Нури Арсланов - Сайланма әсәрләр / Избранные произведения

Туздырган сине язмышның
Аяусыз җиле.
Язгы тамчы булып сагышым
Җылытсын иде
Синең изге, тик каберсез
Сөякләреңне;
Тарих, ник иттең кадерсез
Сирәкләреңне?!

Колонияләр аңга килеп
Мәйдан тотканда,
Бер-бер артлы ирләр ирек
Даулап чыкканда, –
Оран саласыз күк сез дә
Гасырлар аша, –
Бөек дауга сезнең эз дә
Килеп тоташа.
Сез шәфәгы идегез илнең…
Ә бездә – таңнар! –
Әкиятләрдә генә инде
Патшалар, ханнар.
Карыйм Арча кырларыннан
Кояш батуын.
Күрәм шәфәкъ нурларында
Сынын батырның, –
Соңгы үлем ярасыннан
Ауган җирендә
Басып карап тора сыман
Туган иленә.

Ямьсез җанга ямьсездер лә дөнья,
Тар күңелгә – ул бер тар кабер.
Миңа аяз көндә таң каршылап,
Бер сулау да җәннәт белән бер!
Шул җәннәттә, әҗәл җиткәнчегә,
Мин ашыгам яшәп калырга! –
Мәдәт бирсен фанилыктан өстен,
Авырлыкны җиңгән сабырга.

Кайсы бозыла, кайсы дөнья куя…
Сирәкләнә инде дуслар да.
Хөрмәтлиләр яшьләр,
аларның да
Күпчелеге әхлак кушканга.
Мин хөрмәтлим хөрмәт итәрлекне,
Олымы ул, әллә кечеме, –
Бик күңелсез булыр иде дөнья,
Яратмасаң әгәр кешене.

Шулай да бар каһәр сукканнары, –
Явызлыктан белми нишләргә,
Төкерек чәчеп йөри, усал эттәй,
Кем юлыкса шуны тешләргә…
Хикмәтеннән кайчак замананың
Хәйран калып, акыл туктала:
Егерменче гасыр кешесе син –
Тешләтмә дә аңа, сукма да!

Ни әйтсәң дә, яшәү шундый әйбәт!
Җир җир инде, җәннәт дисәң дә:
Туфраклары җиңел булсын гүрдә,
Түзем-сабыр бирсен исәнгә…
Күргән төсле җирдә исән чакта
Киләчәкне – йөз ел алдагын,
Мин үлгәч тә күреп ятармын күк
Җир өстендә ниләр барганын.

Ямьсезләргә ямьсез фани дөнья,
Тар күңелле мескен өчен – тар…
Көләч йөзле кояш булып, җирдә
Яшәүдән дә матур нәрсә бар?!

Баеп барган кояшына борган
Ак болытлар алтын яңагын.
Мин аларның гаҗәп кәрванына
Сокланып һәм сыкрап карадым.

Тетелгән йон төсле шул болытлар
Күләгәләр ташлый тауларга.
Иләс-миләс җилгә юлдаш булып
Ашыгалар әллә кайларга…

Бөтен тирә-ягым хәрәкәттә,
Җаным тетрәп китә куркудан:
Әллә җилләр инде мине куа,
Әллә инде үзем җил куам?..

Гомер уза, болыт куган җилдәй,
Риза түгел күңел – талпына:
Күпме яшәп җирдә, бер җылы сүз
Әйтә алдың микән халкыңа?!

Телең ачкан, күзең ачкан илең,
Юаткан ул сине – баласын;
Син үзеңнең күз яшьләрең белән
Юалдыңмы аның ярасын?!

Болытлар бит алар ваемсызлар –
Биек күктә йөзгән чакларда
Дүрт ягы да кыйбла, барыр юлы –
Җилләр куган ерак якларга…

Болытларга охшамаган шул без,
Безнең кыйбла фәкать бер генә!
Җил җаена карап, газиз халкым,
Юлларыңны борма төрлегә.

Язмыш сине һаман элеккечә
Җил-давылга каршы йөрергә
Җитәкләсен диеп олы юлдан,
Теләк телим туган телемдә.

Баеп барган кояшка бер ачып,
Бер яңадан каплап тауларны,
Кая ага икән болай гамьсез,
Болытларның моңсу кәрваны?..

Ак мендәргә башын куеп яткан,
Ә гәүдәсе ярым ялангач…
Матурлыгын кая яшерсен ул,
Чын алиһә булып яралгач?!

Әйтерсең лә Мелос Венерасын
Кемдер куйган шулай яткырып,
Тәрәзәдән төшкән ай нурында
Үзе балкый айдай яктырып.

Җан өргәннәр кемнәр бу һәйкәлгә,
Ак мәрмәрдән коеп тәннәрен?! –
Мөмкин түгел мондый гали затка
Әверелүе гади бәндәнең!

Бу – алиһә ята минем алда!
Бу – чын сәнгать, иҗат тудырган.
Мин – хыялый рәссам, үз бәхтенә
Гарык булып, алҗып утырган…

Шулай гына карап утыру да
Нинди бәхет, нинди тантана!
Сөям генәме соң мин бу җанны?
Юк! Гыйбадәт кылам мин аңа!

Ай нурында айдай балкып ята
Ак алиһә ап-ак мендәрдә…
Юк, уятмыйм әле, – аның урыны
Гаршемдәге изге мөнбәрдә.

Чәчелгән, сибелгән татар,
Яфраклар очкан сыман
Таралган, туган якларын
Калдырган кошлар сыман.
Кошлар кайта, язлар җиткәч –
Күңелле безнең яклар!
Кошлар кебек сайрашырга
Кайта безгә кунаклар.

Кайчагында сагышлардан
Нечкәрсә күңелләре,
Өздереп җырлап җибәрә
Моңлы татар көйләрен.
Шунда ул туган якларын
Төшерә уйларына:
Йөргәндәй була Камада,
Агыйдел буйларында…