Ганна Севярынец - Дзень Святого Патрыка

Сярод Марыніных аднагодкаў на ўвесь Мінск, напэўна, было чалавек пяцьсот, якія ўсім гэтым сапраўды цікавіліся. Нават кніжкі беларускамоўныя тады пачалі выдавацца менавіта такім сакраментальным накладам – па пяцьсот. Кожнаму па кніжцы. Цягнулася гэта гады са два, пакуль выдавецтвы канчаткова не абанкруціліся. А што яны шукалі ў мове? Па-рознаму, канешне. У асноўным да мовы прыходзілі з нейкіх інтэлектуальных, палітычных, кар’ерных ці сямейных меркаванняў, маўляў, мой дзядзька – вядомы беларускі пісьменнік… Ці як яна.

Гэта быў філфак, пяты курс, два тыдні да абароны дыплома. Марына Дамейка, выдатніца, надзея кафедры, будучы аспірант, гэтыя тыдні праводзіла так, што і мама, і тата, і прафесарска-выкладчыцкі склад факультэта пасівелі б, калі б даведаліся. А што рабіць? Дзяржы здадзеныя, дыпломы ў рэцэнзентаў, з інтэрната яшчэ не папёрлі і наогул – студэнцтва скончылася. Таму Марына з сардэчнай сяброўкай нарэшце вырашылі здзейсніць свае запаветныя мары і пайсці ў сапраўдны запой. Набралі на Камароўцы агуркоў, квашанай капусты і сала, назапасілі моцных напояў – і далі нырца.

Назапашанае скончылася а дзявятай: чуткі пра запой абляцелі інтэрнат, і да сябровак далучыліся з дзясятак памагатых. Прыйшлося пайсці ў канапу.

Так, гэта была легенда філфакаўскага інтэрната – канапа з гарэлкай. У адной дзяўчынкі бацька працаваў на гарэлачным заводзе ў Мазыры, і нейкім чынам меў кожны месяц колькі бутэлек на вольны продаж. Таму раз на месяц з чорнага ўваходу ў інтэрнат пры поўным, шчодра аддзячаным маўчанні афіцыйных асоб разгружалі бусік з гомельскімі нумарамі, падымалі на ліфце на шосты паверх пару скрыняў гарэлкі і складалі ў канапу. Гаспадыня канапы была дзяўчынай не сквапнай і даверлівай, вяла тоўсты сшытак, куды запісвала пазычальнікаў, і таму на пачатку месяца ўвесь філфак адчуваў сябе ў поўнай алкагольнай бяспецы. Нават калі няма грошай – вып’еш з канапы. Звычайна канапу выпівалі за першы тыдзень, а потым яе гаспадыня спаганяла пазыкі і выкрэслівала прозвішчы са сшытка чырвоным алоўкам.

Такім чынам, два дні пілі з канапы. «И за это его называли Тутанхамо-он!» – меланхалічна цягнуў Бутусаў з магнітафона, часам ягоны дэпрэсіўны вакал змяняўся жыццярадаснай «Багемскай рапсодыяй» геніяльнага Фрэдзі, а часам нехта выконваў пад гітарны акампанемент балгарскую народную песню «Іматэ лі віно». Карацей, весяліліся з выдатніцкім перфекцыянізмам.

На трэці дзень, калі сілы патроху сыходзілі з кволых целаў нашых п’яніц, у дзверы пагрукаўся ён.

Марына чула пра яго і раней: нехта з кампаніі распавядаў пра надзвычай ваяўнічага першакурсніка з беларускага аддзялення, які ладзіў адмысловыя сваркі на рускамоўных парах і пісаў, як казалі, неблагія вершы па-беларуску. У яго былі нейкія абаронцы ў дэканаце і на кафедры сучбелліта, таму сваркі сыходзілі яму з рук, прынамсі, пакуль што. Самае цікавае ў гісторыі з Багданам Сямёнавым было тое, што ён быў рускім. Але ж такога беларуса трэба было яшчэ пашукаць. Пяты курс, зразумела, глядзеў на ягоныя выкіндасы без пафасу: такім, як Сямёнаў, не так важна, чым эпаціраваць. Рускі беларускі нацыяналіст – шыкоўна для вяртлявага і невысокага, неспартовага і наогул нейкага нехлямяжнага хлопца. Ну, і вершы. Першакурсніцы млеюць і складаюцца штабялямі. Мо, таму, што пакуль не разбіраюцца ў вершах, мо, таму, што хлопцаў на філфаку, няхай сабе і нехлямяжных, заўсёды не хапае.

Карацей, гэта быў Сямёнаў, якога нехта з запойных памагатых падабраў ля стадыёна «Дынама»: хлопцу трэба было пахмяліцца, а ў шапіках за вершы ўжо не налівалі.

– Вітанкі, дзяўчаткі! – Сямёнаў выкінуў ушыркі рукі і запеў нейкі цыркавы туш.

– Салют піянерам, – адгукнулася Марына, не падымаючы галавы. Яна добра бачыла Сямёнава, бо ўчора засынала якраз тварам да дзвярэй. У іншым выпадку яна б наўрад ці здолела павярнуцца.

– Кажуць, у вас тут даюць прытулак прагным і таленавітым?

– Такім – толькі выспятка! – горла, спруцянелае з ночы, адмаўлялася надаваць голасу грудны тэмбр і інфернальны тон.

– Тады я зайду, – пагадзіўся Сямёнаў і плюхнуўся на ложак побач з Марынай. – Во бурбалкі, я ведаю, яны табе зараз патрэбныя болей за ўсё, – і дастаў аднекуль паўбутэлькі ледзяной кокаколы.

Ужо толькі за гэтае яго варта было пакахаць.

Каханне і зубы ў маладых баляць аднолькава.

Пачынаецца ўсё раптоўна: толькі што ты быў чалавек-чалавекам, сядзеў на канапе, глядзеў у акно, пры наяўнасці вольнага часу калупаўся ў носе ці, згодна з патрабаваннем фразеалагізму, лічыў варон, і раптам – жа-а-а-ах! – і баліць. І так баліць, што дах зносіць, здаецца, зараз бы адчыніў вакно і скочыў бы ўніз, туды, куды падаюць, распрастаўшы крылы, вароны, якія ўбачылі на зялёнай траве крывавы кавалак мяса.