Вячеслав Адамчик: Дзённік 1998

пад Пружанамі) патэлефанавала Аня, яго жонка, сказаўшы каротка: “Памёр Іван. Вось

толькі што. Уключыў святло і паклікаў мяне з мацераю: “Будзьце пры мне, не

адыходзьця!” Мы запалілі свечку. Ён заплюшчыў вочы — і памёр”.

Нядзеля, 2 жніўня 1998 году.

Не мог прысесці за стол, успомніўшы Яна, яго заўчасную, у 49 гадоў, пакутную

смерць.

У гэтакія парныя ліпеньска-жнівеньскія дні я наведаў яго яшчэ жывога, схуднелага,

як Хрыстос, з вялікімі ўмольна-вінаватымі вачамі. Колькі было наіўнай просьбы ў гэтых

дзіцячых сіняватых вачах, калі мы развітваліся.

А перад гэтым была задушлівая ноч з перуном, водгуллем грому, шчодраю

навальніцаю і яго сухім, раз за разам, нямоцным кашлем за перагародкаю…

Дарога дадому/да чыгуначнай станцыі праз залатое ўжо збожжа — палавое жыта і

бурштынавыя аўсы — у кабіне жоўтага малакавоза ад белай фермы поруч [з]

двухпавярховым сілікатным домам з ражнамі і крыжавінамі антэн на шыферным даху і…

акном у ім, завешаным белымі фіранкамі, у тыльным пакойчыку з пластмасавым

прыёмнікам на падлозе пры ложку, на якім, я ўжо ведаў, ён застаўся дажываць апошнія

дні.

І мне на калдобістай палявой дарозе помніліся вялікія сіняватыя вочы ў кучаравых

густых вейках і акно, зашморгнутае белымі фіранкамі…

Панядзелак, 3 жніўня 1998 году.

7.20. Нарэшце можна жыць — у кранах з’явілася гарачая вада. Праўда, рыжавая,

як з гнілога балота.

Мой абсяг, як у дыпламата ці прадстаўніка місіі ААН, абмежаваны радыусам у

25 км, і выйсці за гэты круг сёлета мне не ўдалося: горад — дача, дача — горад.

Як хацелася б узляцець на пагоркі, каб убачыць панараму знаёмых палёў з

жоўтым, бурштынавым аўсом і запалавелым, шархотка-чуйным жытам, што чакае

сярпа. Як зманвае затравелая сцежка пад старымі алешынамі і вербамі, што бяжыць

крутым берагам над крынічнаю, сцюдзёнаю Ятранкаю.

Я так знябыўся па родным варакомскім кутку. А ён усё аддаляецца ад мяне і ўсё

чужэе, зарастаючы новым лесам, дрэвамі, забудоўваючыся новымі хатамі, у якіх ужо

гаспадараць свежыя людзі, як называлі ў нас чужога і новага чалавека.

Панядзелак, 10 жніўня 1998 году.

Отшельник. Як перакласці? Пустэльнік? Валацуга? Бадзяга? Цяняецца. Цянетнік?

18.00. Як гнецца ў стрункім трыццацігадовым сасновым падлеску большая ў ім і

адзінокая бярэзіна. Тонкія, годныя толькі, можа, на латы ці кроквы сосны калышуцца

ўсе разам, як, падняўшыся, балельшчыкі на футбольным стадыёне.

Сярод мройна-трапяткіх бярэзінаў пакалыхваецца і ўпартая елка, але зрэдку, пад

большыя парывы ветру.

Адліваючы шоўкам, калышацца, ходзіць хвалямі, як разасланае палотнішча, нізкі

ячмень.

На залацістым прыцямнелым аўсе хваляў не відаць, толькі ледзьве прыкметнае

мройнае калыханне.

Мужчына, трымаючы ў руцэ складное крэсла, выйшаў з лесу, а за ім выбегла

чародка чорных і белых коз.

Вецер нясе сівыя пухкія шарыкі асоту. Над гаем уздымаюцца ластаўкі,

дачакаўшыся нарэшце сонца. Дождж перагонамі, ветраны надвячорак нагадваюць пра

блізкую ўжо восень. Прыгадалася бабка Магдалена з палачкаю: “Як хмарка набяжыць,

так і дожджык”.

Аўторак, 11 жніўня 1998 году.

Каля сотак з сівавата-зялёнаю лапушыстаю капустаю і пажоўклаю бульбаю

паходжвае, насунуўшы на лоб кепачку, прыгорблены, як свіны татка, былы кіраўнік

звязку літаратараў. У руцэ яго ўжо кіёк пенсіянера, а каля ног — калматы з белаю

грываю колі, вартаўнік дачы.

Наша памылка ў тым, што смерць мы бачым толькі (лишь) перад сабою, а яна ж

значнаю сваёю часцінаю — ужо ззаду. Тое, што мы перажылі, — ужо ёсць набытак.

Серада, 12 жніўня 1998 году.

9.00. Месяц, як купал белага парашута, на светла-блакітным небе між двума

дубамі. Сухі, але трохі сцюдзёны вецер з поўначы, з нашага азярца.

Калыханне, як шоўку, спалавелага ячменю. Залацісты авёс укрыў гарбаты грудок

перад зялёным, нібы ўспененым лесам з зубкамі крыжаватых елак, над якім завісла

(усплыла) першая белая пеністая хмарка. Трапяткі, раскалыханы ветрам сад.

Гарыць, адчуўшы сонца і раскалыхаўшы разеткі кветак, аранжавы кракос.

Цяжкі, непатрэбны ў гэтым мілым, прытомленым ранку гул самалёта.

У гародах з-пад шурпатага і вялікага, як паднос, лісця ўжо вызіраюць доўгія, нібы

парасяты, паласатыя гарбузы.

Ноччу — бясконцыя хваробы: галава, жывот, сэрца. Страшныя сны, ад якіх раз за

разам прачынаўся і шукаў таблеткі. Але яны не ратавалі.

Дзённікі Караткевіча, знойдзеныя ў стосе вырваных часопісных лістоў, наіўныя,