Philip Farmer - De Rivierplaneet

‘Misschien wel,’ zei Burton.

Hij zweeg. In de verte klonk donder en bliksem. Enkele ogenblikken later volgden een ruisend geluid en het spetteren van druppels op het dak. De vorige nacht had het ook geregend, om ongeveer drie uur ’s morgens. Ook deze tweede nacht begon de regen op dezelfde tijd. Het begon hevig te gieten, maar het dak was stevig en er druppelde geen water doorheen. Er kwam echter wat water onder de achtermuur door. Het water verspreidde zich over de grond, maar zij werden niet nat omdat het gras en de bladeren een mat van ongeveer dertig centimeter dik vormden.

Burton praatte met Monat totdat de regen — ongeveer een half uur later — ophield. Monat viel in slaap; Kazz was in het geheel niet wakker geworden. Burton probeerde weer in slaap te komen, maar het lukte niet. Hij had zich nog nooit zo alleen gevoeld en hij was bang, dat hij weer in de nachtmerrie zou terugglijden. Na een poosje verliet hij de hut en liep naar de hut, die Wilfreda had gekozen. Hij rook de tabak voor hij bij de ingang kwam. De punt van haar sigaret gloeide in het donker op. Zij was een schimmige gestalte, die rechtop in de hoop gras en bladeren zat.

‘Het is een menselijk instinct bezit te vergaren,’ zei Burton.

‘Ik betwijfel of het een menselijk instinct is,’ zei Frigate.

‘In de zestiger jaren — ik bedoel na 1960 — probeerden enkele mensen te bewijzen dat de mens een instinct bezat, dat zij territoriumdrift noemden, maar...’

‘Ik mag die uitdrukking wel, klinkt goed,’ zei Burton.

‘Ik wist wel, dat het je zou bevallen,’ zei Frigate, ‘maar Ardrey en anderen probeerden te bewijzen, dat de mens niet alleen het instinct bezat een bepaald gebied als het zijne op te eisen, maar dat hij ook van een moordende aap afstamde en dat het instinct om te doden in zijn erfenis van deze aap nog sterk aanwezig was. Dit zou dan nationale grenzen, lokaal en nationaal patriottisme, kapitalisme, oorlog, moord, misdaad, enz. verklaren. Maar een andere filosofische school sprak van temperamentvolle neigingen en beweerde, dat dit alles het resultaat was van de cultuur oftewel de culturele continuiteit van samenlevingen, die zich vanaf de vroegste tijden toelegden op stammenoorlogen, oorlogen, moord, misdaad, enz. Verander de cultuur en de moordende aap is er niet meer, is er niet meer omdat hij er nooit was geweest zoals het mannetje in de maan. De samenleving was de moordenaar en de samenleving leidde in iedere groep babymoordenaars op. Er waren echter enkele samenlevingen, die nog in het stadium vóór de ontwikkeling van het schrift verkeerden, maar toch samenlevingen waren, die geen moordenaars voortbrachten. Die vormden dan het bewijs, dat de mens niet van de dodende aap afstamde of misschien moet ik zeggen, dat hij misschien van de apen afstamde maar de genen, die voor het moordenaarsinstinct verantwoordelijk waren, niet langer in zich droeg evenmin als hij nog de genen voor sterk geprononceerde zware beenderen boven de ogen of een behaarde huid of zware beenderen of een schedel met zeshonderdvijftig kubieke centimeter inhoud, bezat.’

‘Dat is alles erg interessant,’ zei Burton. ‘We zullen een andere keer wat dieper op die theorie ingaan. Veroorloof mij echter erop te wijzen, dat bijna ieder lid van de verrezen mensheid uit een cultuur komt, die oorlog, moord, misdaad, verkrachting, beroving en waanzin aanmoedigde. Tussen deze mensen leven wij en met hen moeten we overweg kunnen. Eens komt er misschien een nieuwe generatie. Dat weet ik niet. Het is nog te vroeg om het te zeggen omdat we hier nog maar zeven dagen zijn, maar of jullie het leuk vinden of niet, we zitten op een wereld, bevolkt met wezens, die heel dikwijls handelen alsof zij moordende apen zijn. Laten wij ons ondertussen tot ons model bepalen.’

Zij zaten op bamboestoelen voor Burton’s hut. Op een kleine bamboetafel voor hen stond het model van een boot, dat van pijnboomhout en bamboe was gemaakt. Het had een dubbele kiel waarop een dek met één lage reling in het midden rustte. Het had één enkele zeer hoge mast, met gaffel en giek, een ballonkluiver en een enigszins verhoogde brug met stuurrad. Burton en Frigate hadden hoornstenen scharen en messen gebruikt om het model van de catamaran te snijden. Burton had besloten de boot, wanneer hij klaar was, de Hadji te noemen. Hij zou een pelgrimstocht gaan ondernemen ofschoon het doel ervan niet Mekka zou zijn. Hij was van plan er De Rivier mee op te varen zover als hij maar kon. (De rivier was inmiddels De Rivier geworden.)

De twee hadden over de territoriumdrift gepraat omdat zij moeilijkheden verwachtten bij het bouwen van de boot. De mensen in dit gebied waren nu enigszins gevestigd. Zij hadden terrein afgepaald en huizen gebouwd of waren er nog mee bezig. Deze varieerden van afdakjes tot relatief grootse gebouwen, die van bamboe en steen gemaakt waren, vier kamers hadden en twee verdiepingen hoog waren. De meeste ervan stonden bij de graalstenen langs De Rivier aan de voet van de bergen. Burton’s onderzoek, dat hij twee dagen tevoren had afgesloten, resulteerde in een schatting van ongeveer tweehonderd mensen per vierkante kilometer. Voor iedere vierkante kilometer vlak land aan weerszijden van De Rivier waren ongeveer twee en viertiende vierkante kilometer heuvelgebied.

Maar de heuvels waren zo hoog en onregelmatig dat het werkelijk bewoonbare gebied ongeveer drieëntwintig vierkante kilometer was. In de drie gebieden, die hij had onderzocht, had hij gezien dat ongeveer een derde van de bevolking hun onderkomen dicht bij de graalstenen op de rivieroever had gebouwd en een derde rondom de graalstenen in het binnenland. Honderd mensen per vierkante kilometer leek een dichte bevolking, maar de heuvels waren zo dicht bebost en topografisch zo ineengekronkeld, dat een kleine groep die daar woonde, zich afgezonderd kon voelen. Ook de vlakte was zelden vol mensen, behalve op etenstijd, omdat de bewoners van de vlakte in de bossen waren of langs de oever van De Rivier zaten te vissen. Velen waren bezig met het bouwen van boomkano’s of bamboeboten met het doel in het midden van De Rivier te gaan vissen of, zoals Burton, op ontdekkingsreis uit te gaan.

De bamboebegroeiing was verdwenen ofschoon het duidelijk was dat deze spoedig weer hersteld zou zijn. Bamboe had een fenomenale groeisnelheid. Burton schatte dat een vijftien meter hoge plant van begin tot einde in tien dagen volgroeid kon zijn.

Zijn groep had hard gewerkt en alles omgehakt wat zij voor de boot dachten nodig te hebben, maar zij wilden dieven buiten houden en zij gebruikten dus nog meer hout om een hoge schutting te maken. Deze was op dezelfde dag klaar als het model van de boot. De moeilijkheid was, dat zij de boot op de vlakte zouden moeten bouwen. Hij zou nooit door de bossen en langs de verschillende heuvels vervoerd kunnen worden als hij op de kampplaats gebouwd zou worden.

‘Ja, maar als we verhuizen en een nieuwe basis vestigen zullen we tegen weerstand oplopen,’ had Frigate gezegd. ‘Er is geen centimeter grensland met het hoge gras meer, waarop al geen beslag is gelegd. Zoals de zaken er nu voorstaan moet je daar doorheen om bij de vlakte te komen. Tot dusverre heeft niemand geprobeerd zich halsstarrig aan zijn eigendomsrechten vast te klampen, maar dat kan elke dag veranderen. En als je het schip een eindje achter de landzoom met het hoge gras bouwt, kun je het wel gemakkelijk uit het bos en tussen de hutten door vervoeren maar je moet dag en nacht wachtposten uitzetten, anders worden je spullen gestolen of vernield. Je kent die barbaren.’

Hij zinspeelde op de hutten, die vernield waren, terwijl hun eigenaars weg waren, en de vervuiling van de plassen onder de waterval en de bron en ook op de hoogst onhygiënische gewoonten van velen van de plaatselijke bewoners. Dezen wilden geen gebruik maken van de kleine bijgebouwtjes die door verschillende mensen voor openbaar gebruik waren neergezet.