Франц Сіўко - Эдэм (зборнік)

Андрэй Мікалаевіч павохкаў, паўздыхаў, ды іншага выйсця, як выпраўляцца аднаму, не было. Вядома, ён паедзе – у суправаджэнні Пелагеі і маладога Дыбы. Старэйшы, каб не агаляць крайнаўскае гаспадаркі, застанецца тут з сястрою графа Тацянай і яе сынам Валодзем.

Васямнаццатага траўня караван з дзесяці падвод і экіпажа выехаў з маёнтка.

Пелагеін скарб месца заняў няшмат. У самым надзейным ляжала мапа. Спачатку яна хацела ўзяць усе, але ў апошні момант перадумала і задаволілася адной – той, на якой ужо колькі месяцаў чырванела абведзеная алоўкам лінія паміж сядзібай і далёкай Дубраўкай.

1822

Дубраўка

Пелагея запаволіла хаду, сочачы з-пад рукі за вокнамі графіні, павольна спусцілася да ракі.

Бронак сядзеў на ляшчыніне збоч купальні і гайдаў нагою вызваленую напалову з вады лодку. Побач паблісквалі халявамі новенькія боты, шавец Ёсель надоечы перадаў іх хлопцу з мястэчка праз знаёмых.

Яна сышла са сцежкі, асцярожна ступіла босымі нагамі па пяску, наблізілася да лодкі. Бронак падхапіўся з месца, памкнуўся да яе. Але блізка падысці не асмеліўся – не пускала крыўда.

Вось ужо колькі тыдняў, як адносіны між імі прыкметна падпсаваліся. Яны і даўно ўжо былі не такія бясхмарныя, як раней, а тут яшчэ гэты Людвік Лазоўскі… Сядзеў бы ў Вільні, у сваім універсітэце, дык не, закарцела па суседстве з Дубраўкай, у бацькоўскай сядзібе, асесці. Як на злосць, там якраз школка, у якой Пелагея за настаўніцу і ў якую тры разы на тыдзень ездзіць праводзіць урокі.

– Андрэй Мікалаевіч цябе кліча. – Пелагея порстка ўбрыла ў ваду. – З лямусам нешта.

Бронак злосна пхнуў лодку нагою.

– З лямусам! Я не цесля, здаецца.

– Пан Дыба такіх слоў не ўхваліў бы. – Пелагеін голас гучаў як ніколі спакойна.

Гэта канчаткова раззлавала Бронака. Але напамін пра нябожчыка бацьку, які памёр падчас эпідэміі тыфусу неўзабаве па прыездзе з графіняю ў Дубраўку, трохі астудзіў раздражненне. Ён саскочыў з ляшчыніны, з сашчэпленымі шнурам ботамі ў руцэ паплёўся да пакояў. Ужо дапаў да пагурка, як пачуў: ззаду плёснула вада. Азірнуўся: Пелагея, шырока раскідваючы рукі ўбакі, плыла праз заточку да другога берага.

Андрэй Мікалаевіч сядзеў на ганку, моршчыў лоб ды моўчкі назіраў, як цеслі завіхаюцца ля будоўлі. Нерваваўся: ці ж так марудна ішла б справа пры Феліксе? Трэці год, як мужыкі, рабуючы нічыйную яшчэ тады сядзібу, спалілі лямус, і так хочацца як найхутчэй яго аднавіць. Можа, наогул не варта было брацца за справу. Але ж як без лямуса і асабліва – без лядоўні? Вунь колькі ялавічыны спрахла летась. Зіма выдалася мяккая, адліжная, а хто ўгадае, якая будзе сёлета.

На ганак выйшла ў суправаджэнні пакаёўкі Марыя Іпатаўна, накіравалася да вогнішча пад дрэвамі – там другая пакаёўка, Туфіля, варыла варэнне з прынесеных дзеўкамі ягад.

Андрэй Мікалаевіч хацеў загаварыць з ёю, але не наважыўся. Жончына зацятасць у адносінах да Пелагеі і яе нелюбоў да тутэйшага люду ўсялякую размову нязменна ператваралі ў спрэчку. Ды і зараз ёй, падобна, было не да размовы: выгаворвала Туфілі.

– Колькі казаць табе: ложка, а не лыжка! Калі ўжо ўцяміш?

– Уцяміш тутака! – Туфіля злосна, ажно разляцеліся ўбакі пырскі, тыцнула лыжкай у варэнне. – То з аднаго вучыся, то цяперака во – іначай ужо. Маладзейшыя няхай, а нам і так добра.

З-за сажалкі выбегла з падхватнікам у руках Антолька, падляцела да маткі. Туфіля выняла з чыгуна аблепленую пенай лыжку, дала дзяўчынцы – аблізаць. Тая борзда аблізнула, але адыходзіць не спяшалася.

– У школу каб…

– У школу! – усплёснула рукамі Туфіля. – Надумалася! Хто цябе возьмець туды, мурзатую? Літараў наўчылася, і досіць.

Калі Пелагея вярнулася да пакояў, ужо шарэла. Цесляры парадкавалі рыштунак, ля вогнішча Туфіля студзіла, памешвала раз-пораз лыжкаю ў чыгуне варэнне.

– Пачакай! – Бронак саскочыў з рыштаванняў, перагарадзіў ёй дарогу.

– Што ты хочаш? – Яна сцяла вусны, атрэсла на хаду мокрыя валасы, пакіравала напрасткі да вогнішча.

– Паспрабуйце, панечка. – Туфіля зачэрпнула з чыгуна гусціні, падала дзяўчыне. – Як, добрае?

– Нішто. Смакам тое, што ў Крайне вараць, нагадвае. З чаго яно?

Туфіля паціснула плячыма.

– Не ведаю. Бытта з дзерава нейкага дзеўкі назбіралі.

– З дзерава? З якога дзерава?

– Ды з таго, што ў кустах расцець…

– Я паглядзець хачу. Пакажыце мне.

– Антолька пакажаць, яна з дзеўкамі хадзіла.

– Дзе яна?

– У капцільні, Зосі каўбасы памагаець перавешваць.