Вінцэсь Мудроў - Помнік літары «Ў»

– Каго гэта ты прыбіў? – пытаецца цётка Наста, параўняўшыся з помнікам.

– Літару «У кароткае».

– Дык яна ж, здаецца, на станцыі вісела.

– Вісела, ды рамонтнікі адрэзалі. А я падабраў.

– Во дурняцца людзі. Вешаюць, тады аддзіраюць… Ну пайшлі ўжо, пайшлі, – гукае цётка карове, тузае за вяроўку, і Субоха, незадаволена крутнуўшы рагамі, сунецца па гаспадыняй.

Невядома – колькі б я яшчэ сядзеў ля свайго помніка, ды тут маці – як заўсёды незадаволена і голасна – паклікала на абед.

– Што гэта ты з рыдлёўкай лётаеш? – маці паставіла на стол талерку з таўканіцай.

– Помнік рабіў, – мармычу я, размазваючы па бульбе азярцо растопленага масла.

– Ты б лепш храпу парсюку сабраў ды лехі прапалоў, – кажа маці, але я не слухаю тыя нараканні.

Спехам праглынаю бульбу, ем гарачую яечню, і ўжо на хаду п’ю з гладыша кампот з белых парэчак. Мне не да абеду, бо карціць паглядзець – ці стаіць хто каля помніка.

Яшчэ ад весніц заўважаю мальцаў з нашай вуліцы. Яны таўкуцца вакол ліпы. Я махаю ім рукой, бягу, спатыкаючыся на разбітай «Беларусам» дарозе, і тут жа спыняюся, пабачыўшы знявечаную літару. Яна вісіць дагары нагамі, трымаючыся на адным цвіку, і глуха бразгае пасля кожнага пушчанага каменя. Твары сябрукоў пазначаныя вясёлым азартам. Спаборнічаюць – пасля чыйго каменя бляшанка зваліцца на зямлю. Мне, як у маленстве, становіцца шкада сябе самога, і я, пракаўтнуўшы халодны камяк крыўды, думаю пра тое, што літары «Ў» няма месца на гэтай зямлі.

Прыземісты, фарбаваны светла-брунатнай фарбай дом цёткі Аўгінні стаіць непадалёку ад станцыі. Такія дамкі калісьці будавалі для чыгуначнікаў, а паколькі муж цётчын усё жыццё адпрацаваў машыністам паравоза, дык і атрымаў тое жытло яшчэ за хрушчоўскім часам. Займае цётка Аўгіння, што праўда, не ўвесь дом, а толькі яго палову. У другой палове жыве дачка з зяцем – саракапяцігадовым непітушчым здаравілам, які працуе дзяжурным па станцыі. Муж цётчын даўно памёр, а цётухна ўсё яшчэ займае свет і паміраць не збіраецца. Нават мае нейкую гаспадарку: гадуе ката ды двух індыкоў паўночнакаўказскай пароды. Былі яшчэ і індычкі, але тых зяць на калодку паклаў: суп з іх дужа смачны. Хацеў на майскія святы і індыкоў прыкончыць, але цётка не дала. Звыклася ўжо са сваімі гадунцамі. Усё ж весялей, калі хтосьці ходзіць па двары ды кулдыкае.

Індыкі ў цётухны ганарлівыя: грудзіны як тыя шары, галовы на спінах, хвасты веерам; ходзяць паважна, чырвонымі вісюлінамі трасучы, якія ў іх на дзюбах вісяць. Гаспадыня тыя вісюліны «смаркачынамі» называе. Але ж праз індыкоў і са двара немагчыма выйсці: бягуць, пракуды, следам. Цётка ўжо, як у краму збіраецца, і сумкай махае, і весніцы прычыніць. Але ўсё адно: узляцяць на паркан, адтуль, пёры губляючы, на зямлю і валакуцца за гаспадыняй да самай крамы. Прасіла неяк зяця сетку на паркан нацягнуць, каб індыкі са двара не пераляталі, але ж таго ці дапросішся.

Вось і сёння… пабачылі, недарэкі, што гаспадыня на ганак з пустой сумкай выйшла, – і адразу ж да весніц кінуліся. Выбеглі на падворак, закулдыкалі і шыі цягнуць, гаспадыню выглядаючы.

– А каб ужо на вас… – незласліва прамовіла гаспадыня, сыходзячы з ганку, – цягаецеся следам, ужо людзі смяюцца!

Цётка Аўгіння дакорліва крэкнула, слязлівымі вачыма зірнула на сонца, збіраючыся чхнуць, але не чхнула і валюхастай хадою рушыла ў краму.

Да крамы ісці недалёка. Прайсці ўздоўж чыгуначнай лініі, а потым павярнуць направа. Індыкі, як заўсёды, ідуць першымі. На каляіне, уздоўж якой шкандыбаюць, стаіць таварняк з нізкімі платформамі, а ля вагонных колаў гарласта завіхаюцца каўкі ды вароны. На дварэ сярэдзіна жніўня, па чыгунцы возяць збожжа, яно сям-там высыпаецца, таму на станцыі ад самага ранку збіраюцца птушыныя грамады.

Пабачыўшы шумлівых варон, індыкі на момант забываюцца на гаспадыню, збочваюць са сцяжыны. Ім таксама карціць паласавацца крамянымі зярнятамі. Дома ж кормяць адно варанай бульбай ды сечанай крапівой з кіслым малаком, а тут такая смакоша!

Цётка Аўгіння з такой праявы нават перахрысцілася: падзякавала Богу, што сёння адна ў краму пойдзе, без гэтых недарэкаў, і, азірнуўшыся, прыспешыла крок.

Зерня было няшмат, дый дзяўбці яго было нязручна, бо яно ўбілася ў шчыліны між друзу і дзындры. А тут яшчэ вароны, сеўшы на дах суседняга вагона, незадаволена гарлалі, і індыкі, кулдыкнуўшы ў адказ, узляцелі на платформу. Думалі, можа там, на платформе, дзеўбануць зярнят, але так і застылі ў ачмурэнні, бо міма, па суседняй каляіне, з аглушальным шумам заляскатаў цягнік. Ратуючыся ад грукату і ляскату, яны прыціснулі галовы за спінамі, уражана залыпалі павекамі, і нават калі грукат заціх у далечыні і ўзняты цягніком пыл паволі асеў, індыкі доўга не маглі ачомацца, маракуючы: што гэта было? І ачуліся толькі тады, калі платформа тарганулася і прыдарожныя кусты – спачатку паволі, а потым усё хутчэй і хутчэй – паплылі перад вачыма.