Orson Card - Spreker voor de doden

Ender begreep niet dat hij van dit oord hield omdat het even woest en kaal was als zijn eigen leven; van zijn jeugd beroofd en misvormd door gebeurtenissen die op kleine schaal precies even verschrikkelijk waren geweest als de Descolada voor deze wereld was geweest. En toch was de planeet tot bloei gekomen, had hij een paar draden gevonden die sterk genoeg waren om te overleven en te blijven groeien. Uit de beproeving van de Descolada waren de drie levens van de Kleintjes ontstaan. Uit de krijgsschool, uit jaren van eenzaamheid, was Ender Wiggin gegroeid. Hij paste op deze wereld alsof hij het allemaal zo had uitgerekend. De jongen die naast hem door het gramagras liep leek wel zijn eigen zoon, alsof hij de jongen van zijn geboorte af aan had gekend. Ik weet hoe het voelt om een metalen wand tussen mij en de wereld te hebben, Olhado. Maar hier en nu heb ik die wand weten te slechten en mijn lijf raakt de aarde, drinkt water, geeft troost, ontvangt liefde.

De aarden rivieroever liep van de waterkant een tiental meters getrapt omhoog naar het hoogste punt. De grond was vochtig en toch stevig genoeg om er een goed hol in te kunnen graven. De zwermkoningin was een gangengraver; Ender voelde aandrang om te graven en begon dus te graven, en Olhado groef mee. De grond liet zich makkelijk loswoelen terwijl het plafond van hun hol lekker stevig bleef.

En aldus werd besloten.

‘Dit is de plek,’ zei Ender hardop.

Olhado lachte breed. Maar Ender had het eigenlijk tegen Jane en het was ook haar antwoord dat hij hoorde. ‘Novinha denkt dat ze het gevonden hebben. Alle testen waren negatief — in de gekloonde kruiperdcellen die de nieuwe colador bevatten bleef het Descoladalichaampje onwerkzaam. Ela denkt dat ze de madeliefjes waar zij aan gewerkt heeft wel zo kan wijzigen dat ze van nature de colador produceren. Als dat lukt, hoeven jullie alleen maar hier en daar wat zaad te strooien en dan kunnen de kruiperds de Descolada op afstand houden door de bloemen uit te zuigen.’

Haar toon was opgewekt genoeg, maar ze bleef uiterst zakelijk en er kon geen grapje af. Er kon absoluut geen grapje af. ‘Mooi,’ zei Ender. Hij voelde een steek van jaloezie — ongetwijfeld praatte Jane veel ongedwongener met Miro, plaagde ze hem en zat ze hem voortdurend op zijn huid zoals ze vroeger met Ender had gedaan.

Maar het was helemaal niet moeilijk om dat jaloerse gevoel uit te bannen. Hij stak zijn hand uit en liet die lichtjes op Olhado’s schouder rusten. Hij trok de jongen even naar zich toe en toen liepen ze samen terug naar de geparkeerde scheerder. Olhado tekende de plaats aan op de kaart en borg die vervolgens weg. Op de terugweg zat hij constant te lachen en grapjes te maken en Ender lachte met hem mee. De jongen was Jane niet. Maar hij was Olhado en Ender hield van hem en Olhado had Ender nodig en enkele miljoenen jaren evolutie hadden nu eenmaal beslist dat Ender daar het meest behoefte aan had. Dat was de honger die gedurende al die jaren met Valentine aan hem had geknaagd, die hem van wereld naar wereld was blijven voortjagen. Deze jongen met zijn metalen ogen. Zijn bijdehante en afgrijselijk vernielzuchtige broertje. Quara’s scherpe inzicht, haar onschuld; Quims uiterste zelfbeheersing, zijn ascese, zijn geloof; Ela’s betrouwbaarheid, als een rots, terwijl ze toch precies wist wanneer het nodig was om in te grijpen; en Miro…

Miro. Ik heb geen troost voor Miro, niet in deze wereld, niet op dit moment. Zijn levenswerk is hem afgenomen, zijn lichaam, zijn hoop voor de toekomst, en niets dat ik kan zeggen of doen zal hem iets belangrijks om handen geven. Hij heeft voortdurend pijn, zijn geliefde bleek zijn zuster te zijn en leven onder de zwijntjes is voor hem onmogelijk geworden nu de zwijntjes zich tot andere mensen wenden voor vriendschap en kennis.

‘Het zou goed voor Miro zijn…’ zei Ender zacht.

‘Het zou goed voor Miro zijn om van Lusitania te vertrekken,’ zei Olhado.

‘Mm,’ zei Ender.

‘U hebt toch een sterschip?’ zei Olhado. ‘Ik heb eens een keer een verhaal gelezen. Of misschien was het wel een videofilm. Over een held van vroeger uit de oorlog met de kruiperds, Mazer Rackham. Hij redde de Aarde een keer van de ondergang, maar ze wisten dat hij bij het volgende treffen allang dood zou zijn. Daarom stuurden ze hem weg in een sterschip met relativistische snelheid, ze stuurden hem erop uit en lieten hem weer terugkeren. Op Aarde was er honderd jaar verstreken, maar voor hem was er maar twee jaar verlopen.’

‘Denk je echt dat Miro zoiets ingrijpends nodig heeft?’

‘Er is strijd op komst. Er moeten beslissingen genomen worden. Miro is de pienterste persoon op heel Lusitania én de beste. Hij wordt nooit kwaad, weet u. Zelfs de ergste keren met vader niet. Met Marcão. Neem me niet kwalijk, ik noem hem nog steeds vader.’

‘Dat geeft toch niet. In de meeste opzichten was hij ook je vader.’

‘Miro dacht altijd na en besliste dan wat hij het beste kon doen, en dat was dan ook altijd het beste. Moeder rekende ook helemaal op hem. Zoals ik het zie, zullen we Miro hard nodig hebben als het Gesternteparlement zijn vloot op ons afstuurt. Hij zal alle informatie bestuderen, alles wat we geleerd hebben in de jaren dat hij weg was; dat legt hij allemaal naast elkaar en dan vertelt hij ons wat we moeten doen.’

Ender kon er niets aan doen. Hij barstte in lachen uit.

‘Een stomme gedachte dus,’ zei Olhado.

‘Jij ziet beter dan alle anderen die ik ken,’ zei Ender. ‘Ik moet hier eerst goed over nadenken, maar je zou best eens gelijk kunnen hebben.’

Ze zoefden een tijdje zwijgend voort.

‘Ik kletste maar wat hoor,’ zei Olhado, ‘toen ik dat over Miro zei. Het was zomaar een gedachte van me, dat ik hem met die oude geschiedenis verbond. Die is trouwens misschien wel helemaal niet echt gebeurd.’

‘O, reken maar dat die echt gebeurd is,’ zei Ender.

‘Hoe weet u dat?’

‘Ik heb Mazer Rackham gekend.’

Olhado floot. ‘U bent oud. U bent ouder dan alle bomen.’

‘Ik ben ouder dan alle mensenkolonies. Helaas maakt dat me niet wijs.’

‘Bent u echt Ender? Dé Ender?’

‘Daarom is dat ook mijn wachtwoord.’

‘Gek hoor. Voor u hier kwam, probeerde de bisschop ons allemaal wijs te maken dat u de duivel was. Quim is de enige in de familie die hem serieus nam. Maar als de bisschop ons had verteld dat u Ender was, zouden we u op de dag dat u aankwam op het praça gestenigd hebben.’

‘Waarom doen jullie dat dan nu niet?’

‘We kennen u nu. Dat maakt een enorm verschil, nietwaar? Zelfs Quim heeft geen hekel meer aan u. Als je iemand echt goed kent, kan je geen hekel aan hem hebben.’

‘Misschien is het gewoon wel zo dat je iemand pas goed kan leren kennen als je geen hekel meer aan hem hebt.’

‘Is dat een vicieuze paradox? Dom Cristão zegt dat de waarheid vaak alleen in vicieuze paradoxen uitgedrukt kan worden.’

‘Volgens mij heeft het niets met waarheid te maken, Olhado. Het is uitsluitend een kwestie van oorzaak en gevolg. Daar komen we nooit helemaal goed uit. De wetenschap erkent geen andere oorzaak dan eerste aanleiding — als je de eerste dominosteen omgooit, valt de steen ernaast ook. Maar als het over mensen gaat, is de enige soort oorzaak die meetelt juist de uiteindelijke aanleiding, het doel. Wat een persoon in gedachten had. Als je eenmaal begrijpt wat mensen eigenlijk willen, kun je geen hekel meer aan hen hebben. Je kunt bang voor hen zijn, maar je kunt hen niet meer haten, omdat je in je eigen hart altijd dezelfde verlangens kunt aantreffen.’

‘Moeder vindt het maar niks dat u Ender bent.’

‘Dat weet ik.’

‘Maar ze houdt evengoed van u.’

‘Dat weet ik.’

‘En Quim — dat is gek eigenlijk, maar nu hij weet dat u Ender bent, mag hij u juist meer.’

‘Dat komt doordat hij een kruisvaarder is en ik heb mijn kwalijke reputatie opgelopen door een kruistocht te winnen.’