Сяргей Шапран - Сяргей ШАПРАН УЛАДЗІМНезавершаная аўтабіяграфія. Старонкі новай кнігі

Уладзімір - паэт сучасны, гэта значыць актуальны, праблемны, маштабны сваім ходам думак і ахопам жыццёвага матэрыялу. Хвалюе яго і дзень сённяшні, і дзень вечны, дзень заўтрашні. У манеры пісьма Уладзіміра Някляева цікава і вынікова спалучаецца маскоўская школа паэтычнага рамяства з купалаўска- багдановічаўскай традыцыяй, карані якой глыбока ідуць у свет славянства, у яго свет прадметны. З першых выступленняў у друку ў ім адметна праявіўся прыроджаны майстра верша, тонкі, выразны, акрэслены. У слове паэта Уладзіміра Някляева ёсць прастора, ёсць паветра, ёсць каларыт і дух роднага краю.

Адразу запомніліся радкі яшчэ першага верша, які прынёс Уладзімір у часопіс “Полымя”, дзе я загадваў тады аддзелам паэзіі. Гэта былі радкі пра беларускую, тады толькі што адкрытую, нафту:

Калі, нарэшце, корба

Прабіла тоўшчу глебы

І нафта чорнай кобрай

Рванулася пад неба. [.]

Так сталася, што мне давялося потым у выдавецтве “Мастацкая літаратура” рэдагаваць і першы зборнік паэта. Гэта, на жаль, адзін з нешматлікіх, рэдкіх выпадкаў у маёй рэдактарскай практыцы, калі, не корпаючыся ў рыфмах, радках, было проста прыемна пагутарыць не з аўтарам, што рвецца, пнецца хутчэй выпусціць першую кнігу, а з цікавым, ужо акрэсленым, ужо выстаяным паэтам, чалавекам, які прайшоў добрую і грунтоўную школу жыцця і літаратурнай вучобы. [.]

І тут той рэдкі шчаслівы выпадак, калі вучоба з філалагічным ухілам не зрабіла вершы паэта літаратурнымі, кніжнымі ў самым небяспечным значэнні гэтага слова. Жыццёвая загартоўка і жыццёвы вопыт, гарт перамаглі. [.]

А калі б мне давялося складаць анкету з пытанняў і адказаў, дык анкета Уладзіміра Някляева ў мяне выглядала б прыблізна так. Веданне жыцця - глыбіннае. Тэхніка верша - дасканалая. Гарантыя трываласці і поспеху - паўнейшая. Чаго не хапае, не стае? - Часу ўсё сказаць. Умее, шмат што сказаў, а яшчэ болей - скажа!»

ДАРОГА ДАРОГ

Пачынаючы з 1975 г., Някляеў чатыры разы ездзіў на БАМ. «Бачыў будоўлю, людзей. Работа ў экстрэмальных умовах правярае чалавека на годнасць. Гэта як рэнтген».

«...Калі я, скажам, ехаў на Байкала-Амурскую магістраль пісаць паэму пра БАМ, - казаў ён пазней, - дык рабіў так з-за ўнутранай патрэбы. Мне хацелася ўсё бачыць і ва ўсім удзельнічаць! А сядзець убаку ніяк не выпадала. І ніхто нікому не забараняў ездзіць па сібірах і далёкіх усходах... Я быў на БАМе тры месяцы. Люты мароз - менш, чым сорак, не было, настылыя, у сінім шэрані рэйкі, начоўкі дзе папала. Калі прабівалі тунэль, я папёрся туды!.. Як на БАМ, у свой час я паехаў у Чарнобыль, хоць меў поўнае ўяўленне, што там адбываецца, . бо ў мяне не толькі філалагічная, але і тэхнічная адукацыя. І я дакладна ведаў, што такое радыяцыя і што са мной у вышку можа здарыцца. Аднак не паехаць і не ўбачыць усё на ўласныя вочы было для мяне па нейкай прычыне таксама немагчыма».

Вынікам бамаўскіх паездак стала паэма «Дарога дарог».

Быкоў ратуюць рогі,

А коней - капыты...

Ракадныя дарогі.

Бясконцыя франты.

Агонь настыглай рэйкі

Не па руках рукам.

Закуты лёдам рэкі

На трасе Тында - БАМ.

Жагнае ў маць і ў бога,

Збівае вея з ног...

Ракадная дарога -

Глухі праклён дарог.

«Поэма написана интересно, образно, гражданственно. Творчество В. Некляева свидетельствует о том, что мы встретились с талантливым поэтом, который, ос­новываясь на классических традициях, ищет новые формы и методы творческого выражения», - пісаў сакратар праўлення СП БССР Іван Чыгрынаў у творчай характарыстыцы на Някляева пры вылучэнні яго на прэмію Ленінскага камса- мола ў галіне літаратуры, мастацтва, журналістыкі і архітэктуры. І ўвосень 1979 г. Някляеў атрымаў першую ў сваім жыцці вельмі высокую ў СССР (трэцюю па значнасці пасля Ленінскай і Дзяржаўнай) прэмію - за паэму «Дарога дарог» і кнігу «Вынаходцы вятроў».

Праз дзесяцігоддзе Любоў Гарэлік напіша, што паэма «ўспрымаецца толькі як факт гісторыі літаратуры. Самыя каштоўныя ў ёй - старонкі, дзе ўваскрашаецца трагічная памяць спаленай беларускай вёскі Красніца». А пазней увогуле будзе сцвярджаць: «Відавочна, што сёння паэма, прысвечаная будаўнікам Байкала-Амурс- кай магістралі, не мае вялікай эстэтычнай каштоўнасці, бо ў ёй многа эпізадычных сустрэч і працоўнага энтузіязму, але мала жывых, сапраўдных характараў».

Сам жа Някляеў, азіраючыся на той час, скажа: «БАМ. Падабалася, таму пі- саў пра гэта. У нас адзін аднаго амаль не чытаюць, ацэньваюць са словаў іншых. Нехта адзін нешта сказаў - і пайшло-паехала. Крытыкавалі мяне за апяваньне БАМу, а я не надта й апяваў. Упэўнены, што паэму пра БАМ прачытаў адзін са ста крытыкаў. БАМ быў пляцоўкай для энтузіязму герояў, пакуль ня стаў пляцоўкай для махінацыяў - сталі красьці...»