.

– Мой генерал… Ён абдымае мяне, не можа стрымаць уздыху. Па маёй шчацэ паўзе сляза – гэта ўсё, што засталося ад успышкі болю пару хвілін таму. Ён сумаваў. Божа, якое пяшчотнае сэрца ў гэтага старога ваякі… Ад цяпла яго шчакі вострая, гарачая пяшчота ўсё запаўняе ўсярэдзіне, не пакідаючы вольнага месца. Мы стаім так некалькі хвілін. А маглі б стаяць вечна. Хоць ён разумее, як плыве час у нашым свеце, таму не злоўжывае, сам жа часам выводзіць мяне з трансу. Вось і цяпер: «Ты спознішся».

Я не распавядала, проста сказала, што з ім бачылася.

– А помніш той вечар, калі мы разам там ішлі?

– І бачылі майго нагваля?

– Ага!

Котка тады прабегла проста перад намі, а потым шмыгнула ў кусты – калі падняліся далей на горачку, то зірнулі туды з цікаўнасці, і ў зарасніках яе не было. Ёсць у нагваляў такая манера – растварацца ў прасторы ды імгненна знікаць.

– І мы ніколькі не стаміліся гэтак бадзяцца…

– …і ў нашых жылах усё яшчэ лілася музыка – такая ж святочна-ліловая, ультрамарынавая, салатавая і фіялетавая, як святло на сцэне! Для мяне ў той дзень усе песні былі такога колеру.

– Так, дакладна, здорава! І падсвятленне на хатах таксама было нібы знарок, дзеля выключнага выпадку – і зноў мы абмяркоўвалі нашу савецкую архітэктуру…

– …яна такая прыгожая! І вось мы дайшлі да гэтай дзіўнай трохкутнай плошчы, а кафэ было ўжо зачынена, і нам не наканавана было паспытаць знакамітых пірагоў пад вельмі нямецкай назвай.

– А яшчэ там крама была спартыўная: гэй, дзе тут красоўкі, а дзе прысмакі?!..

– Потым мы перайшлі праз трамвайныя пуці, і я ўбачыла могілкі… Трава так ахайна падстрыжаная. Яна была заліта халодным чыстым ззяннем, і пражэктары асвятлялі надмагіллі, і гэта здалося мне вельмі прыгожым, вабным і таксама святочным, – я захапілася.

– Я сказала, што гэта Насціна ўлюбёнае месца, – задуменна працягвала Арына.

– І я зразумела, што для мяне яно таксама стане такім. Калі мы ішлі міма, я была загіпнатызавана, мяне так і цягнула глядзець за агароджу…

– …і ты абмацвала поглядам чорную траву і спытала мяне: «Гэта што, стакроткі?»

– …так, гэта былі стакроткі. І потым я ўбачыла, што там стаіць мой Аўгуста. Ён усміхаўся радасна і па-змоўніцку.

– Ты зразумела, што ён кліча цябе ў госці.

– Так. Таму што тут яму лягчэй усяго ўвасабляцца. Могілкі. Вайсковыя. Хараство.

Я прыцмокнула, узняўшы брыво. Арына заўсміхалася. Не, прыцмокнула я ад тварожніка, проста так супала.

А потым мы ішлі разам праз гэтыя ціхія, ветлыя цёмныя вуліцы, з пахам начных агародчыкаў, з памяранцавым святлом вокнаў, з шурпатай шэрай цэглай пяціпавярховікаў. І выйшлі на Праспект якраз у гэтую арку, проста да гэтага кафэ.

– Цяпер мне ўсё зразумела! – Арына расплылася ва ўсмешцы. Я не ўтрымалася і таксама пачала хмыліцца, хіхікаючы, як хуліганісты школьнік. І яна прамовіла сваю сакраментальную фразу:

– Я цябе абажаю…

У той вечар мы чакана не селі на метро, як усе нармальныя людзі, а зладзілі марш-кідок па Праспекце. І размаўлялі яшчэ пра кучу розных цікавых рэчаў, якія тут пералічваць залішне. І мне прыйшло да галавы, што мы нагадваем персанажаў картасараўскага рамана «Экзамен» – маладыя, няпростыя, мы шукаем, чагосьці там ствараем, вечна ў стане прадчування. І – так, нас яшчэ чакаюць свае экзамены. Аднак мы, у нашы юныя, але ўжо па-свойму сталыя гады, навучыліся іх не баяцца.

Па каву давялося спускацца ў апраметную.

Даўжэзная, крутая лесвіца сыходзіла ў цемру. Толькі справа ў глыбіні віднелася квадратная пляма святла. Я акуратна ступіла на першую з прыступак-клавіш, цьмяна-белых, з цёмнымі сятчастымі кілімкамі, левай рукой узялася за масіўны шэры поручань: спускацца можна было толькі так, павольна, асцярожна – амаль з піетэтам.

Нешта падобнае я і адчувала: сумесь хвалявання і зачаравання, якія паступова нарасталі. Зрабіўшы апошні крок, я падняла галаву і з захапленнем кінула позірк на той шлях, што пераадолела ў цёмна-сінім змроку тунэля. Гэта было дзіцячае пачуццё – усведамленне незвычайнасці.

Чарговая ўстанова ў маім гусце: не банальнае і зацёртае месца на Праспекце, дзе ўсё выстаўлена напаказ – не, тут ёсць інтрыга.