Iain Banks - Gracz

To przenośne więzienie jest protorozumne. Ma rozmaite niezależne sensory oraz tradycyjne cechy egzoszkieletu, na przykład mikroreaktor i wspomaganie kończyn. Yomonul może bez przeszkód wykonywać swe obowiązki militarne, ale urządzenie nakłada więzienną dyscyplinę: dopuszcza jedynie bardzo skromne posiłki, zakazuje picia alkoholu, zmusza do określonych ćwiczeń fizycznych, nie pozwala na kontakty towarzyskie; obecność marszałka na dzisiejszym przyjęciu to na pewno rezultat specjalnej cesarskiej dyspensy. Ponadto marszałek nie może uprawiać stosunków seksualnych, — a co dziesięć dni przez dwie godziny wysłuchuje kazania kapelana więziennego.

— Biedaczysko. Widzę, że zmuszony jest również do stania.

— Przypuszczam, że nie należy próbować przechytrzyć cesarza — odparł Flere-Imsaho. — Zresztą wyrok dobiega końca.

— Nie ma przedterminowego zwolnienia za dobre sprawowanie?

— Cesarskie Biuro Penitencjarne nie stosuje taryfy ulgowej. Najwyżej przedłuża karę za złe sprawowanie.

Gurgeh pokręcił głową, patrząc na skazańca w prywatnym więzieniu.

— To podłe stare imperium, prawda, drono?

— Dość podłe. Jeśli jednak spróbuje zadrzeć z Kulturą, przekona się, co to znaczy prawdziwa podłość.

Gurgeh spojrzał zdziwiony na maszynę. Wzlatywała, brzęczała, jej pękata szaro-brązowa obudowa wyglądała twardo, nawet złowieszczo na tle matowego blasku pustej zbroi.

— No, no, co za bojowy nastrój!

— A tak. Ty też byś się nastawił bojowo.

— Do zawodów? Jestem gotów.

— Czy naprawdę masz zamiar wziąć udział w tym propagandowym spektaklu?

— Jakim spektaklu?

— Wiesz przecież. Chodzi o współpracę z Urzędem Cesarskim przy tej mistyfikacji, pozorowaniu twojej porażki. Te wywiady i kłamstwa.

— Tak. A czemu nie? To pozwala mi kontynuować grę. Inaczej usiłowaliby mnie powstrzymać.

— Zabić?

Gurgeh wzruszył ramionami.

— Zdyskwalifikować.

— Czy warto to wszystko robić dla gry?

— Nie — skłamał Gurgeh. — Ale drobne kłamstewka to również niewielka cena.

— Hmmm — odparł drona.

Gurgeh czekał, aż maszyna powie coś więcej, ale zamilkła. Po chwili wstał z krzesła i ruszył do drzwi; dopiero przynaglony przez dronę, przypomniał sobie, że trzeba się odwrócić i skłonić Nicdsarowi.

Jego pierwszy mecz na Echronedal — mecz, który musiał oficjalnie przegrać, bez względu na prawdziwy wynik — był następną grą dziesięcioosobową. Tym razem nie zauważył żadnego wrogiego sprzysiężenia, a czterech zawodników zaproponowało mu stworzenie koalicji. Tradycyjnie w ten właśnie sposób toczono walkę podczas gry w dziesiątkę, choć Gurgeh po raz pierwszy brał udział w takim układzie. Poprzednio wszystkie takie alianse były wymierzone przeciw niemu.

Wraz z dwoma admirałami floty, gwiezdnym generałem i cesarskim ministrem przeszedł do skrzydła zamku, gdzie w pomieszczeniu zaizolowanym optycznie i elektronicznie — jak gwarantowało Biuro Mistrzostw — omawiali strategię i taktykę rozgrywki. Trwało to trzy dni; potem przysięgli przed bogiem, a Gurgeh dał słowo honoru, że dotrzymają swej umowy aż do chwili gdy pozostałych pięciu przeciwników zostanie pokonanych lub gdy oni sami ulegną.

Pomniejsze gry się zakończyły, nie dając nikomu przewagi. Gurgeh przekonał się, że gra w koalicji ma zarówno zalety, jak i wady. Starał się dostosować do sytuacji i grać jak najlepiej. Po partii przeprowadzono dodatkowe dyskusje, po czym rozpoczęto zmagania na Planszy Pochodzenia.

Gurgeh czerpał z tego wiele przyjemności. Działanie w drużynie bardzo wzbogacało grę i Gurgeh ciepło myślał o sprzymierzonych z nim apeksach. W tarapatach przychodzili sobie z pomocą; zorkiestrowane ataki przeprowadzali ze wzajemnym zaufaniem; indywidualne siły oddawali wspólnej batalii. Nie uważał ich za szczególnie atrakcyjnych jako ludzi, ale pozytywnie traktował ich jako partnerów w grze. Opanowywał go smutek podczas rozgrywki, gdy przeciwnicy doznawali kolejnych porażek i wkrótce grupa dotychczasowych sojuszników miała wystąpić w roli wzajemnych wrogów.

Wreszcie ostatni z przeciwników się poddał i wcześniejsze Gurgehowe odczucia zniknęły. W pewnym sensie został oszukany: skłonny był przestrzegać ducha porozumienia, natomiast jego partnerzy trzymali się litery. W zasadzie nikt nie zaatakował przed pokonaniem ostatniego piona strony przeciwnej, gdy jednak zwycięstwo stało się pewne, odbywały się subtelne manewry, walka o indywidualne pozycje, korzystne w następnym etapie, gdy umowa drużyny przestanie obowiązywać. Gurgeh dostrzegł to bardzo późno i gdy rozpoczęła się druga połowa gry, miał najsłabszą pozycję z całej piątki.

Zaobserwował również — i nie zdziwiło go to — że dwaj admirałowie nieoficjalnie współpracują ze sobą przeciwko pozostałym członkom grupy. Pod koniec ta para znalazła się w znacznie korzystniejszej sytuacji niż pozostała trójka.

W pewnym sensie słabość Gurgeha uratowała go: przez dłuższy czas nie warto go było gnębić, pozwolił czterem innym graczom na rywalizację, a potem zaatakował, gdy dwaj admirałowie zagrażali całkowitym przejęciem pola walki, lecz ich pozycje były bardziej wrażliwe na akcję jego skromnych sił niż na ofensywę potężniejszych oddziałów generała i ministra.

Losy gry wahały się, jednak Gurgeh stale zyskiwał i w końcu, choć został wykluczony jako pierwszy z całej piątki, miał wystarczającą liczbę punktów, by zapewnić sobie udział w meczu na następnej planszy. Trójka z piątki koalicjantów wypadła tak źle, że musiała zrezygnować z dalszego udziału w zawodach.

Gurgeh nigdy w pełni nie pozbierał się po błędzie popełnionym na pierwszej planszy i słabo mu poszło na Planszy Formy. Wszystko wskazywało na to, że Cesarstwo nie będzie musiało już kłamać w sprawie jego przegranej w pierwszej serii.

Nadal konsultował się z „Czynnikiem Ograniczającym” — korzystał z Flere-Imsaho jako przekaźnika i używał ekranu do gry jako displeju.

Miał wrażenie, że przywykł do większej grawitacji. Flere-Imsaho przypomniał mu, że jest to reakcja zmodyfikowanego genetycznie organizmu: masa kostna szybko przyrastała, a mięśnie powiększały się bez koniecznych w innym wypadku dodatkowych ćwiczeń.

— Czy sam nie zauważyłeś, że jesteś teraz mocniej zbudowany? — pytał drona z irytacją, gdy Gurgeh oglądał się uważnie w lustrze.

Gurgeh pokręcił przecząco głową.

— Sądziłem, że po prostu dużo jem.

— Bardzo słuszne spostrzeżenie. Ciekawe, czego jeszcze nie wiesz o funkcjonowaniu swego organizmu. Nie uczą was tam waszej własnej biologii?

— Zapomniałem. — Gurgeh wzruszył ramionami.

Dostosował się również do krótkiego cyklu dziennego planety, i to sprawniej od innych, sądząc po powszechnych skargach. Drona powiedział mu, że większość osób bierze narkotyki, by się dostroić — do doby trwającej trzy czwarte doby standardowej.

— Czy to też zawdzięczam modyfikacjom genetycznym?

— Oczywiście.

— Nie wiedziałem, że potrafimy robić to wszystko.

— Właśnie. Rety, człowieku, w Kulturze ludzie od jedenastu tysięcy lat podróżują w kosmosie. To, że mieszkacie przeważnie w wyidealizowanych, specjalnie stworzonych warunkach nie oznacza, że straciliście możliwość szybkiej adaptacji. Wewnętrzna siła, nadmiarowość, ogromny margines bezpieczeństwa. Znasz filozofię Kultury.

Gurgeh wykrzywił się do maszyny. Wskazał na ściany, potem na swoje uszy.

Flere-Imsaho zakołysał się w powietrzu — odpowiednik droniego wzruszenia ramionami.

Na Planszy Formy wśród siedmiu zawodników Gurgeh osiągnął piątą pozycję. Zaczynał grę na Planszy Przemiany bez nadziei na zwycięstwo, jednak z pewną szansą na osiągnięcie statusu gracza, który przeszedł. Pod koniec grał z wielkim polotem. Na trzeciej, ostatniej z wielkich plansz czuł się bardzo swobodnie, z przyjemnością używał teraz symboli żywiołów zamiast kości, jak w pozostałych rundach każdego meczu. Gurgeh miał wrażenie, że Plansza Przemiany jest najgorzej rozgrywana z trzech wielkich plansz, Imperium nie rozumie jej całkowicie i nie przywiązuje do niej należytej wagi.