Сяргей Балахонаў - Бог кахання Марс

– Дружа, кінь заганяцца, – казаў яму сябар з універсітэта транспарту. – Як бачыш, песнямі яе не проймеш. Будзь ты хоць сам Гамер – выгнаным будзеш, Гамер! Таму пераключайся на святло іншых маякоў. І будзе табе шчасце…

– Штука ў тым, што я не хачу пераключацца, – сумленна прызнаваўся Ягор.

– А чаго ты хочаш?

– Хачу, каб той румын разам з матацыклам грымнуўся ў мора.

– Кепскае жаданне.

– Звычайнае.

– Звычайнае, але кепскае. Лепш абстрагавацца ад таго, што ў іх там адбываецца. Яны сабе. Ты сабе. Інакш ты толькі шчодра частуеш сваіх дэманаў.

– Паразіта.

– Што?

– Забудзь. Скажы лепш, што б ты рабіў на маім месцы?

– Сядзеў бы на ганку.

– На ганку?

– Так. І калі-небудзь убачыў бы, як паўз мяне пранясуць труп майго ворага.

– Я так не магу. Я не такі Канфуцый, як ты… Жаданае не зваліцца з неба…

І ўсё ж на ганку Ягору сядзець давялося. Літаральна. Без аніякага папулярнага канфуцыянства. Марына пасля ад’езду за мяжу тройчы наведвала Гомель. Сядзець каля знаёмага дома – дома, дзе засталіся яе бацькі, якім яна строга наказала не размаўляць са сваім колішнім . Сядзець, каб хоць на колькі імгненняў пабачыць каханую, якая, праходзячы міма, напята рабіла выгляд, што яго няма. Прыкра. Балюча. Смешна. Тройчы яна прыязджала ў горад, пакінуты дзеля няўцямных выгод. І за ўсе гэтыя візіты Руткоўскі бачыў яе ўсяго хвілін пяць, калі старанна пераплюсаваць кожнае імгненне, кожную нанасекунду. Больш за ўсё пашчасціла падчас яе трэцяга прыезду. Тады, ачмурэлы ад пяшчотнага травеньскага цяпла, ён дазволіў сабе не змаўчаць, а кінуць ёй наўздагон адну просьбу. Дзіўную просьбу-пажаданне:

– Ты толькі не прывозь яго ў Гомель.

– А то што?! – абурана выгукнула Гваздовіч, пазіраючы на яго, як на гарадскога дурня.

– А то «го-го-го!» – і матацыклет на мель сядзе, – з усмешкай нараспеў прагаварыў мужчына, якога яна менш як два гады таму кахала.

– Ты пагражаеш?! – яшчэ больш раззлавалася дзяўчына і, не чакаючы адказу, стала крычаць: – Ты ненармальны! Досыць тут выкамарываць! Прысвялепіўся, як чорт да брагі! Адчапіся ад мяне і ад Марку! І бацькоў маіх вароты абмінай! Усё, што было паміж мной і табой, засталося ў мінулым! У капцах паснула, зеллем зарасло! Час табе ўжо гэта забыць, як забыла я!

– А ты забыла? – зусім спакойна, нібы ўсё гэтае грымотнае даўгаслоўе адрасавалася не яму, удакладніў Ягор, не зводзячы вачэй з крыкухі.

Злавіўшы яго позірк, Марына асеклася.

– Ды пайшоў ты! – пляснула яна і пашыбавала прэч.

Пасля гэтага шчаслівага пабачання пра сябе нагадаў Пыркэлаб. Позна ўночы ён патэлефанаваў Руткоўскаму і на ламанай рускай мове з гнеўным імпэтам агучыў тыя ж тэзісы, што і кагадзе Марына. «Травеньскія тэзісы», – хмыкнуў сам сабе Ягор, а ў слухаўку вельмі выразна працытаваў даўні беларускі праклён: «Каб цябе пярун калядны спаліў!» Ці зразумеў яго румынскі матацыкліст-прыродазнавец, для беларускага археолага-трубадура засталося невядомым. Прынамсі, гудкі ў тэлефоне пачуліся адразу пасля апошняга слова праклёну.

Гісторыя з начным званком развесяліла Руткоўскага і засведчыла, што яго нумар Гваздовіч не выдаліла са спіса сваіх кантактаў. Апошняе не стварала лішніх ілюзій, але, разам з тым, дзіўным чынам умацоўвала яго ў нічым не абгрунтаванай перакананасці, што любошчы Марыны і Марку – рэч прамінучая. Галоўным пытаннем заставалася пытанне часу – калі там у іх усё скончыцца? Ягор працягваў пісаць кнігу, паралельна сочачы даступнымі спосабамі за жыццём тых дваіх .

Кніга для сваёй жанравай нішы атрымлівалася дужа незвычайнай. Археолаг інтэрпрэтаваў юравіцкую знаходку як выяву боства кахання. Форма ідала, арнамент «хвойкаю», шматлікія паралелі з артэфактамі іншых старажытных культур, яскравае водгулле ў пазнейшай айчыннай традыцыі – усё, на яго думку, сведчыла на карысць прапанаванай інтэрпрэтацыі. Неспадзявана нават для самога сябе ён апрацаваў і падаў матэрыял настолькі па-мастацку прыгожа і захапляльна, што кнізе пасля выхаду ў свет не заставалася нічога іншага, як падацца ў прэтэндэнты на атрыманне прэміі Гедройца. З літаратурай падобнага кшталту такія танцы здараліся гады ў рады. Ці не ўпершыню і большасць крытыкаў, і журы, і нават чытачы былі адзінымі ў сваіх меркаваннях. Лонг-ліст. Шорт-ліст. Адначасова павылазілі злоснікі і гнеўнікі ад навукі, якія з ласкі самага злоснага і гняўлівага навукоўца называлі кнігу Руткоўскага «таннай любоўнай чытанінай над магілай беларускай археалогіі» . Гэта мала абыходзіла яго. Ён з ахвотай паехаў у Мінск на фінальную цырымонію, дзе журы мелася абвясціць пераможцу.