Сяргей Кавалёў: Мэва

— Навошта ты будуеш, хіба не для таго, каб потым хтосьці руйнаваў? — пытаў ужо сам Пясчанік у чарговага дзівака i крочыў далей без радасці i жадання.

— Хто гэта будзе жыць у паветраным замку?! — пераконваў усіх Пясчанік i праводзіў дні за днямі, не шкадуючы, што ix застаецца ўсё меней.

— Ніякіх жыхароў ніколі i не было, калі ix ніхто не бачыў,— тлумачыў Пясчанік, a ў вачах яго хаваліся смутак i туга.

— Я таксама калісьці штосьці для некага будаваў, а потым зразумеў усю марнасць i непатрэбнасць гэтай працы i вырашыў заняцца больш вартай i разумнай справай,— ахвотна спавядаўся Пясчанік, а ноччу захлынаўся слязьмі, праклінаў той дзень, калі яму захацелася ўведаць праўду, i зайздросціў тым, хто ідзе спрадвечным шляхам продкаў, ні пра што не задумваецца i не здагадваецца.

Але аднойчы яны сустрэлі істоту, якая будавала палацы з вапны i насуперак усякаму розуму, нават калі зведала таямніцу сваёй бяссэнсавасці i нікомунепатрэбнасці, адмовілася разбураць зробленыя ёю палацы i, ўвогуле, хоць штосьці нішчыць у гэтым сусвеце. Тады звяры раз'юшыліся i па загаду Малпы самі зруйнавалі вапнавыя палацы, не зважаючы на слёзы i літанні няшчаснай ахвяры. I пайшлі прэч, пакінуўшы руіны ў вапне i разбурэнне ў душы.

Пясчанік непрыкметна затрымаўся і, азірнуўшыся, падышоў да заплаканай істоты.

— Як цябе завуць? — толькі i паспеў спытаць ён, бо яго адразу паклікалі.

— Вапнінка,— толькі i паспела адказаць яна, бо ён ужо пайшоў.

«Вапнінка» — здолеў ён усё ж пачуць i ўсю ноч думаў толькі пра яе, а таму — пра сябе ранейшага.

Праз некалькі дзён Малпа адправіла некуды Пацука, Свінню i Ваўка, i калі яны вярнуліся, Пясчапік падслухаў, што Вапнінка зноў пабудавала палац, а звяры зноў яго зруйнавалі.

— Мы не можам затрымлівацца столькі часу амаль на тым жа месцы з-за адной вар'яткі! — раззлавалася Малпа, адразу страціўшы свой важны i аўтарытэтны выгляд.— Заўтра пойдзеце туды зноў, i калі ўбачыце новы палац, знішчыце разам з палацам i яго стваральніцу. Яна паказвае ўсім вельмі дрэнны прыклад i перашкаджае працаваць.

Пясчанік дачакаўся ночы i, калі шчыльная цемра ахутала зямлю, неўпрыкметку выбраўся са статка.

«Прэч адсюль, прэч! — узрушана шаптаў ён, прабіраючыся на захад, да Вапнінкі i яе палацаў.— У пяску, пад палацам, я выкапаю такі глыбокі падземны ход, што нават Пацук не пралезе туды ўслед за намі. А пралезе — зраблю для яго пастку. Калі яны прыйдуць, мы схаваемся i перачакаем; яны ж не могуць доўга затрымлівацца на адным месцы — ім трэба ісці, ім трэба спяшацца, а нам пакуль ісці i спяшацца няма куды. Яны пасунуцца далей, а мы будзем узводзіць вапнавыя палацы i пясочныя замкі з магутнымі, надзейнымі мурамі i гонкімі блішчастымі дахамі з маціцавых ракавак. Мы будзем будаваць i спадзявацца, ствараць i верыць. А жыхары з'явяцца, яны абавязкова з'явяцца, трэба толькі ix доўга i настойліва чакаць».

Пясчанік ішоў скрозь вабкую, густую цемру, толькі злёгку падсвечаную люстрастай паверхняй мора, думаў пра будучае шчасце i спяваў бадзёрую песеньку.

Насустрач яму насоўвалася здалёк імгліста-белая пляма толькі што пабудаванага вапнавага палаца.

Радыёаматар быў няўдачнікам i ў жыцці, i ў сваім захапленні. Вось проста не шанцавала чалавеку, хоць ты плач! I прыёмнік у яго добры, i працуе з ночы ў ноч, а плену — аніякага.

Так i ўчора: да шасці гадзін раніцы вартаваў адну прэстыжна далёкую аўстралійскую станцыю, нічога не злавіў i лёг спаць. А яго сябар прачнуўся, як i ўсе нармальныя людзі, у палове сёмага, уключыў апаратуру — i адразу на яе натрапіў. I гэтак заўсёды.

Такім ужо нарадзіўся. Ну чаму шанцуе заўсёды іншым? Няўжо не здарыцца такі выпадак, калі лёс вылучыць нарэшце i яго? Дзе ты, шчасце? Няўжо цябе нельга знайсці нi на адной радыёхвалі свету?

Але сёння ён будзе ўпартым, будзе сядзець хоць трое сутак, i аўстралійская госця ад яго не ўцячэ!

Радыёаматар вырашыў змагацца да канца, настроіў прыёмнік на патрэбны дыяпазон i цярпліва пачаў чакаць, гатовы запісаць кожны шоргат у эфіры. Аднак ішоў час, а свет па-ранейшаму маўчаў.

I зноў маркотныя думкі авалодалі няўдачнікам. Якая сумная, панурая Зямля! Якія надакучлівыя i непрывабныя людзі! Аднастайная, шэрая праца, крыклівыя дзеці, фанабэрлівая жонка. Хоць бы чаго незвычайнага i свежага! Хоць бы чаго... хоць бы што... толькі i застаўся вось... прыёмнік... ды i зноў... як у жыцці... не шанцуе...

Заснуў, галава апусцілася на стол, і, здаецца, ужо ніякая сіла не прымусіць прачнуцца, адплюшчыць павекі. А тут яшчэ нейкія галасы, нейчы плач. Можа, у сне, а можа, i ў эфіры. Трэба прачнуцца, трэба прыўзняцца i ўключыць магнітафон, каб зафіксіраваць сігналы, каб былі доказы. Трэба ўстаць... уключыць... трэба... Але чатыры бяссонныя ночы моцна трымаюць чалавека ў палоне, i толькі невядомыя галасы пранікаюць у княства сноў. I здаецца радыёаматару, што ён пачынае нават да нечага прыслухоўвацца, нешта разумець...