Ray Bradbury - Marsga hujum

Gilamchada hech kim yo‘q edi.

Lafarj xo‘rsindi.

— Qaribman, — dedi u.

U yuvinish uchun anhordan tiniq suv keltirgani eshik tomon yo‘naldi.

Ostonada sal bo‘lmasa limmo-lim chelakni ko‘tarib kelayotgan yosh Tomga to‘qnashib, uni ag‘darib yuborayozdi.

— Salom, ota!

— Salom, Tom.

Chol o‘zini bir chetga oldi. O’smir oyoq yalang xonadan yugurib o‘tdi-da, chelakni yerga qo‘yib, jilmaygancha unga o‘girildi.

— Bugun kun juda zo‘r!

— Ha, yaxshi, — ehtiyotkorona javob berdi chol.

Bola bugun o‘zini juda boshqacha tutmoqda edi. U o‘zi olib kelgan suvda yuvina boshladi.

Chol oldinga bir qadam tashladi.

— Tom, bu yerga qanday kelib qolding? Sen tirikmisan?

— Nega tirik bo‘lmas ekanman? — Bola ko‘zlarini ko‘tarib otasiga qaradi.

— Ammo, Tom… Grin-Lon-Park, har yakshanba… Gullar… va… — Lafarj o‘tirishga majbur bo‘ldi.

O’g‘il uning oldiga keldi, to‘xtadi-da, otasining qo‘lidan ushladi. Chol uning barmoqlarini his etdi — qattiq, issiq.

— Sen rostdan ham shu yerdamisan? Bu tush emasmi?

— Nahotki mening bu yerda bo‘lishimni xohlamasangiz? — bola hayajonlandi.

— Seni qara-yu, Tom, nega xohlamas ekanman!

— Unda nega so‘rayapsiz? Keldim, tamom-vassalom.

— Lekin onang, bunday kutilmaganda…

— Tashvish qilmang, hammasi yaxshi bo‘ladi. Tunda men ikkalangizga ham qo‘shiq aytib bergan edim, bu sizlarning meni qabul qilishlaringizga, ayniqsa, oyimning qabul qilishlariga yordam beradi.

Kutilmagan hol qanday ta’sir qilishini bilaman. Shoshmang, o‘zi kirib keladi-da, amin bo‘lasiz.

Bola qalpog‘i bilan sarg‘ish jingalak sochlarini qoqib kulib yubordi. Uning ko‘zlari nihoyatda moviy va tiniq edi.

— Salom Laf va Tom! — Ona sochlarini turmaklagancha yotoqxonadan chiqib keldi. — Rostdan ham bugun kun juda ajoyib-a!

Tom jilmaygancha otasiga burilib qaradi:

— Men nima degan edim?

Uchalasi birgalikda uy ortidagi soyada rohatlanib nonushta qilishdi. Missis Lafarj har ehtimolga qarshi yashirib qo‘ygan bir shisha kungaboqar sharobini chiqarib qo‘ydi va barchalari qittak-qittak ichishdi. Lafarj hech qachon xotinini bu qadar quvnoq ko‘rmagan edi. Mabodo Tomga nisbatan onaning ko‘nglida biron-bir shubha bo‘lganda ham uni birovga aytib solmas edi. Uning uchun hamma narsa risoladagidek bo‘lar edi. Lafarjning o‘zi ham tobora mana shunday tuyg‘u asiriga aylanib bormoqda edi. Ona idishlarni yuvar ekan, Lafarj o‘g‘li tomon engashdi-da, asta so‘radi:

— Hozir yoshing nechada, o‘g‘lim?

— Nahotki bilmasangiz, dada? O’n to‘rtdaman-da, albatta.

— Xo‘sh, o‘zing aslida kimsan? Sen Tom bo‘lishing mumkin emas, ammo kimdir bo‘lishing shart!

Kimsan?

— Keragi yo‘q. — Bolakay kayfi uchgancha qo‘llari bilan yuzini yashirdi.

— Sen mendan yashirma, — nasihatomuz dedi chol. — Men buni tushunaman. Sen marsliksan, hoynahoy? Men bu yerda marsliklar haqida turli xil masallarni eshitganman, to‘g‘ri, gap nimada ekanini hech kim bilmaydi. Ulardan juda kam odam qolgan bo‘lsa kerak, lekin ular oramizda paydo bo‘lib qolsalar, yerliklar qiyofasida paydo bo‘ladilar. Mana sen, agar bundoq qarasa, go‘yo Tomsan, lekin Tom emassan ham…

— Bu nega kerak, axir?! Men sizlarga nima yomonlik qildim? — qichqirdi bolakay yuzini kaftlari bilan yashirgancha. — Iltimos, iltimos, mendan shubha qilmanglar!

U sakrab o‘rnidan turdi-da, stoldan uzoqlashdi.

— Tom, qayt!

Biroq bola kanal yoqalab shahar tomon chopib borardi.

— Qayoqqa ketdi u? — so‘radi Enn; u qolgan likopchalarni yig‘ishtirib olgani kelgan edi.

U erining yuziga qaradi.

— Bir narsa deb qo‘rqitib yubordingmi uni?

— Enn, — dedi chol xotinining qo‘lidan tutib, — Enn, Grin-Lon-Park esingdadir, yarmarkani va Tomning o‘pkasi shamollab og‘rib qolganini eslarsan?

— Nega bunday deyapsan? — ayol kuldi.

— Shundoq o‘zim, — sekin javob berdi chol.

Uzoqda kanal yoqalab chopib borayotgan Tomning oyoqlari ostidan ko‘tarilgan chang asta cho‘kmoqda edi.

Kechqurun soat beshda kun botishda Tom qaytib keldi. U xavotir bilan otasiga qarab qo‘ydi.

— Tag‘in meni so‘roq qila boshladingizmi?

— Hech qanday savol yo‘q, — dedi Lafarj.

Bola oppoq tishlarini charaqlatib iljaydi.

— Mana bu boshqa gap.

— Qaerda eding?

— Shahar yonida. Bir qolib ketmoqchi ham bo‘ldim. Sal bo‘lmasa meni… — u kerakli so‘zni topolmay chaynaldi. — Men sal bo‘lmasa tuzoqqa tushib qolayozdim.

— “Tuzoqqa” deganing nimasi?

— Anovi kanalning yoqasida kichikkina temir uy bor, shuning yonidan o‘tayotsam, meni sal bo‘lmasa tutib qolishayozdi… shundan keyin men bu yerga, sizlarning oldingizga umuman qaytolmasligim mumkin edi. Sizlarga qanday tushuntirishni ham bilmayman, so‘z topolmayapman, qanday aytib berishni ham bilmayapman, nima bo‘lganini o‘zim tushunmayman, bu shunday qiziqki, sizlarga gapirib bersam, deyman.

— Gapirib bermay qo‘yaqol. Yaxshisi, borib yuvin. Ovqat mahali bo‘ldi.

Bola yuvingani chopib ketdi.

O’n daqiqalardan keyin kanalning tinch sathida daroz va ozg‘in, sochlari qop-qora odam eshayotgan eshkak zarblaridan ravon suzib kelayotgan bir qayiq ko‘rindi.

— Salom, Lafarj og‘ayni, — dedi u qayiqni to‘xtata turib.

— Salom, Saul, nima gaplar?

— Gapdan ko‘pi yo‘q. Nomlendni bilarsan — kanaldagi Jez saroychada yashaydi-ku, o‘sha.

Lafarj tosh qotib qoldi.

— Bilaman, nima edi?

— Uning qanaqa yaramas ekanligini ham bilarsan?

— Aytishlaricha, u bir odamni o‘ldirib qo‘yib, shundan Yerni tashlab ketgan ekan.

Saul ho‘l eshkakka suyangancha Lafarjga diqqat bilan qaradi.

— U o‘ldirgan odamning ism-sharifi esingdami?

— Gillings edi-yov.

— Xuddi shunday, Gillings. Gap bunday! Ikki soatlarcha oldin mana shu Nomlend degani Gillingsni ko‘rdim, deb shaharga qichqirib kirib keldi. Shu yerda, Marsda yashayapmiz, dedi. Bugun eshitdim, hozir eshitib kelayapman! Gillingsdan qochib yashirinish uchun u yoqda uni turmaga tiqishlarini iltimos qilibdi. Lekin uni turmaga qo‘yishmabdi. Shunda Nomlend uyiga ketibdi va yigirma daqiqa oldin — odamlar menga aytishdi — o‘zini peshonasidan otib tashlabdi. Men hozir o‘sha yerdan kelayapman.

— Ana, xolos, — dedi Lafarj.

— Dunyoning ishlari shunaqa qiziq bo‘lar ekan-da! — quvvatladi uni Saul. — Bo‘pti, Lafarj, hozircha xayr.

— Xayr.

Qayiq yana kanalning tinch sathidan oldinga suzib ketdi.

— Ovqat tayyor, — qichqirdi missis Lafarj.

Mister Lafarj joyiga kelib o‘tirdi va pichoqni olib, stol osha Tomga qarab qo‘ydi.

— Tom, — dedi u, — bugun kechqurun nima qilding?

— Hech nima, — javob berdi Tom ovqat to‘la og‘zi bilan. — Nima edi?

— Ha, yo‘q, shunchaki so‘radim-da. — Chol salfetka burchagini ko‘ylagi yoqasi ichiga tiqdi.

Kechqurun soat yettida missis Lafarj shaharga otlandi.

— Necha oydan beri shaharda bo‘lganim yo‘q, — dedi u.

Tom borishdan bosh tortdi.

— Men shahardan qo‘rqaman, — dedi u. — Odamlardan qo‘rqaman. Oyog‘im tortmayapti.

— Katta yigit bo‘lib qolgansan. Shu ham gap bo‘ldi-yu! — yon bermay dedi Enn. — Gapirma bunaqa gaplarni. Biz bilan borasan. Buni men aytayapman.

— Axir, Enn, bola o‘zi xohlamasa… — oraga suquldi chol.

Biroq missis Lafarj aytganida turib oldi. U deyarlik kuch bilan ota-bolani qayiqqa sudrab tushirdi va barchalari birgalikda oqshom yulduzlari charaqlab turganda kanal bo‘ylab yo‘lga tushishdi. Tom ko‘zlarini yumib, chalqancha yotardi, uni uxlayaptimi yoki yo‘qligini hech kim aytolmasdi. Chol o‘zicha mulohaza qilgan ko‘yi unga tikilib qaradi. “Bu kim bo‘ldi, — o‘yladi u, — muhabbatga bizdan ham tashnaroq bo‘lgan bu qanday zot? Kim u? Va nima u? — Yolg‘izlikdan jon saqlagani unga yot bo‘lgan xilqatlar davrasiga keldi, odam qiyofasiga va ovoziga ega bo‘ldi, unday odamlar bizning oramizda qolgani va nihoyat o‘z baxtini bizning e’tirofimizda topgani faqat xotiramizdagina yashar edilar. U qay palladan buyon qaysi g‘ordan chiqib kelgani, u Yerdan raketalar uchib kelganda bu olamga kelib-o‘rnashgan qaysi xalqning zuryodi bo‘ldi?” Lafarj boshini chayqadi. Buni bilib bo‘lmaydi. Bundoq qarasang, qaysi tomonga nazar solmagin — u Tom, vassalom.