Пятро Рунец - Ніколі не забудзем

— Ото ж нечысць!

На другі дзень я прыйшоў на свой двор і пачаў уважліва прыглядацца да таго месца, дзе капаліся немцы.

Асцярожна пачаў разгортваць зямлю ў два бакі і раптам бачу — ляжыць невялікая скрыначка і нешта чорнае тырчыць. Я ўзяў і адкруціў чорную палачку, а там белы капсуль. Яшчэ дзве міны зняў на нашым двары.

Немцы паўцякалі, а праз некаторы час прыехалі да нас на маторках матросы. Людзі збегліся з усяго сяла. Усе былі вельмі рады, цалавалі, абдымалі матросаў.

Дапамагалі і мы байцам. Каля нас недалёка была вёска Снядзін. Перад адыходам немцы ўсю яе замініравалі. Я, Пеця Марозка, Слава Чарняўскі, Васіль Бойдаш хадзілі здымаць міны і ў гэтую вёску. Ездзілі туды на суткі, а то і на двое. Мы размініравалі поле, шлях, вуліцы і агароды. Усяго мы ўчацвярых знялі каля васьмі тысяч мін. Каб здымаць міны, не патрэбна ўжо такая вялікая навука, але толькі патрэбна вялікая асцярожнасць.

Аднойчы я і Пеця Марозка здымалі міну. Ён неяк наступіў на яе і падарваўся. Яго забіла, а мяне цяжка раніла. Доўга я праляжаў у Петрыкаўскай бальніцы. Мяне вылечылі, і зараз я жыву ў г. Петрыкаве, у дзіцячым доме.

Вось як я жыў, калі немцы былі ў нашым сяле.

ФЕДЗЯ ПАШУК (1932 г.)

г.Петрыкаў.

Нашы часці няспынна прасоўваліся па тэрыторыі Усходняй Прусіі.

Я знаходзіўся тады ў радыёроце асобнага батальёна сувязі і працаваў радыстам на станцыі. У наш абавязак уваходзіла перадаваць загады паветраным часцям, якія знаходзіліся ў адным з гарадоў Літвы.

Аднойчы пасля паветранай і артылерыйскай падрыхтоўкі мы пачалі наступленне на вялікую чыгуначную станцыю.

Станцыя мела важнае значэнне, і немцы ўпарта абаранялі яе. Потым яны перайшлі ў контратаку. Мы вымушаны былі заняць абарону. Нямецкія танкі і пяхота шалёна рваліся наперад. Справа і злева ад нас ім удалося крыху ўклініцца ў размяшчэнне нашых часцей. Генерал, які знаходзіўся на нашым назіральным пункце, загадаў трымацца да апошняга патрона.

Наша радыёстанцыя знаходзілася каля доміка на ўзгорку. Калі нямецкія гарматы пачалі абстрэльваць узвышша, мы пераехалі ў роў, які быў наперадзе ад нас, і там працавалі далей. У час работы мы ўважліва сачылі за тым, каб да нас не падпаўзлі нямецкія салдаты. Раптам адзін з радыстаў ціха сказаў:

— Глядзіце, вунь нямецкія сувязісты цягнуць лінію. Знішчым яе разам з сувязістамі.

Зрабіць гэта было не так цяжка, немцаў было толькі двое.

— Не, не трэба,— сказаў сяржант Іван Аляксандравіч.

— Вунь яшчэ ідуць...

Услед ішлі чатыры нямецкія радысты. Было вырашана сувязістаў не чапаць, а захапіць радыёстанцыю.

Сувязісты пайшлі далей. Схаваўшыся ў кустах, мы пачалі наглядаць за радыстамі. Немцы ішлі прама на нас. Я з цікавасцю і трывогай сачыў за іх набліжэннем.

Падышоўшы да нас метраў на пяцьдзесят, яны спыніліся, агледзеліся па баках і, не заўважыўшы нікога, пачалі ўстанаўліваць радыёстанцыю. Размясціліся яны ў яме, сярод маленькіх кусцікаў. Калі яны сталі звязвацца са сваімі часцямі, старшы радыст старшына Андруша скамандаваў:

— Падрыхтавацца!

Нас было чацвёра. Разбіўшыся на дзве групы і трымаючы напагатове аўтаматы, мы папаўзлі да іх. Я поўз побач з сяржантам Іванам Аляксандравічам. Ён увесь час паглядваў на мяне і лагодна, па-бацькоўску, прыгаварваў:

— Ты ж не падымайся...

Я яшчэ шчыльней прыціскаўся да зямлі. Напружанне ўзрастала. Мацней білася сэрца, але я стараўся не звяртаць на гэта ўвагі. Калі мы падпаўзлі бліжэй, то ўбачылі, што два немцы акопваюцца, а два ўжо штосьці перадаюць. Па сігналу старшага радыста мы адкрываем агонь. Першыя двое страляюць па тых, што былі каля радыёстанцыі, а я і Іван Аляксандравіч — па тых, што акопваліся. Тыя, што акопваліся, былі забіты адразу. Два другія пачалі адстрэльвацца. Хутка той, што з навушнікамі, быў смяртэльна ранены. Застаўся толькі адзін. Тады мы ўзняліся і кінуліся на яго. Ён быў застрэлен ва ўпор. Усё гэта адбылося знянацку і вельмі хутка.

Старшына ўзяў дакументы і зброю забітых. Я забраў прыёмнік-перадатчык, а ўпакоўку — старшы сяржант, і мы пачалі адпаўзаць назад.

Вярнуўшыся да сваіх, старшы радыст далажыў начальніку радыёстанцыі Андрэю аб захопе нямецкай рацыі.

— Добра,— сказаў ён,— давайце яе ў машыну.

Мы пагрузілі трафейную рацыю ў аўтамашыну, якая стаяла тут жа, у кустах.

Затым камандзір роты ўсім нам аб'явіў падзяку.

Раніцою прыйшло падмацаванне пяхотай і танкамі, і мы зноў перайшлі ў наступленне. Нямецкая чыгуначная станцыя была ўзята, і нашы часці пайшлі далей, у глыб Прусіі.