Василий Ширко - Дзед Манюкін і ўнукі

Прайшоў тыдзень. Хвалюецца дзед. Не едуць міліцыянты. Век не судзіўся, і пад старасць не выпадае. Вось і нервуецца. Люльку за люлькай выкурвае, усё паглядае на дарогу.

— Дзед, машына! — першай убачыла міліцэйскі УАЗ Алёнка. Дзед нават выгляду не падаў, што зачакаўся гасцей. Нетаропка ступіў насустрач начальніку ДАІ. Той усміхнуўся, першым падаў руку.

— Ваша, бацька, узяла! Эх, сціплы чалавек вы. Чаму ж раней не сказалі, што вы той самы Ачмуровіч, які банду Пятака накрыў? Вось вам і пашпарт тэхнічны, і пасведчанне вадзіцельскае. Ездзіце на здароўе!

Начальнік папрасіў дзеда аўтограф на кнізе пра яго прыгоды паставіць. Дзед насунуў на нос акуляры, пагартаў дакументы і ўжо тады запрасіў міліцыянта ў хату. Наліўкай пачаставаў, кнігу падпісаў. Рассталіся сябрамі.

— Будуць праблемы, — сказаў начальнік, — звяртайцеся да мяне. Вось мая візітка. Тут і адрас, і тэлефон.

Паехаў ДАІшнік, а дзед яшчэ доўга лунаў у паднябессі. Хадзіў важна, як старшыня калгаса па полі. Ведаў, што мы за ім назіраем.

Толькі пасля смачнага абеду прыйшоў наш дзед пад грушу. «Зараз пачне хваліцца, — падміргнуў я Алёнцы, — як піць даць пачне!»

— Вы бачылі, як старога Манюкіна паважаюць? — абняў нас з Алёнай дзед. — Вучыся, Гараська, пакуль я жывы. О-о, Манюкін ніколі не віляў хвастом, рызыкаваў, пёр на злом галавы і заўсёды верх браў. Бачылі і чулі нябось, сам начальнік дакумент прынёс на талерачцы. Хачу — еду ва Узду на кірмаш. Хачу — у Мінск на Камароўку, Там на іпадром заскочу: на белага жарабца паглядзець.

Дзед чмыхнуў носам, прыклаў палец да губы: маўляў, не для чужога вуха гаворка.

— Вы думаеце, каласочкі-красачкі, я самы звычайны зямны дзед? Хе-хе-хе! Я — касмічны прышэлец.

Мы з Алёнкай падскочылі, як кіпнем ашпараныя. Можа, з галавой што-небудзь у старога? А можа, чэрці яго дрэнчаць, вось і загаварыўся.

Дзед нават не ўсміхнуўся. Алёнка ўжо рот раскрыла, каб прачытаць нашаму Манюкіну водпаведзь, ды я тузануў яе за рукаў: «Не перашкаджай маніць!»

Не палезла сястрычка на ражон. Хітрая, каля дзеда весялей, чым ля спадніцы бабінай.

Манюкін пачухаў патыліцу, затуліў далонямі вочы:

— Не так даўно я думаў, што нічым не адрозніваюся ад суседзяў, ад бабы Аўдолі, ад вас, казельчыкі-верабейчыкі. Хіба геройствам, знаходлівасцю, ну і, мабыць, смеласцю. А так п'ю і ем, што людзі, апранаюся, як усе. Узяць, напрыклад, Тодара, суседа, мы з ім нават лыка з адной ліпы на лапці дралі, свіней разам пасвілі, а цяпер між намі бездань. Не раўня яму я. Ён — звычайны чурылавец, зрэшты, як і вы, унучкі, а я жыхар старэйшай планеты ў нашым сузор'і. Дзвесце светлавых год да яе ляцець. Будзе баба язык распускаць, а вы сваволіць, махну рукой, і бывайце здаровы, шукайце іншага дзеда-казачніка. Ды што гэта павяло мяне ў бакі, не раўнуючы як нашага пеўня пасля бойкі з суседскім?

Слухайце, не перабівайце. Не люблю, калі мне рот затыкаюць. У кожнай Палашкі свае замашкі.

Не ведаю чаму, але ці не палова маіх прыгод выпадае на жнівень. Ці не таму, што нарадзіўся напрыканцы жніўня? I тады быў жнівень. Зжатыя снапы даўно звезлі ў гумно. Лён разаслалі пад жнівеньскія росы. Бульбяное бацвінне яшчэ не пажухла — капаць картоплю рана. Вось і выдалася вольная часіна. I цюкнула мне ў галаву сівую паназіраць за зоркамі. Высплюся днём, а ноччу на гарышча лезу. Крэсла там ля акенца паставіў. У кульгавага Воліся, настаўніка астраноміі, невялічкі тэлескоп пазычыў.

Ноччу яно, канечне, халаднавата. Накіну кажух на плечы, сяду ў крэсла і гляджу ў тэлескоп. Эх, каласочкі-красачкі, чаго там толькі не ўбачыш. Зоркі падміргваюць, усё роўна як дражняцца ці дрыжаць ад холаду. Іншыя зрываюцца і падаюць уніз. Пэўна, чыёсьці жыццё абрываецца. А іх, гэтых зорак, такая множ — усё неба ўсыпана. Ды толькі часцей і часцей, як магнітам, пачала мяне прыцягваць невялічкая зорачка на небасхіле. Ужо і глядзець на другія не хочацца. Быццам зорка як зорка, а ўзіраюся на яе з замілаваннем, нават слёзы на вачах. Здавалася, мяне адтуль таксама бачаць, пасылаюць нават сігналы: «Гэта твая радзіма! Гэта твая радзіма!» Галасы чую. Так можна розум страціць. Я нібыта чурылавец, хаця, хто яго ведае, маці казала, у капусце знайшлі. Мог і падкінуць хто-небудзь у тую капусту.

Я ўжо схуднеў на трэску, хоць нагавіцы праз галаву надзявай. Днём не магу заснуць, а вечарам лезу па драбінах на гарышча. Здэцца, каб былі яны большымі, палез бы па іх да той зоркі.

Галасы з кожным днём мацнеюць. Варта ўбачыць зорку, звініць у вушах: «Гэта твая радзіма! Гэта твая радзіма!» Рад бы я не глядзець на небасхіл, а цягне, як ката да валяр'янкі.