Ray Bradbury - Marsga hujum

Robotlar kutar edilar — bolalik xotiralarisiz katta yoshdagi odamlar. O’rmon ko‘llari rangidagi yashil shoyi libosdagi, baqa va paporotnik tusli shoyi libosdagi robotlar kutar edilar. Qum va quyosh rangli, sariq sochli robotlar kutar edilar. Ustidan jelatin quyilgan naychasimon bronza suyakli robotlar yotar edilar. Tirik bo‘lmagan va o‘lik bo‘lmaganlar tobutlarida, taxta qutilarda turtib yuborishlarini kutib mayatniklar yotar edilar. Surtma va quyma ma’dan hidi anqir edi. Go‘riston jimligi hukm surardi. Har ikki jinsdagi, ammo jinssiz robotlar. Yuzlari bor-u, ammo yuzsiz, odamzotdan odamlikdan boshqa hamma narsani yuqtirib olgan robotlar ustiga “Frankoborot” deb yozilgan qutilarning qator mixlar qoqilgan qopqog‘iga tik qarab turgan robotlar, ular o‘lim deb atab bo‘lmaydigan yo‘qlikda turar edilar, chunki bu yo‘qlik ortidan hayot asari sezilmas edi… Birdan mixlar qattiq vizillaydi. Birin-ketin qopqoqlar ko‘tariladi. Qutilar uzra soyalar o‘ynaydi, qo‘lda siqilgan moy idish mashina moyini tizillatib otadi. Ishga tushirilgan bir murvat asta chiqillaydi. Yana bir murvat, yana bir, nihoyat xuddi ulkan soat do‘konidagidek, chor atrofni chaq-chuq ovozi bosib ketadi. Tosh ko‘zlari yog‘och qovoqlarini keng ochadilar. Burun kataklari pirpiraydi. Maymun yunglari va oq quyon terisi qoplangan robotlar oyoqqa turadilar. Egizaklar Tvidldam va Tvidldi, Buzoqboshi, Sonya, Oppoq cho‘kkanlar, — tana o‘rniga tuz va mayin suv yo‘sinlari, ustritsa rangidagi ko‘zlari irg‘ib chiqqan ko‘kishtob dorga osilganlar, muz xilqatlar va yaltiroq pistonchalar, sopol pakanalar va jigarrang elflar, CHiq-chiq, Olabo‘jilar, sun’iy bo‘ron buluti ichidagi Santa Klaus, Ko‘k Soqol — jag‘ soqollari xuddi atsitelen olovidek gurillab turibdi. Yashil tillarini o‘ynatib, kulrang pag‘a-pag‘a tutunlar suza boshladi. Go‘yo Olachipor chirmovuqdek bilanglayotgan ajdahoni esga soluvchi bu tutun qursog‘ida bozillagan laxcha cho‘g‘ bilan devorga taqalib kelar edi: guv-guv, taq-tuq, o‘kirik, sukunat, sapchish, burilish… Minglab qopqoqlar yana yopildi. Soat do‘koni Esher Uyi tomon yo‘l oldi. Afsungarlik tuni boshlandi.

Qo‘rg‘onda iliq shabada yeldi. Osmonni kuydirgan, kuzini bahorga aylantirgan ko‘yi mehmonlarning raketalari uchib kela boshladi. Raketalardan oqshom liboslarida erkaklar chiqib, ularning ortidan ko‘z ko‘rib, quloq eshitmagan turmakli ayollar ergashib kelardi.

— Bu Esher juda balo ekan-ku!

— Eshik qani?

Shu tob Stendal paydo bo‘ldi. Ayollar kular va gap sotar edilar. Mister Stendal jim bo‘linglar degandek qo‘lini ko‘tardi. So‘ng o‘girildi, nigohini qal’aning baland devoridagi derazaga oldi-da, qichqirdi:

Rapuntsel, Rapuntsel, ko‘z och uyqudan.

Sochlaringni parishon aylagil tuban.

Go‘zal qiz tungi shabadani qarshi olib, derazadan qaradi va oltin sochlarini pastga tushirdi. Undan mamnun mehmonlar Uyga ko‘tarilishlari uchun sochlar eshilib, buralib narvonga aylandi.

Eng ko‘zga ko‘ringan jamiyatshunoslar! Eng zukko ruhshunoslar! Dunyoda eng tengi yo‘q siyosatdonlar, bakteriologlar, psixonevrologlar! Ana, ularning hammasi kulrang devor oralig‘ida turibdi.

— Xush kelibsizlar!

Mister Trayon, mister Ouen, mister Dan, mister Leng, mister Steffens, mister Fletcher va yana yigirma-o‘ttiztacha mashhur shaxslar.

— Kiraveringlar! Kiraveringlar!

Miss Gibbs, miss Paup, miss Cherchill, miss Blant, miss Drammond va yana yigirmatacha ofatijon ayol. Barchalari hech bir istisnosiz ko‘zga ko‘ringan, eng ko‘zga ko‘ringan shaxslar, xayolotlar bilan Kurash Jamiyatining a’zolari, eski bayramlar — “barcha muqaddas bayramlar” va “Gay Foksni man qiluvchilar” bilan kurashuvchilar, ko‘rshapalaklarning qotillari, kitoblarga qiron keltiruvchilar, mash’albozlar; barchalari hech bir istisnosiz odamlarga Marsga birinchi bo‘lib oddiy, dag‘al yo‘llar bilan uchib kelish, marsliklarni go‘rga tiqish, manzilgohlarni ifloslardan tozalash, shaharlar qurish, yo‘llarni ta’mirlash va umuman turli-tuman tartibsizliklarni bartaraf etish imkonini taqdim etgan odobli va axloqli, vijdoni pok fuqarolar. Keyin esa, Xavfsizlik mustahkam qaror topgandan so‘ng bu Quvonch G’oratgarlari, bu qon o‘rniga formalinli va yodli nastoyka rangli ko‘zi bor nusxalar o‘zlarining Axloq Iqlimini ko‘chat qilib o‘tqazish va barchaga muruvvat ila saxovat ulashish uchun paydo bo‘ldilar.

Ularning barchasi esa — uning do‘stlari! Ha, ha, o‘tgan yili Yerda u ehtiyotkorlik va o‘ta tavoze bilan ularning har biri bilan tanishgan, har biriga o‘z mavqeini ko‘z-ko‘z qilgan edi.

— Bepoyon O’lim ma’vosiga xush kelibsizlar! — qichqirdi u.

— Menga qarang, Stendal! Bu nima degan gap?

— Hali ko‘rasizlar, hammangiz yechiningiz! Anavi yerda hujralar bor. U yerda tayyorlab qo‘yilgan liboslarni kiyinglar, erkaklar bu tarafga, ayollar u tarafga.

Mehmonlar bir oz taraddudlangancha turib qoldilar.

— Bilmadim, bu yerda qolsak qalay bo‘larkin, — dedi miss Paup. — Bu yer menga yoqmayapti. Bu yerda kufrning hidi kelayapti.

— Hech narsa qilmaydi, bor-yo‘g‘i libos bayrami!

— Bular bari qonunga qarshi emasmikan deb qo‘rqaman. — Mister Steffens ehtiyotkorlik bilan burnini tortib qo‘ydi.

— Bas! — kulib yubordi Stendal. — Bir gal quvnasangiz quvnabsiz-da. Ertaga hammasi ostin-ustin bo‘ladi. Hujralarga tarqalinglar!

Uyda hayot qaynab, borliq yashnab ketdi, burro-burro hazil so‘zlari yangradi, oq sichqonlar mittigina cho‘plari bilan mittigina g‘ijjaklarini ishqalayotgan pakanalarning navosi ostida mitti kadrilga raqs tushar, qurum bosgan to‘sinlar ostida bayroqchalar hilpirar va ko‘rshapalak galalari muzdek, serkayf, ko‘pikli Sharob purkayotgan jag‘lari keng ochiq o‘laksaxo‘rlar yonida charx urib uchar edilar.

Libosli ayyomning barcha yetti zalidan o‘tib, ariqcha jildirardi. Mehmonlar o‘zlarini shunga tashlashdi va qarasalarki, bu Xeres arig‘i ekan! Maskarad dominosiga yashiringan yelkalaridan yillarni itqitib tashlab, mehmonlar kabinalardan otilib chiqdilar va ular kiyib olgan niqoblar ularning xayolot va dahshatlarni muhokama qilish huquqidan mahrum etdi. Qip-qizil libosli ayollar charx urib aylanar va xandon tashlab kular edilar. Erkaklar ularning ortidan yaltoqlanib ergashardilar. Devorlarda allakimlarning soyalari suzardi, unda-bunda hech nimani aks ettirmaydigan ko‘zgular osig‘liq edi.

— Bizlar barimiz qonxo‘rlarmiz! — kuldi mister Fletcher. — O’liklarmiz.

Har biri boshqa rangdagi yettita zal: biri moviy, biri qirmiziy, biri yashil, biri pushti, yana biri oq, oltinchisi binafsharang, yettinchisiga qora baxmal qoplangan. Qora zalda ebent qirg‘oqlari bo‘g‘iq zang chaldi. Zaldan-zalga, xayoliy robotlar o‘rtasida, Sonyalar va tentak lyapniklar, Troyalyalar va Ulkanlar, Qora Mushuklar va Oq Qirolichalar o‘rtasida shirakayf mehmonlar gandiraklar edilar va ularning chalkash oyoqlari ostida pol og‘ir va bo‘g‘iq g‘ichirlar edi, go‘yo ular ostiga yashiringan yurak o‘z hayajonini tutib turolmayotgandek.

— Mister Stendal!

Shivirlab…

— Mister Stendal!

Ularning yonginasida O’lim niqobidagi dahshatli darranda turardi. Bu Payks edi.

— Biz xilvatda gaplashib olishimiz kerak.

— Nima gap?

— Mana. — Payks unga qoq suyak qo‘lini uzatdi. Uning qo‘lida bir hovuch eritilgan, qoraygan halqachalar, gaykalar, murvatlar, boltlar bor edi.

Stendal ularga uzoq qarab qoldi, so‘ng Payksni yo‘lakka boshlab ketdi.

— Garretmi? — so‘radi u shivirlab.

Payks bosh irg‘adi.

— U o‘zining o‘rniga robotni yuboribdi. Men uni axlatkuydirgichni tozalayotganimda topib oldim.

Ikkalasi shubhali murvatlarga qaradi.

— Bu har daqiqada politsiya bostirib kelishi mumkin deganini bildiradimi? — dedi Payks. — Rejalarimiz barbod bo‘ldi.