Aleksandr Belyayev - Jahongir

— Uyidagi xizmatkorlarni ham nishonga olsak qanday bo‘larkin? Agar ularni uydan chiqib ketishga majbur qilsak, Shtirnerga ovqat opkiradigan odam ham qolmaydi, keyin u ochlik azobiga chidamasdan taslim bo‘ladi, — dedi Gotlib.

— Juda soz! Bunaqa yo‘lini ham qilib ko‘ramiz, — rozi bo‘ldi Kachinskiy.

Zudlik bilan fikr tarqatuvchi radiomashinalar yasaldi. Hamma narsa tayyor bo‘lgach, «bosh qo‘mondon» o‘ttizta radiomashina bilan shahar tashqarisiga yo‘l oldi, bu «to‘p» lar ma’lum masofa oralig‘ida shaharning hamma tomoniga joylashtirib chiqildi.

Kachinskiy Shtirnerga ultimatum jo‘natdi:

«Sizga shuni ma’lum qilamanki, yangi kuch — olis masofadan turib kishi ongiga ta’sir qilish vositasidan yakka-yalg‘iz foydalanishingizga endi chek qo‘yildi. Siz bilan bir qatorda boshqalar ham hozir ana shunday qudratga ega. Bunday sharoitda kurashni davom ettirishdan foyda yo‘q. Bu hol jamiyatni halokatga sudrab, aholi boshiga yangidan-yangi uqubatlar keltiradi. Mabodo, siz o‘zingizni bizning ta’sirimizdan himoya qilolgan taqdiringizda ham biz sizning yemiruvchilik faoliyatingizni jilovlab qo‘yamiz; ommaviy tusdagi har qanday fikriy to‘lqinlaringizga qarshi aks ta’sir, aks buyruq bilan javob beramiz. Darhol quyidagi shartlarimizni ado etsangiz, tirik qolishingizga kafillik berishimiz mumkin:

1. Ta’yeiringiz domiga tushib qolgan barcha odamlarni darhol o‘z holiga qaytarib, iskanjadan xalos etasiz.

2. Bundan keyin fikryy to‘lqinlar tarqatishni qat’yain to‘xtatasiz.

3. Ana shunday mashina va elektr apparatlarining hammasini topshirasiz.

Agar taklifimizni rad etsangiz yoki javob qaytarmasangiz men keskin choralarni qo‘llashga majbur bo‘laman.

Ultimatum bilan baravar u Shtirnerning barcha xizmatkorlariga uydan qochish haqida fikriy buyruq yo‘lladi.

Ammo Shtirner shay bo‘lib turardi.

U avtomatik ravishda yozib olingan radiogrammani o‘qidi-yu, shu zahotiyoq javob qaytardi:

«O‘zim lozim topgan paytdagina taslim bo‘laman».

Birdan u xizmatkorlar uydan qochayotganini sezib qoldi. Darhol buning sababini tushundi-yu, qaytish haqida juda kuchli to‘lqin tarqatdi.

XizmatkorLar xuddi yongin ichida qolganday tipirchilab qolishdi. Ikki qarama-qarshi fikr to‘lqini bir-biri bilan to‘qnashib, ularni u yoqdan-bu yoqqa tortqilardi. Xizmatkorlarni bir vaqtning o‘zida ikki xil «xohish», qanday qilib bo‘lmasin, uydan qochish va mutlaqo uydan chiqmaslik xohishi vasvasaga solib qo‘ygandi. Odamlar goh darvoza tomon yugurishar, goh orqalariga qaytishardi. Ba’zilar o‘rnidan jilmaslik uchun mebellarga, eshiklarning yondoriga, isitish trubalariga yopishib olgan edi. Sizig‘i shundaki, mana shu to‘s-to‘polon zarracha shovqinsuronsiz bo‘layotgan edi.

Shtirnerning to‘lqinlari yaqin bo‘lgani uchun, aftidan, kuchliroq ham edi.

Xizmatkorlar asta-sekin o‘z o‘rinlariga qayta boshlashdi.

Bu paytda Shtirner yangi to‘lqin tarqatayotgan edi.

U shaharda qolgan aholini yalpisiga oyoqqa turg‘azib, dushman mashinalarini yakson qilish haqida buyruq berdi.

Shtirnerning buyrugini bajarish uchun odamlar xuddi zilziladan qochganday, shahar tashqarisiga qarab chopa boshlashdi. Bu hujum sira kutilmagan edi. Olomon bir nechta fikr tarqatuvchi apparatni buzib tashlashga muvaffaq bo‘ldi. Ammo Kachinskiyning ko‘pchilik jangchilari chopib kelayotgan odamlarning maqsadini o‘z vaqtida tushunib, ularga qarshi aks ta’sir yuborishdi. Olomon yana ikki to‘lqin girdobida qblib, alg‘ov-dalg‘ov bo‘lib ketdi. Ular hujum qilishni ham, orqaga chekinishni ham bilishmasdi…

Shtirner bu hujumning to‘la g‘alaba bilan tugashiga umid bog‘lamagan ham edi. Uning maqsadi asosiy zarbadan dushmanlarini chalg‘itish edi. U har tarafga to‘lqin tarqata boshladi, to‘r yopinmagan yoki bu noqulay kiyimning biror joyini ehtiyotsizlik bilan ochib qo‘ygan dushmanlarning ba’zilari falaj bo‘lib, ba’zilari aqldan ozib qoldi, Bundaylarni «front» orqasiga olib ketishar yoki Kachinskiy metodi asosida davolashar edi. Hujumchilar bo‘sh kelishmadi. Ular ko‘pchilik edi, binobarin, safdan chiqqanlarning o‘rnini tez egallashar va apparatlarning oldiga turib olib, kechasiyu kunduzi fikr to‘lqinlarini tarqatishardi.

Shtirner o‘zining himoya qiluvchi kostyumida bir necha soat uxlab oldi, ko‘p uxlash esa xavfli edi. Chunki jismoniy hujum ehtimoli bor edi. U barcha xizmatkorlariga himoya kostyumlari kiygizib, ularni yaxshilab qurollantirdi.

Shtirner holdan toydi-yu, lekin taslim bo‘lmadi. U shoshilinch ravishda o‘z mashinasini yanayam mukammallashtirdi, endi bu mashina dushman radiomashinalarini ishdan chiqazishi kerak edi.

Urush bir necha kun davom etdi.

Bir kuni Kachinskiy Shtirnerga qarshi aks ta’sir tarqata turib, birdan mashinadan sakrab tushdi-yu, qayoqqadir chopa ketdi. Zauyer boshini simto‘rga o‘rab brezent ustida uxlab yotardi. Navbatchilik qilayotgan Gotlib esa dastlab Kachinskiyning bu harakatiga e’tibor bermadi.

Qorong‘i kecha edi. Radiomashinalarning turgan joyi fosh bo‘lib qolmasligi uchun projektorlar o‘chirib qo‘yilgandi. Oradan bir necha minut o‘tdi hamki, Kachinskiydan darak bo‘lmadi. Gotlib tashvishlana boshladi. U Zauyerni uygotib, bo‘lgan voqeani gapirib berdi.

— Nima qilib qo‘ydingiz! — deb qichqirdi Zauyer. — U Shtirnerning ta’siriga tushib qolganini nahotki sezmagan bo‘lsangiz? Kachinskiy tamom bo‘ldi. Qancha vaqt bo‘ldi qochib ketganiga?

— O‘n minutcha. Avtomobildan bamaylixotir tushganiga, men yozilgani ketdi, deb o‘ylabman.

— Shunchalik ham go‘l bo‘ladimi odam, Gotlib? — Zauyer ustidan choyshabni olib tashladi, ular ishga qulay bo‘lsin uchun ustlariga simdan to‘qilgan choyshab yopib olishgan edi, va zudlik bilan fikriy buyruq tarqatdi:

«Kachinskiy, qayting! Kachinskiy, qayting!..»

Shu payt kutilmaganda Zauyer mashinadan sakrab tushdi-yu, qorongilik qa’rida goyib bo‘ldi.

— Biz tamom bo‘ldik! — Gotlib uzoqlashib borayotgan Zauyerning shunday deb baqirganini eshitib qoldi.

Gotlib to‘lqin ta’siridan chiqish uchun shofyorga boshqa joyga ko‘chishni buyurdi. Ayni paytda barcha apparatlar orqali shunday fikr yo‘lladi:

«Kachinskiy va Zauyer, qaytinglar!..»

Bu fikr bir yo‘la yigirmata apparat orqali tarqatildi. O‘;. minutlardan so‘ng xuddi ro‘parasidan qattiq shamol urib turganday oldinga egilib, chayqalib kelayotgan sharpa ko‘rindi. Bu Zauyer edi. Ammo Kachinskiy, aftidan, ta’sir markaziga judayam yaqinlashib qolgan shekilli, bu yoqdan berilgan buyruqlar unga kor qilmadi.

— Tezroq choyshabni yopinglar! — deb baqirdi Zauyer.

Gotlib uning ustiga metall choyshabni tashladi.

— Rahmat, Gotlib. Bu gal juda to‘g‘ri ish qildingiz. Meni qutqarib qoldingiz… Mening qanday ahvolga tushganimni tasavvur qilsangiz edi! Bir qadam oldinga tashlayman, ikki qadam orqaga… Kachinskiy qaytmadimi?

— Afsuski, yo‘q.

— Bechora Kachinskiy! O‘ldi deyavering uni… Lekin judayam bemavrid nobud bo‘ldi… Usiz Shtirnerni bartaraf qilolmaymiz.

— Baribir kurashni davom ettiraveramiz, Zauyer. Mashinalar bilan ishlashni o‘rganib oldik. Agar Shtirnerni fikriy buyruq bilan qo‘lga tushira olmasak, qo‘lga qurol olib hujum qilishga urinib ko‘ramiz. Butun bir otryadga himoya kostyumlarini kiygizamiz-da, tish-tirnog‘imizgacha qurollanib, uyiga bostirib kiramiz. Kostyumlar bizni ta’sirdan saqlaydi, o‘qlarga esa xudoga shukur, hech qanday to‘lqin ta’sir etmaydi… Qarabsizki, Shtirner narigi dunyoga ravona bo‘lio turibdi!

Kachinskiy chopaverib horiganidan oyog‘ini bazo‘r sudrab, Elza Glyuk uyiga yetib keldi.

Aftidan, uni kutib turishgan edi. Eshiklar lang ochildi. Kachinskiy zinalardan ikkinchi qavatga ko‘tarildi-da, halloslagancha kabinetga kirib, o‘zini kresloga tashladi.