Віктар Шніп: Заўтра была адліга-2

***

25.09.2014. Холадна і няўтульна, як на мокрым дубе.

***

27.09.2014. Ездзіў у Пугачы.

Зайшоў у Заходні аўтавакзал, а там каля сотні старых па гадоў 70—80. І ўсе такія, нібыта сабраліся ехаць на той свет.

Праязджаючы каля Ракаўскіх могілак, каля святой крыніцы ўбачыў шмат народу. Жанчына, што сядзела побач, сказала: «Сёння свята — Узвіжанне Крыжа Гасподняга.»

Прыехаў у вёску. Адразу дождж перастаў і засвяціла сонца.

Да хаты па сухому не прайсці. Навокал вада. На вуліцы прарвала водаправод і ўжо амаль два месяцы цячэ вада каля нашай хаты.

Яблыкаў у траве, болей чым зорак у небе.

Хата жывая. Г адзіннік не спыніўся.

Прыехаў дзядзька Толя. Зааралі грады, пасеялі рапс. Мама была б задаволеная.

Пракапаў дзве неглыбокія канавы па метраў трыццаць. Адну каля плота на вуліцы, а другую ў садзе, каб вада сцякала. Праз гадзіну каля хаты пасушэла. І пры жыцці бацькоў водаправод нярэдка прарывала і вада падцякала пад хату і тады калгас браўся за рамонт не адразу. Цяпер калгаса няма і справы да вады, якая цячэ, нікому няма.

Міма праходзіў Тонік Руткевіч (сябар з майго дзяцінства), запытаўся: «Як там Мінск?» «Яшчэ стаіць!» — адказаў я.

На вуліцы пагаварыў з дзядзькам Шурам, з Лідай і яе мужам Валодзем. У вёсцы добра, і я вяртаўся ў Мінск, успамінаючы тыя часы, калі бацькі былі жывыя.

Яблык ляжаў на дарозе, нібыта зваліўся з неба.

У Мінск вярнуўся, як прачнуўся.

***

28.09.2014. Холадна. У скверы на лаўцы мужыкі сядзяць каля пляшкі з гарэлкай, як каля вогнішча...

***

30.09.2014. Пазнаёміўся з Базылём. Чалавек гаваркі. Жыве ў Амерыцы (верыцца і не верыцца) і ў свой час быў добра знаёмы з Анатолем Сысом. 12 лютага 2005 года Базыль зайшоў да Анатоля дахаты. Гаворачы пра сябе, Сыс сказаў: «Тры сняжынкі маю жыцця». «Так яно і атрымалася, што пасля нашай сустрэчы паэт пражыў тры месяцы». Развітваючыся, Анатоль абяцаў, што апошні верш ён напіша для мяне, і 25 красавіка ён напісаў:

Шрыфтам Брайлера на калядным снезе

Птушкі вершы пішуць.

А чытаю — рукі змерзлі.

Свае руны мне не вышыць.

Я аслепнуў.

Я аглухнуў.

Птушак не здагнаў — спяшаю,

а вясновы снег пажухнуў.

Часу — тры сняжынкі маю.

А памру — паэт мо прыйдзе...

Прачытаўшы верш, Базыль папрасіў падпісаць маю «Тутэйшую тугу» і абавязкова напісаць: «Дарую Базылю, з якім удвух мы ведалі паэта Анатоля Сыса, а пазнаёміліся толькі сёння 30.09.2014 года». Дзякуючы за дэдыкацыю, Базыль сказаў: «Мне Сыс падпісаў кнігу і паставіў дату 3003 год».

***

2.10.2014. Пабялелая марка маладзіка на блакітным канверце восеньскага неба.

***

2.10.2014. Сёння дудару, барду, паэту Зміцеру Сідаровічу было б 49. Я з ім пазнаёміўся дзякуючы маёй Людміле, якая вучылася на філфаку разам з жонкай Зміцера Марынай Місько. У нашым сямейным альбоме сустрэч ёсць запіс: «Нармалёва, Шніпы-Рублеўскія! Нармалёва. Пэўна, на такіх, як вы, трымаецца беларускі свет. Пазнаёміўшыся з вамі, мы гэта пачулі і адчулі шчыльна. Напачатку было цяжкавата. Потым — цудоўна. Людзі разышліся. Вы таксама. Мы таксама. Таму — нармалёва, Шніпы-Рублеўскія! Жонка дапіша астатняе, у мяне нямее рука. Дакончу думку, пэўна, іншым разам. Калі дажывём. Публікаваць гэта ня можна. Чытаць гэта ня можна. На нас трымаецца беларускі свет. Усё»... 14.08.93.

Р. S.

Мы споры думкі беларускай

У рускамоўнай грамадзе.

Мы мусім біцца колам вузкім...»

Марына дапісала: «Вітаю цёплую сямейку і развітваюся з ёю. Спадзяюся, што гэтая сустрэча пакладзе пачатак сяброўства паміж нашымі сем’ямі. Натхнення вам, здароўя вашым дзеткам. Шчасце ў вас, дзякуй богу, ёсць. На векі вечныя. Амін. М. С»..

***

3.10.2014. Памёршы, мужчына вярнуўся ў сям’ю...

***

3.10.2014. У бібліятэцы імя Цёткі тэатр «Арт.С» правёў вечарыну, прысвечаную памяці Зміцера Сідаровіча. Каля трох гадзін гучалі Зміцеравы музыка, вершы, песні і было ўражанне, што ён побач з намі і слухае нашы расповеды. Узгадваючы дудара, Міхась Скобла расказаў і пра тое, як ён быў у яго ў гасцях на дзевятнаццатым паверсе і на пытанне: «Для каго ты тут іграеш?» пачуў: «Для неба!».

***

4.10.2014. Мама часта мне казала, каб нікуды не хадзіў, сядзеў дома. Мамы няма, а я сяджу дома.

***

5.10.2014. Я на працы. У кабінет зайшоў Уладзімір Караткевіч. «У мяне тут хутка будзе юбілей. Хачу выдаць новы раман», — сказаў Уладзімір Сямёнавіч і паклаў перада мной тоўстую папку. Я заглянуў у яе, каб даведацца як называецца новы твор Караткевіча, а там пуста, і я. прачнуўся.

***

7.10.2014. Прыходзіў фотамайстра Яўген Коктыш. Ягоныя здымкі надрукаваны ў кніжцы Барыса Крэпака пра Міхаіла Савіцкага. Гаворачы пра мастака, Яўген Фаміч узгадаў айца Віталя, які, будучы ў майстэрні Савіцкага, запытаўся: «Міхаіл Андрэевіч, хто ж пасля Вас?» Мастак больш за паўгадзіны не адказваў на пытанне, нібыта не пачуў яго, а потым, калі айцец Віталь агледзіў усе карціны, што былі ў майстэрні, сказаў: «Нікога!»