Уладзімір Караткевіч - Маленькая балерына

Добра, сказаў ён.

Вы ведаеце, сказала "маленькая", пазаўчора я прачнулася ўначы і думала пра вас. За вокнамі былі дрэвы і ноч, і мне стала шкада, што вы не бачыце гэтага, седзячы ў гэтых старых мурах. І мне так чамусьці стала шкада вас, што я нават трошкі паплакала.

Чалавек апусціў цяжкія бровы, быццам імкнучыся прыкрыць імі вочы.

Машына звярнула ў дачны пасёлак, хутка прамчала спячай вуліцай, прамінула бярозавы гай на адхоне і спынілася ля форткі.

Тут было толькі пяць дачак, наводшыбе, і кожная трохі наўздалёк ад другой. Дача бацькоў Ніны была ўглыбіні, за садам; па сцяжынцы да яе было метраў трыста.

На яе дзіва, спадарожнік таксама вылез з машыны.

Я праводжу вас да ганка.

Што вы?! — спужалася яна. — Не трэба. Вы і так былі такі добры і ўважлівы.

А калі вас тут хтосьці пакрыўдзіць на гэтай сцежцы?

Што вы, тут і бярозы свае.

А я ўсё ж пайду.

Ён ішоў поруч з ёю, і яна баялася так, што падала сэрца, баялася за яго. Ці мала засталося тых, не дадушаных калючай рукавіцай? А раптам што-небудзь здарыцца? Тады яна не даруе сабе.

Але чалавек, здавалася, нічога не заўважаў, ішоў і з насалодай дыхаў цёплым начным паветрам, настоеным на ласкавым паху бяроз.

Які мір, сказаў ён. — А стома ўсё мацней, дзяўчынка.

Вам трэба мора, многа паветра, добрых людзей вакол.

Людзей? Магчыма… Каб гэтыя людзі ўсе былі як вы.

Ён памаўчаў крыху і раптам спытаў:

Ёсць у вас жаніх?

Ёсць, раптоўна сказала яна.

Яму пашанцавала. Хто ён?

Той хлопец, што тады танцаваў "Балеро".

Прыгожы хлопец… Харошы?

Харошы. І вельмі дурны. Наіўны, з пяшчотай адказала яна.

Гэта добра. Наіўныя не носяць у сэрцы зла… Будзьце шчаслівая з ім. Я дапамагу, каб вы былі разам… І, калі запросіце, прыйду на вяселле.

Абавязкова… абавязкова, сказала яна, я нават не ведаю, за што, за што вы такі добры да мяне.

Пакіньце, сказаў ён, ніякі я не добры.

Яны спыніліся перад дачай. Вокны ўжо ўсе былі цёмныя. Над садам, над дахам будынка панавала ціша.

Ну, давайце развітаемся, сказаў ён. — Я не буду заходзіць. Не трэба турбаваць людзей.

"Маленькая" ўжо зусім была пайшла, але раптам павярнулася да яго.

Я вас прашу, я вас вельмі прашу, усхвалявана сказала яна, не думайце, што людзям нельга верыць… Вы не думаеце гэтага шчыра, вы не можаце так думаць!

Чалавек стаяў і глядзеў на яе з прытоенай усмешкай.

Дык можна? — спытаў ён нарэшце.

Можна, упэўнена выдыхнула яна. — Яны добрыя.

Добра, сумна сказаў чалавек, бывай, дачка, спі спакойна… І не плач па начах за старых людзей.

Ён павярнуўся і пайшоў да форткі. "Маленькая" глядзела на яго, і шкадаванне аб гэтым чалавеку, які ішоў у ноч, зноў сціснула ёй сэрца.

А чалавек выйшаў з форткі і сутыкнуўся са Сторавым. Той стаяў, сціснуўшы вузкі, як шчыліна, рот.

Раён даволі падазроны, сказаў Стораў.

Што, не нажэрліся? — даволі дабрадушна сказаў чалавек.

Стораў паглядзеў на яго з адданай пачцівасцю і суха — гэты тон, як ён лічыў, найбольш адпавядаў яго місіі вернага ахоўніка — сказаў:

Справа, вядома, не аб арышце. Справа аб ахове. Вы ведаеце, яны заўжды рады ўчыніць зло тым….

Тады чалавек таксама звузіў вочы і насцярожана абвёў позіркам суседнія будынкі.

Так, сказаў ён і даказаў за Сторава, тым, да каго я добра стаўлюся… Рабі, як лічыш патрэбным, прыглядзіся… І каб з гэтай галоўкі ніводнага воласа ад чыёйсьці рукі. Зразумеў?

Машыны рушылі. Ён сядзеў на заднім сядзенні і цяжка думаў. Потым думкі перайшлі на ўспаміны. Успомнілася Грузія, якой яна была пяцьдзесят год таму, калі ён, дзесяцігадовы, упершыню па-сапраўднаму адчуў вясну. Яна была прыўкраснай. Яна была такой і потым, калі ён быў юнаком. Успомніліся Горы, плынь Ліяхвы, буйнае квіценне ткемалі на схілах гор.

Свеціцхавелі ўстаў перад яго вачыма, ясны, узнесены да нябёс у месячным сяйве. Сэрца ляцела насустрач яму… Так, тады таксама была вясна. А зараз яна для іншых, для гэтай дзяўчынкі і для яе хлопца.

На хвіліну ён падумаў, што аддаў бы ўсю ўладу за некалькі год маладосці. Улада не прыносіла шчасця. Нават любоў людзей была ад няведання… А гэтая, як сланечнік, уся для жыцця, якога ў яго скора не будзе. Дзяўчо павінна жыць і быць шчаслівым, і тады, магчыма, яшчэ адзін з нешматлікіх успомніць яго дабром.

Чалавек ехаў начнымі пералескамі, потым ускраінамі, чалавек, якога ўлада ўзвяла да неверагодных вышыняў, улада, якую ён змяняў бы ў гэтую хвіліну на сціплую хату ў бярозавым гаі і на такую вось дачку. Ён ведаў, што ён хоча гэтага толькі ў гэта імгненне, але яму не хацелася думаць, што гэта так.