Словам, «энтузіясты» здолелі многім замыліць акуляры. Без цяжкасцяў удалося ім пераканаць і Пятра Міронавіча.
Над гістарычнай рэліквіяй сталіцы навісла смяротная небяспека. А архітэктары бесцырымонна прыспешвалі начальства, усімі сродкамі прапагандавалі «праект веку». А ў ЦК КПБ зноў пачалі ісці калектыўныя пісьмы-пратэсты супраць новай разбуральнай акцыі. Гэта нервавала Машэрава, але ён не спяшаўся адступіць ад свайго рашэння знесці Верхні горад. Надзвычай жа прыгожыя былі малюнкі, падрыхтаваныя архітэктарамі. Падтрымалі ідэю замяніць Верхні горад на лесвіцу з фантанамі і многія іншыя кіраўнікі рэспублікі і горада.
I тут я пайшоў на авантуру, бо быў перакананы, што розум і разважлівасць людская перамогуць, павінны перамагчы. Знайшоў геадэзіста з тэадалітам і папрасіў яго зрабіць «прастрэлы» праз контур-схему Верхняга горада з розных пунктаў плошчы і нават з урадавай трыбуны. Той даволі аператыўна зрабіў планшэт, з якога вынікала, што можна будзе ўбачыць з плошчы, калі разбурыць Верхні горад. Аказалася, калі гэта зрабіць, то можна будзе бачыць глухую сцяну манастыра, царкву і комін старой кацельні другой клінічнай бальніцы, што па вуліцы Горкага. (Цяпер вуліца Максіма Багдановіча.)
Перш чым ісці да Пятра Міронавіча, зайшоў я з планшэтам да Аляксандра Трыфанавіча Кузьміна — сакратара ЦК па ідэалогіі. У гутарцы адчуў, што ён падзяляе і маю трывогу, і маю настырнасць. Каб не парушаць субардынацыі, сказаў што хачу паказаць Пятру Міронавічу не толькі планшэт, але і макет адбудовы і рэстаўрацыі Верхняга горада, па-майстэрску зроблены групай маладых архітэктараў-энтузіястаў з апісаннем таго, як адрэстаўраваны Верхні горад можа быць выкарыстаны ў культурных мэтах. (Як гэта ні дзіўна, а былі і такія архітэктары.)
Аляксандр Трыфанавіч быў лаканічным, толькі і сказаў:
— Хочаш звярнуць сабе шыю, тады ідзі,— і дадаў: — Пётр Міронавіч не адступае ад сваіх рашэнняў.
I я пайшоў... Пётр Міронавіч з паўгадзіны моўчкі разглядаў то планшэт, то макет. Курыў адну цыгарэту за другой. А потым толькі і сказаў: «Ну, ладна...»
I правёў некалькі сустрэч з радавымі, але па-сапраўднаму руплівымі за зберажэнне нацыянальнай спадчыны архітэктарамі, мастакамі, археолагамі, гісторыкамі і пісьменнікамі. Пра адну з іх мне ведама. У ёй узялі ўдзел архітэктар Анатоль Занеўскі, мастак Віктар Кастанюк, археолаг Міхась Чарняўскі, пісьменнік Уладзімір Караткевіч і намеснік старшыні Савета Міністраў Ніна Сняжкова, якая вяла пытанні культуры. Размова на той сустрэчы атрымалася грунтоўнай, шчырай, зацікаўленай і прынцыповай. Запрошаныя ў адзін голас адстойвалі Верхні горад і шкадавалі разбураную Нямігу. Віктар Кастанюк і Анатоль Занеўскі расказалі Пятру Міронавічу пра абуральны факт, калі па ўказанні галоўнага архітэктара Мінска Юрыя Грыгор’ева з выставы архітэктурных праектаў забудовы Мінска быў зняты дэталёва распрацаваны вялікі (2x2 метры) макет адрэстаўраванага Верхняга горада, каб ён як-небудзь не перашкодзіў аматарам «распахнуть» Цэнтральную плошчу.
Пётр Міронавіч бачыў тую выставу і той вернуты на яе макет Верхняга горада. Мне стала зразумела акцыя маладых архітэктараў і мастакоў з малым макетам. А Пётр Міронавіч адступіў ад сваёй згоды на разбурэнне Верхняга горада. Хоць, на вялікі жаль, пасля яго амаль разбурылі, а на Цэнтральную плошчу пасадзілі «саркафаг», які і засланіў сабою тое, што ад гістарычнай забудовы яшчэ засталося ў чаканні свайго канца.
Іншы раз думаеш: каб тыя, хто акружаў Першага, менш баяліся за свае шыі і пасады, то многае ўдалося б зберагчы з нашай багатай, але ж не бяздоннай спадчыны.
Дарэчы, пра «саркафаг». Калі Пётр Міронавіч ахаладзеў да ідэі «распахивать» Цэнтральную плошчу за кошт разбурэння Верхняга горада, ён даручыў паасобку А. Т. Кузьміну і мне, падшукаць месца для «пасадкі» Палаца Рэспублікі. Не згаворваючыся, мы назвалі адно і тое ж месца — вышыню паміж Паркавай магістраллю (цяпер праспект «Пераможцаў») і Свіслаччу, дзе цяпер узвышаецца помнік гораду-герою Мінску. Пётр Міронавіч пагадзіўся з нашымі прапановамі, але ўзвесці тут будыніну яму не было наканавана. Цэнтральную плошчу загубіў яго наступнік Ц.Я.Кісялёў. Густы начальнікаў неспавядзімы, калі не грэх так перайначваць афарызмы з Святога Пісання.
Даступнасць, дэмакратызм, разважлівасць Пятра Міронавіча дазваляла многім вырашаць з ім самыя складаныя пытанні і праблемы. Але ж не з кожным пытаннем і праблемай можна было дабегчы да яго. I тым не менш, заняты вышэй галавы, ён не закрываў свае дзверы наглуха. Наадварот, іншы раз здавалася, што ён рады твайму прыходу. Можа, гэтак здавалася ад яго выхаванасці і інтэлігентнасці, а можа, і не толькі ад гэтага. Неяк аднойчы, калі я зайшоў з нейкім пытаннем ці за парадаю, ён апярэдзіў мяне і з ціхім сумам сказаў:
Читать дальше