Jacek Komuda - Czarna Szabla

Trafiony zawył, zaharczał, padł na kolana, przetoczył się na bok, nie wypuszczając z ręki szabli, chwycił za ławę, chcąc wstać, przewrócił ją, przesunął i tak zamarł, waląc łbem o drewniane deski podłogi.

A potem coś zabrzęczało pod nogami Dydyńskiego. Stolnikowic zamarł otoczony przez nieprzyjaciół. Rzucił krótkie spojrzenie w dół i dostrzegł lśniącą klingę szabli. Była długa, zakrzywiona, zwieńczona prostym jak krzyż jelcem ozdobionym z boku półkolistym paluchem. Stolnikowic poznał ją w lot. Pamiętał tę broń z opowieści swego ojca, z dawnych wspomnień o czasach, gdy pan Krysiński nie zamienił jeszcze swej broni na kostur nowochrzczeńców.

Szybko jak błyskawica chwycił szablę.

A potem runął na swoich wrogów.

Spadł na nich jak jastrząb na stadko kurcząt. Zaglądający przez wrota chłopi usłyszeli tylko trzy brzęknięcia stali, trzy błyski ostrza. A zaraz potem zimna klinga przerąbała nieosłoniętą przez kolczugę szyję. Szlachcic w misiurce zawył, chwytając się za przerąbany bark, postąpił cztery chwiejne kroki ku wyjściu i padł na twarz. Czerwona krew trysnęła z jego ran, siknęła obficie z rozrąbanej tętnicy, zraszając białe ściany zboru, zakurzone deski podłogi; upstrzyła czerwonymi plamami pozostawiony na ławie Katechizm Rakowski pana Moskorzewskiego.

Podniósł się krzyk, gdy Dydyński przemknął pomiędzy opadającymi ostrzami, a potem szybkim cięciem odrąbał w łokciu rękę jednemu z pachołków. Okaleczony zawył, chwycił się za kikut tryskający krwią, pomknął przed siebie, potknął się o jedną z ław, padł na podłogę, miotał się tam, ryczał i dygotał. Zaglądający przez otwarte wrota bracia polscy załamywali ręce, chwytali się za głowy, a niektórzy szlochali.

Dydyński nie patrzył na nich. Miał wciąż przed sobą pięciu przeciwników.

A potem kolejny pachołek zwalił się z hałasem na posadzkę cięty w skroń, spróbował jeszcze powstać z kolan, ale już nie zdołał. Szlachcic walczył dalej. Unikał ciosów, przemykał się pod ostrzami szabel. Cięli się wśród porozwalanych ław, w kałużach krwi, między porąbanymi od ciosów balami wspierającymi strop zboru. Dydyński roztrącił przeciwników. Rozchlastał od góry do dołu żywot szlachcicowi z przymrużonym okiem, posłał go na kolana, a potem ciosem łaski ciął w przelocie w łeb, gasząc jego życie, tak jak pijany szlachcic polski ścina w karczmie przed sprzedajnymi dziewkami knot płonącej świecy. A zaraz po tym kolejny pachołek padł pchnięty piórem szabli w pierś. Ostatni, ranny w rękę, skoczył ku wejściu, roztrącił braci polskich, którzy odsuwali się od niego jak od zadżumionego, a potem z krzykiem rzucił się w stronę koni.

Zostali sami, we dwóch. Dydyński i trefiony.

- Czołem, panie Żurakowski - mruknął młody rębajło.

- Mości Dydyński - ani jedna żyłka nie drgnęła na twarzy trefionego, gdy wymawiał te słowa - wiele gadali mi w Sanoku o waszmości, ale z tego, co widzę, toś prawdziwy gracz na szable. Mam coś przekazać komuś po twym zgonie?

- Pozdrów...

- Kogo?

- Żurakowskich w piekle!

Starli się pośrodku zboru. Żurakowski zasłonił się nadziakiem, przyjął cięcie Dydyńskiego na okutą żelazem rękojeść broni, a prawą ręką ciął z podlewu szablą. Stolnikowic uchylił się w diabelskim przeciwtempie, chlasnął trefionego w skroń. Chybił, przyjął na zastawę szabli cios zadany nadziakiem Żurakowskiego, jęknął, gdy wraża szabla rozpłatała mu rękaw żupana, cięła go po ręku. Dydyński obrócił się w błyskawicznym piruecie, ciął wlew, wręcz, krzyżem, a Żurakowski złapał jego ostrze między rękojeść nadziaka skrzyżowaną z klingą szabli, ścisnął, by stolnikowic nie mógł wyrwać broni. Przez chwilę szarpali się nadaremnie. A potem Żurakowski rozłożył ręce, zwalniając broń Dydyńskiego, i półkolistymi ruchami uderzył - jednocześnie nadziakiem i szablą z podlewu oraz podkrzyża.

Nie wiedział, co się stało. Nie zdążył nic zrobić. Nie zdołał się uchylić ani zastawić. Zobaczył tylko zmierzające w jego stronę ostrze szabli i rozchylił usta do krzyku.

Ale dobyć z siebie dźwięku już nie zdołał.

Dydyński ciął po szyi, obrócił się w piruecie i uderzył ze świstem. Trefiona głowa spadła z ramion, potoczyła się, dudniąc jak pusta beczka, w stronę wejścia do zboru. Toczyła się coraz wolniej, wypadła na zewnątrz, między braci polskich, którzy z krzykiem cofnęli się na boki, aż wreszcie zamarła pod nogami pana Krysińskiego.

Stary szlachcic, kulejący, zalany krwią z ran, wszedł wolno do zboru. Dydyński czekał nań z zakrwawioną szablą w ręku, otoczony ciałami pomordowanych, plamami krwi, potrzaskanymi sprzętami. W powietrzu czuć było śmierć. Może dlatego, że gruby pijanica dogorywał na podłodze wśród jęków, a Żurakowski kończył swoje ostatnie podrygi lub, jak kto woli - zaczynał właśnie taniec z panią małodobrą. Inni leżeli cicho i spokojnie w zborze nowochrzczeńców, pojednani z Bogiem na zawsze.

Krysiński pokiwał zakrwawioną głową, spuścił wzrok.

- Oddajcie szablę panu Dydyńskiemu - powiedział cichym głosem. - Okulbaczcie mojego konia. Pan stolnikowic dziś nas opuszcza. Na zawsze...

- Ojcze! - krzyknęła Rachela. - Ojcze, błagam!

- Pan Dydyński nie będzie dłużej naszym gościem. Wiem, że w karczmie w Lisku czeka na niego jego czeladź. Stolnikowic nie może mieszkać dalej w Jeruzalem, bo nie umie żyć w zgodzie z naszymi prawami.

- On nas uratował!

- Milcz! Powiedziałem wszystko, com miał rzec. Dydyński wolno ruszył w jego stronę, przestępując przez trupy. O mały włos, a pośliznąłby się w kałuży krwi. A potem podał szablę rękojeścią w stronę Krysińskiego. Stary szlachcic nawet nie wyciągnął po nią ręki.

- Zatrzymaj ją, waszmość. Oto sprawczyni mojego nieszczęścia. Mnie już nie będzie potrzebna.

Dydyński ruszył ku drzwiom. Nie obejrzał się na starego szlachcica, nie spojrzał w stronę Racheli.

9. P omocy!

- Ktoś jedzie za nami! - mruknął Sawa.

- Między drzewa!

Rozjechali się w trzy różne strony, ukryli w gąszczu rosłych, starych buków. Nie minęła krótka chwila, a Dydyński usłyszał zbliżający się łoskot końskich kopyt. Za jego plecami Mikłusz dobył zza pleców swoją revolwerę; szybko i sprawnie odciągnął wszystkie kurki. Sawa przyczaił się z drugiej strony wąskiego traktu.

A potem na zakręcie gościńca ukazał się spieniony biały koń. Dydyński drgnął, gdy w kulbace zobaczył Rachelę. Wyskoczył na dziedziniec i zagrodził jej drogę.

- Mościa panno!

Wstrzymała konia tak mocno, że aż zarżał, stanął dęba, a potem rzucił gniewnie łbem. Dziewczyna podjechała bliżej do Dydyńskiego.

- Co ty tu robisz?

Szybkim ruchem rzuciła mu się na szyję. Szlachcic objął ją odruchowo, przytulił, przycisnął do piersi.

- Uciekłam od ojca - wyszlochała. - Panie Dydyński, ratuj nas, błagam! Pamiętowski wie o wszystkim! Żyd z Hołuczkowa przyjechał do nas - mówi, że chce dwór spalić, że zabije mego rodzica. Ratuj! Nie pozwól nas skrzywdzić. U nas w Jeruzalem nikt się bronić nie będzie. On nas zabije... Ja...

- Twój ojciec nie chce mnie widzieć.

- Mój ojciec zginie, jeśli go nie uratujesz.

- Nie będę u was miłym gościem.

- Ratuj go, proszę. Nie zważaj na to, co mówił. Ratuj, a ja pojadę z tobą, dokąd zechcesz. Jeśli ojciec będzie się sprzeciwiał, to uciekniemy... Na Ukrainę!

Dydyński milczał. Namyślał się.

- Dobrze - rzekł wreszcie. - Mości panowie, do Jeruzalem!