Сяргей Кавалёў: Мэва

— Мэва... Яна знікла... Яна пакінула нас, пакінула ноч, пакінула вечнасць i бясконцы прастор. Чаму, навошта? Дзе яна i ці ёсць яна? Мы яе больш не чуем....

— Яшчэ імгненне — i я ў вадзе, у яе пяшчотнай прахалодзе, а зверху — асалода промняў. Я не баюся, усё гэта я ведаю ўжо тысячы гадоў i знаю, што наперадзе ў мяне — увесь свет, усё шчасце, якое толькі можа змясціць у сабе смяротнае сэрца i бессмяротная душа. Я плыву! Я плыву, як i сотні іншых птушак, але ніводная з ix не адчувае такога шчасця.

— Мэва! Ты чуеш нас, Мэва? Недзе ў бясконцай глыбіні Сусвету плачуць зоркі. Яны плачуць першы раз у жыцці, i слёзы ўзмацняюць ix бляск. Ix самотныя галасы вандруюць па пустой i абыякавай прасторы; пакутлівыя галасы, якія шукаюць цябе, Мэва...

* * *

Радыёаматар прачнуўся ў дзесяць гадзін. Прыёмнік ужо нехта выключыў, відаць, жонка, але пакой быў непрыбраны i нагадваў пячору, у беспарадку застаўленую рэчамі i засмечаную абрыўкамі магнітафоннай стужкі.

А за акном свяціла сонца, i нейкі адчайна-смелы праменьчык нават прабіўся праз цяжкія фіранкі ў пакой. Праз сцены чуліся галасы птушак. Там, за сценамі, буяла раніца.

Пах кветак дурманіў галаву, зваў у абдымкі прыроды, спакушаў да пакланення раслінам i дрэвам, да замілавання жыццём. Толькі камень мог застацца абыякавым да такой прыгажосці. Ды не, раніцай усміхаюцца нават скалы, адлюстроўваючы сваімі гладкімі, адшліфаванымі морам бакамі сонечнае святло i хараство Сусвету...

Радыёаматару было не да прыгажосці. Яго сур'ёзна непакоіў уласны стан здароўя, i за гэтымі клопатамі больш нічога не існавала. «Калі ўжо кашмары пачалі сніцца, дык нядоўга i памерці»,— змрочна падумаў ён, кладучыся ў ложак.

— Тата, тата, я бачыў блакітную чайку! Яна плыла зусім побач,— уварваўся ў пакой дзевяцігадовы хлопчык.

Але радыёаматар ужо спаў. Трэба было набрацца сіл i як след адпачыць. Сёння ноччу ён абавязкова павінен злавіць прэстыжна-далёкую аўстралійскую станцыю.

A. Сербантовічу

Уздоўж двара быў нацягнуты дрот, да яго прымацаваны цяжкі ржавы ланцуг, зачэплены на ашыйніку вялізнага калматага сабакі, маўклівага i панурага, ніколі не ведаўшага чалавечай ласкі i дабрыні.

Цэлы дзень сабака ляжаў ля пахілай, збітай з грубых шэрых дошак будкі альбо хадзіў па двары, наколькі дазвалялі дрот i ланцуг, які неадступна валокся следам на зямлі, уздымаючы лёгкае воблака пылу i поўсці. У зеўры будкі тырчала спарахнелая салома, вялікая брудная костка валялася ля ўвахода. Два разы ў дзень да сабакі прыходзіў такі ж маўклівы i пануры чалавек, стаўляў поўную місу ежы i знікаў за дзвярыма высачэзнага дома, з абшарпанымі сценамі, з заўсёдна завешанымі фіранкамі вокнамі.

Ноччу сабака высоўваўся з будкі і, паклаўшы вуглаватую i няскладную морду на мяккія пухнатыя лапы, глядзеў на зоркі.

Так ён пражыў пяць гадоў, такіх жа доўгіх, як стары ржавы ланцуг.

Але аднойчы ноччу сабака ўбачыў у сне сінюю роўнядзь мора i карабель пад белымі ветразямі, які імкнуў за далягляд, насустрач сонцу, без дроту i ланцуга. Пацягнуўшы паветра, сабака ўстрывожана адчуў незнаёмы салёны прысмак. Тады ён адплюшчыў павекі і, зірнуўшы на Паўночную зорку, зразумеў, што яна яго некуды кліча...

Раніцай пануры чалавек з місай ежы ўбачыў парваны ланцуг i шматок поўсці на плоце.

Чалавек узяў абрывак ланцуга ў рукі і, бразнуўшы ім аб зямлю, пайшоў прэч, сказаўшы некалькі злых слоў. Пакрыўджаны ланцуг злавесна выгнуўся i схаваўся ў пыл.

Тры дні i тры ночы сабака прабіраўся на поўнач, у невядомым яму раней напрамку. За ўсе тры дні ён не збочыў са свайго шляху нават на паўкроку. На чацвёрты дзень ён убачыў прад сабой шмат вады i вялікі карабель, які гайдаўся на лёгкіх хвалях недалёка ад берага. З карабля чуліся галасы людзей i шум працы. Некалькі шлюпак перавозілі раз за разам пузатыя бочкі, у якіх булькацела i хвалявалася шалёная вадкасць з прыбярэжных вінаграднікаў.

Сабака лёг на пясок i праляжаў так увесь дзень, прыслухоўваючыся да гукаў з карабля, назіраючы за сноўданнем лодкі i працай людзей на беразе. Калі сцямнела i на небе з'явілася Паўночная зорка, сабака ўсхапіўся i папоўз да лодкі, што была якраз на беразе. Занятыя цяжкай працай, стомленыя людзі не заўважылі, як вялізны шэры цень мякка слізгануў у лодку i знік між дзвюх напоўненых бочак. Лодка ў апошні раз адштурхнулася ад берага, людзі дружна запрацавалі вёсламі i ў прадчуванні ўтульнасці кубрыкаў i спозненай вячэры перакідваліся жартамі. Сабака шчыльна прыціснуўся да днішча лодкі, у якое раз-пораз біліся хвалі; ім насустрач трывожна білася сэрца сабакі. Лодку паднялі на карабель, але разгрузку адклалі да раніцы, бо людзі стаміліся, а трэба было хутчэй здымацца з якара, каб не сустрэцца з таможным патрулём.