Ursula Le Guin - Duisters linkerhand

‘Het onbekende,’ zei Faxes zachte stem in het woud, ‘het onvoorziene, het onbewezene, daar is het leven op gegrondvest. Het niet-weten is de grondslag van het denken. Het niet-bewijzen is de grondslag van het handelen. Als je kon bewijzen dat er geen God is, was er geen religie. Geen Handdara, geen Yomesh, geen haardgoden, niets. Maar ook als werd bewezen dat er wel een God is, zou er geen religie zijn… Vertel me eens, Genry, wat weten we eigenlijk? Wat is zeker, voorspelbaar, onvermijdelijk — het ene ding wat jij met zekerheid over jouw en mijn toekomst weet?’

‘Dat we zullen sterven.’

‘Ja. Er is eigenlijk maar één vraag waarop een antwoord kan worden gegeven, Genry, en dat antwoord kennen we al… Het enige dat het leven mogelijk maakt is voortdurende, ondraaglijke onzekerheid: niet te weten wat er nu komt.’

De kok, die altijd erg vroeg is, maakte me wakker; ik slaap vast en hij moest me wakker schudden en in mijn oor schreeuwen: ‘Word wakker, Heer Estraven, er is een bode van ‘s Konings Huis!’ Eindelijk begreep ik hem en verward door de slaap en haast, stond ik snel op en ging ik naar de deur van mijn kamer waar de boodschapper wachtte en zo begon ik, spiernaakt en dom als een pasgeboren kind, aan mijn ballingschap.

Toen ik het papier las dat de bode mij gaf, zei ik bij mezelf dat ik dit had verwacht, hoewel niet zo snel. Maar toen ik moest toezien hoe de man dat verdomde papier aan de deur van het huis nagelde, voelde ik me alsof hij de nagels in mijn ogen timmerde en ik wendde me af en stond daar verbijsterd en verloren, ontsteld door een pijn die ik niet had verwacht.

Toen die aanval voorbij was, regelde ik alles wat er moest worden gedaan, en om klokslag Negen Uur was ik het Paleis uit. Er was niets om me daar langer te houden. Ik nam mee wat ik kon. Van mijn eigendommen en spaargeld kon ik niets opnemen zonder de mensen waarmee ik werkte in gevaar te brengen en mijn beste vrienden liepen het meeste gevaar. Ik schreef aan mijn oude kemmering Ashe hoe hij bepaalde waardevolle voorwerpen te gelde kon maken voor onze zonen, maar ik vertelde hem dat hij niet moest proberen me geld te sturen, want Tibe zou de grens in de gaten laten houden. Ik kon de brief niet tekenen. Iemand opbellen stond gelijk met hem de gevangenis insturen en ik haastte me weg voor een onwetende vriend op bezoek zou komen om dan als beloning voor zijn vriendschap zijn geld en zijn vrijheid te verliezen.

Ik ging in westelijke richting op weg door de stad. Op een kruispunt stond ik stil en dacht ik: Waarom zou ik niet naar het oosten gaan, over de bergen en de vlakten, terug naar Kermland, een arme vent te voet; en zo thuiskomen in Estre waar ik was geboren, dat stenen huis op een steile bergwand: waarom zou ik niet naar huis gaan? Drie of vier maal stond ik zo stil en keek ik om. Iedere keer zag ik tussen de onverschillige gezichten in de straat er wel een dat van een spion kon zijn die mij moest volgen tot ik Erhenrang uit was, en iedere keer bedacht ik hoe dwaas het was te proberen naar huis te gaan. Kon ik mezelf net zo goed doden. Kennelijk was ik geboren voor ballingschap en de enige manier waarop ik naar huis kon terugkeren was door mijn dood. Dus ging ik naar het westen en draaide ik me niet meer om.

In de drie dagen respijt die ik had, zou ik, als alles goed ging, op zijn hoogst Kuseben kunnen bereiken aan de Baai, honderddertig kilometer. Meestal krijgen ballingen de nacht van te voren een waarschuwing van hun Uitwijzing en dus een kans passage te boeken op een schip dat de Sess af vaart voordat de schippers kunnen worden gestraft voor hun hulp. Maar een dergelijke beleefdheid lag niet in Tibes aard. Nu zou geen schipper me meer durven meenemen; ze kenden me allemaal aan de Haven, aangezien ik die zelf had gebouwd voor Argaven. Geen landboot zou me mee laten rijden en de afstand tussen Erhenrang en de landsgrens is zeshonderdveertig kilometer. Ik had geen andere keus dan te voet naar Kuseben te gaan. De kok had dat begrepen. Ik had hem onmiddellijk weggezonden, maar voor zijn vertrek had hij al het voedsel dat hij kon vinden klaargezet in een pak, als brandstof voor mijn driedaagse vlucht. Dat vriendelijke gebaar was mijn redding en het redde ook mijn moed, want telkens als ik onderweg van het fruit of het brood at, dacht ik: ‘Er is tenminste iemand die niet denkt dat ik een verrader ben; want hij heeft me dit gegeven.’

Ik merkte dat het vreselijk is een verrader te worden genoemd. Vreemd dat het zo vreselijk is, want het is zo makkelijk een ander die naam te geven; het is een naam die zich vasthecht, die zich aanpast, die overtuigt. Ik was zelf al half overtuigd.

Tegen de avond van de derde dag bereikte ik Kuseben, Ik was bang en ik had zere voeten, want de laatste jaren in Erhenrang was ik dik geworden en makkelijk en eigenlijk te kortademig om zo’n eind te lopen. En daar, bij de poort van de stad, stond Ashe op me te wachten. Zeven jaar lang waren we kemmerings en we hadden twee zonen. Hij had ze gebaard, dus droegen ze zijn naam, Foreth rem ir Osboth en werden ze in die familiehaard opgevoed. Drie jaar geleden was hij naar de Sterkte Orgny gegaan en nu droeg hij de gouden keten van de Celibatairen van de Voorspellers. We hadden elkaar in die drie jaar niet gezien, maar toen ik zijn gezicht zag in het schemerige licht onder de stenen boog, voelde ik de oude gewoonte van onze liefde alsof die pas gister was verbroken, en ik herkende zijn trouw die hem hierheen bracht om mijn ellende te delen. En toen ik mij weer in de greep van die vergeefse band voelde geraken, werd ik kwaad; want Ashes liefde had me altijd gedwongen tegen mijn hart in te handelen.

Ik liep langs hem. Als ik wreed moest zijn, was het niet nodig dat te verbloemen en vriendelijkheid voor te wenden. ‘Therem,’ riep hij me na en hij volgde me. Snel liep ik door de steile straten van Kuseben naar de kade. Uit zee blies een zuidenwind, die de zwarte bomen in de tuinen deed ritselen, en in die warme, winderige zomerschemering haastte ik me van hem weg als van een moordenaar. Hij haalde me in, want ik had zulke zere voeten dat ik mijn tempo niet kon volhouden. Hij zei: ‘Therem, ik ga met je mee.’

Ik gaf geen antwoord.

‘Tien jaar geleden in deze maand Tuwa legden we de eed-’

‘En drie jaar geleden heb je die gebroken door bij me weg te gaan, wat een wijs besluit was.’

‘Ik heb de eed die we zworen nooit gebroken, Therem.’

‘Dat is waar. Er was geen eed om te breken. Het was een valse eed, een tweede eed. Je weet het; je wist het toen. De ene echte eed van trouw die ik heb gezworen werd niet uitgesproken, kon ook niet worden uitgesproken, en de man aan wie ik trouw zwoer, is dood en de belofte is al lang geleden verbroken. Jij bent niets aan mij verschuldigd en ik niet aan jou. Laat me gaan.’

Terwijl ik sprak gingen mijn boosheid en mijn verbittering van Ashe over op mezelf en mijn eigen leven dat achter me lag als een gebroken belofte. Maar Ashe wist dat niet en de tranen sprongen hem in de ogen. Hij zei: ‘Wil je dit meenemen, Therem? Ik ben je niets verschuldigd, maar ik hou veel van je.’ Hij hield me een klein pakje voor.

‘Nee. Ik heb geld, Ashe. Laat me gaan. Ik moet alleen gaan.’

Ik ging verder en hij kwam niet achter me aan. Maar mijn broeders schaduw achtervolgde me. Ik had er verkeerd aan gedaan over hem te spreken. Ik had verkeerd gedaan in alle dingen.

Aan de haven had ik geen geluk. Er lag geen schip uit Orgoreyn in de haven waar ik aan boord kon gaan om te middernacht uit Karhide weg te zijn, zoals me was bevolen. Er waren maar een paar mensen in de haven en die hadden allemaal haast om thuis te komen; de enige die ik kon vinden om aan te spreken was een visser die de motor van zijn boot repareerde. Hij keek me even aan en draaide zich toen om, zonder iets te zeggen. Toen werd ik bang. De man kende me; hij zou het niet hebben geweten als hij niet was gewaarschuwd. Tibe had zijn huurlingen uitgestuurd om me op te houden en me in Karhide te houden tot mijn tijd om was. Tot nu toe had ik het druk gehad met mijn verdriet en mijn woede, maar nog niet met angst; ik had niet gedacht dat het Bevel tot Verbanning slechts een voorwendsel was voor mijn executie. Als het eenmaal klokslag Zes Uur was, hadden Tibes mannen vrij spel, en niemand kon zeggen dat het Moord was, maar alleen dat er Recht was gedaan.