Connie Willis - Zwarte winter

Ze sneed nog een paar stukken van het touw, liet het mes vallen en ging naar de ezel. Het dier probeerde de haverzak open te bijten. Ze bond de zakken op de rug van de ezel en nam hem mee over het open veld naar de kerk.

Roche was nergens te zien. Kivrin moest de dekens en de kaarsen nog halen, maar ze wilde eerst de sacramenten in de manden doen. Eten, haver, dekens, kaarsen. Wat was ze nog vergeten?

Roche deed de kerkdeur open. Hij had niets bij zich.

‘Waar zijn de sacramenten?’ riep ze.

Hij gaf geen antwoord. Hij leunde een ogenblik tegen de deur en staarde haar aan. Het was dezelfde blik waarmee hij haar verteld had dat de molenaar was gestorven. Maar ze zijn allemaal dood, dacht ze, er is niemand meer over.

‘Ik moet de klok luiden,’ zei hij en ging op weg naar de toren.

‘Dat heeft u al gedaan,’ zei ze. ‘We hebben geen tijd meer, we moeten op weg naar Schotland.’ Ze bond de ezel aan het hek, gehinderd door haar ijskoude vingers, en holde achter hem aan om hem tegen te houden. ‘Wat is er toch?’

Hij draaide zich met een ruk om en ze keek geschrokken naar zijn gezicht. Hij zag eruit als een rover, als een moordenaar. ‘Ik moet de klok luiden voor de vesper,’ zei hij, en hij schudde haar hand ruw van zich af.

O nee, dacht Kivrin.

‘Het is nog geen middag,’ zei ze. ‘Het is geen tijd voor de vesper.’ Hij is alleen maar moe, dacht ze. We zijn allebei te moe om te denken. Ze pakte hem weer bij zijn mouw. ‘Kom, Vader. We moeten nu gaan, anders zijn we voor het donker het bos niet uit.’

‘Ik ben al te laat,’ zei hij. ‘Vrouwe Imeyne zal boos op me zijn.’

O nee, dacht ze. O nee, o nee.

‘Ik zal het doen.’ Ze ging voor hem staan om hem tegen te houden. ‘U moet gaan rusten.’

‘Het wordt donker,’ zei hij kwaad. Hij wilde nog iets zeggen, maar ineens spuugde hij een grote straal braaksel en bloed over Kivrins tuniek heen.

O nee, nee, nee, nee.

Hij keek verbijsterd naar haar besmeurde tuniek en zijn woede was op slag verdwenen.

‘Kom, u moet gaan liggen,’ zei ze, maar ze dacht niet dat hij naar de ridderzaal kon lopen.

‘Ben ik ziek?’ vroeg hij, nog steeds naar haar met bloed besmeurde kleding kijkend.

‘Nee, u bent alleen maar moe. U moet rusten.’

Ze bracht hem naar de kerk. Hij struikelde bijna. Als hij valt, krijg ik hem nooit meer overeind, dacht ze. Ze duwde de deur met haar rug open en liet hem tegen de muur op de grond zakken.

‘Ik vrees dat het me te veel is geworden,’ zei Roche. Hij legde zijn hoofd tegen de steen. ‘Ik moet even slapen.’

‘Ja, doe dat maar,’ zei Kivrin. Hij sloot zijn ogen en ze rende meteen naar het grote huis om dekens en een kussen te halen. Roche was verdwenen toen ze terugkwam.

‘Vader Roche!’ Ze tuurde rond in de donkere ruimte. ‘Waar bent u?’

Er kwam geen antwoord. Ze holde weer naar buiten met het beddegoed nog in haar armen. Hij was niet in de klokketoren of op het kerkhof en hij kon onmogelijk naar de ridderzaal zijn gegaan. Ze ging terug naar de kerk en liep naar voren. Daar zag ze hem, geknield voor het beeld van Sinte Katherine.

‘U moet gaan liggen.’ Ze spreidde de dekens op de vloer uit.

Hij gehoorzaamde en ze legde het kussen onder zijn hoofd. Hij keek haar aan. ‘Is het de pest?’

‘Nee.’ Ze trok de sprei over hem heen. ‘U bent moe, meer niet. Probeert u maar te slapen.’

Hij draaide zich op zijn zij, van haar afgewend, maar na een paar minuten schoot hij overeind en gooide de deken van zich af. Zijn gezicht was weer vertrokken van woede. ‘Ik moet de klok luiden,’ zei hij op beschuldigende toon. Kivrin kon hem slechts met moeite verhinderen op te staan. Hij doezelde weg en ze scheurde een paar repen uit de stof van haar gerafelde tuniek om zijn handen aan het koorhek vast te binden.

‘Laat het niet waar zijn,’ stamelde Kivrin zonder dat ze er zelf erg in had. ‘Alstublieft! U mag hem dit niet aandoen!’

Hij deed zijn ogen open. ‘God zal zo’n vurig gebed zeker verhoren,’ zei hij, en hij zakte weg in een diepere, rustiger slaap.

Kivrin holde naar buiten, haalde de bagage van de ezel en maakte het dier los, waarna ze de zakken met eten en een lantaren mee naar de kerk nam. Roche lag nog te slapen. Geruisloos ging ze naar buiten en rende naar de put om een emmer water te halen.

Roche leek nog te slapen, maar toen Kivrin een strook uit het altaarkleed scheurde en in het water drenkte om op zijn voorhoofd te leggen, zei hij zonder zijn ogen te openen: ‘Ik was bang dat u was weggegaan.’

Ze veegde het gestolde bloed van zijn kin. ‘Ik ga niet zonder u naar Schotland.’

‘Niet naar Schotland,’ zei hij. ‘Naar de hemel.’

Ze at een stukje oud brood en kaas en probeerde zelf te slapen, maar het was te koud. Ze zag de adem van Roche toen hij zich in zijn slaap omdraaide en zuchtte.

Ze sloopte het hek bij een van de hutten en maakte een vuur van de palen, maar de rook vulde de hele ruimte, zelfs als ze de twee deuren openzette. Roche begon te hoesten en gaf weer over. Ze zag bijna alleen maar bloed. Kivrin doofde het vuur en ging nog twee keer haastig naar het grote huis om alle dekens en mantels te halen die ze kon vinden.

Die avond begon hij weer te ijlen. Hij schopte de dekens van zich af en riep meest onverstaanbare dingen tegen Kivrin. ‘Ga heen, vervloekte!’ hoorde ze hem zeggen, en af en toe zei hij woedend: ‘Het wordt al donker!’

Kivrin pakte de kaarsen van het altaar en het koorhek en zette ze op de grond voor het beeld van Katherine. Ze stak ze aan toen Roche weer over het donker begon en legde de dekens over hem heen, waarna hij iets rustiger werd.

Zijn koorts werd steeds heviger en hij lag te klappertanden onder de dikke dekens. Zijn huid scheen al donker te worden door de bloeduitstortingen. Alstublieft, doe hem dit niet aan.

De volgende ochtend was hij er iets beter aan toe. Hij had toch geen bloeduitstortingen, zijn huid had alleen gevlekt geleken in het flakkerende licht van de kaarsen. Zijn temperatuur was iets gezakt en hij sliep een groot deel van de dag, zonder over te geven. Voor het donker werd ging ze een nieuwe emmer water halen.

Sommige zieken herstelden spontaan en andere werden door gebed behouden. Ze stierven niet allemaal. Het sterftecijfer voor longpest was maar 90 procent.

Hij was wakker toen ze terugkwam, vaag zichtbaar in het licht van een venster. Ze knielde neer en hield een kommetje water voor zijn mond.

‘Het is de blauwe ziekte,’ zei hij, toen ze zijn hoofd weer liet zakken.

‘U gaat niet dood,’ zei ze. Negentig procent. Negentig procent.

‘U moet mijn biecht horen.’

Nee. Hij mocht niet doodgaan. Ze zou hier helemaal alleen achterblijven. Ze schudde haar hoofd, niet in staat iets te zeggen.

‘Vergeef mij, Vader, want ik heb gezondigd,’ begon hij in het Latijn.

Hij had niet gezondigd. Hij had de zieken verpleegd, de stervenden getroost, de doden begraven. God zou hem om vergeving moeten smeken.

‘In gedachte, woord, daad en onwetendheid. Ik ben boos geweest op vrouwe Imeyne en op Maisry.’ Hij slikte. ‘Ik heb vleselijke begeerte gevoeld voor een heilige.’

Vleselijke begeerte.

‘Ik vraag God nederig om vergiffenis en als u mij waardig acht, Vader, geef mij dan de absolutie.’

Er valt niets te vergeven, dacht ze. Je hebt niet gezondigd. Vleselijke begeerte. We hebben Rosemund verzorgd en een arme bode uit het dorp geweerd en een baby van zes maanden begraven. Dit is het einde van de wereld. Dan mag je best vleselijke begeerte voelen.

Ze maakte een machteloos gebaar, niet in staat hem de absolutie te schenken, maar hij leek het niet te merken. ‘Mijn God,’ zei hij, ‘het spijt me oprecht dat ik U heb gegriefd.’

Gegriefd? Je bent zelf een heilige, dacht ze, en wat doet God voor je? Waarom komt Hij je niet redden?