Сяргей Шапран - Сяргей ШАПРАН УЛАДЗІМНезавершаная аўтабіяграфія. Старонкі новай кнігі

30 сакавіка 1999 года быў арыштаваны былы прэм’ер-міністр беларускага ўраду Міхаіл Чыгір, які вылучыў сябе кандыдатам у прэзідэнты на альтэрнатыўных прэзідэнцкіх выбарах, што павінны былі адбыцца ў маі.

6 красавіка 1999 г., роўна за два месяцы да эміграцыі Някляева, калі ён з інсультам ляжаў у шпіталі, нечакана ад інсульту памёр кіраўнік створанага апазіцыяй ценявога ўраду Генадзь Карпенка. Гэты чалавек выглядаў волатам, і мала хто верыў, што памёр ён сваёй смерцю.

7 мая бясследна знік былы міністр унутраных спраў Юрый Захаранка, які не толькі падтрымаў ідэю альтэрнатыўных прэзідэнцкіх выбараў і ўвайшоў у каманду экс-прэм’ер-міністра Міхаіла Чыгіра, але і стварыў Саюз афіцэраў.

У тым жа месяцы былы віцэ-прэм’ер Віктар Ганчар пачаў альтэрнатыўную кампанію па выбарах прэзідэнта, па завяршэнні якой абвясціў пра заканчэнне тэрміну легітымнага кіравання Лукашэнкі. У верасні Віктар Ганчар і ягоны сябра бізнэсовец Анатоль Красоўскі таксама бясследна зніклі.

Да таго ж у красавіку таямніча знікла з-пад хатняга арышта экс-старшыня Нацыянальнага банка Тамара Віннікава, якую ўлада быццам бы рыхтавалася судзіць па абвінавачванні ў фінансавых злачынаствах...

З усімі гэтымі людзьмі Уладзімір Някляеў быў звязаны асабістымі адносінамі. З кімсьці менш, з кімсьці больш блізікімі (як з Генадзем Карпенкам, які быў ягоным сябрам). Усе гэтыя падзеі адбываліся адна за адной у тым самым 1999-м - адным з самых трагічных у найноўшай гісторыі Беларусі. З пункту гледжання такой рэтраспекцыі ці магла існаваць рэальная пагроза свабодзе Някляева? Свядома ці падсвядома, але ён, думаецца, не мог не браць у разлік тое, што свабода і жыццё чалавека для цяперашняй улады ў Беларусі наўрад ці чаго вартыя.

Тым часам у Варшаву накіраваўся міністр замежных спраў Урал Латыпаў, а затым і галоўны рэдактар прэзідэнцкай газеты «Советская Белоруссия» Павел Якубовіч, былы паплечнік Някляева па часопісу «Крыніца». Абодва ехалі па даручэнні Лукашэнкі з прапановай да “блуднага сына” вярнуцца дамоў. Везлі гарантыі бяспекі. Абяцанні перагляду палітыкі ў сферы культуры. Але вярнуліся - без Някляева. Сам ён пасля скажа: «З палітыкай у мяне выйшла, як з нялюбай, але страснай жанчынай: чым мацней я ад яе адпіхваўся, тым мацней яна мяне абдымала.»

ПАННА ВАРШАВА

24 чэрвеня Някляеў даў вялікае інтэрв’ю Сямёну Букчыну, падчас якога распавёў, што на працягу апошніх чатырох месяцаў яго запалохвалі: «мол, погоди, ещё немного - и тебя накроют». «Наконец, перед моим отпуском очередные проверяющие обнаружили, что в редакции на двери специальной комнаты, где хранились документы, сорвана пломба, а бумаги исчезли, - казаў Някляеў. - Встал вопрос: кому нужно было похищать уже отработанные, скопированные и вошедшие в материалы проверки документы? Я поинтересовался у компетентных людей по поводу того, что бы это могло означать. Мне сказали: вот тебя-то сейчас и обвинят в хищении этих документов. Соответственно, могут теперь обвинить и в каких угодно злоупотреблениях. Такая модель, оказывается, уже давно отрабо­тана на практике. Это случилось около месяца назад. Нет, о бегстве из Беларуси я вообще не думал. И когда уезжал в Польшу, не думал об эмиграции».

Ён не збіраўся пакідаць Беларусь - паехаў у Варшаву проста дзеля таго, каб, апынуўшыся ў бяспечным месцы, усё абдумаць. «.Было трудно поверить в то, что мне грозит арест, - тлумачыў Някляеў. - В Минске я был в таком состоя­нии, что уже не мог реально оценивать происходящее. Я человек не политиче­ской биографии и свыкнуться с мыслью, что политика ворвалась в мою жизнь и переломила её, мне до сих пор невероятно сложно. Осознание того, что это всё-таки случилось, пришло здесь, в Варшаве, когда я получил подтверждение информации, что мой арест предопределен».

Такую інфармацыю ён атрымаў праз тыдзень пасля таго, як апынуўся ў Варшаве. І хоць спачатку не збіраўся станавіцца палітуцекачом (расійскае агенцтва ІТАР- ТАСС паспяшалася распаўсюдзіць інфармацыю пра тое, нібыта Някляеў папрасіў у Польшчы палітычнага прытулку), аднак ужо напрыканцы чэрвеня канстатаваў: «Сейчас это неизбежно. [...] Нет, торги уже кончились, я сейчас плачу по соб­ственным счетам. Разлукой с родными, с друзьями... Плачу за приближённость к власти, за иллюзии или за что-то другое, как бы оно ни называлось... Дорогой всевозможных компромиссов - больших, малых - я подошёл к тому нравствен­ному рубежу, переступить который невозможно».

Тым часам штотыднёвік «Имя» пісаў: «До сих пор непонятно, стал ли политэмигрантом председатель Союза писателей Владимир Некляев, заявив ещё в середине июня в Варшаве о своём намерении не возвращаться... [...]