Іван Чарота - Ні на небе, ні на зямлі

Тут Іван-царэвіч ветліва ёй пакланіўся і начаваць папрасіўся. Няма чаго рабіць! Начлег з сабою не возяць – начлег кожнаму: пешаму і коннаму, беднаму і багатаму.

Баба Яга ўсё зрабіла як мае быць – каня забрала, а Івана-царэвіча накарміла, напаіла і пачала распытваць, хто ён ды адкуль і куды едзе.

– Я, бабуля, з такога царства, з такога гаспадарства, цароў сын Іван-царэвіч. Быў у тваёй малодшай сястры, яна паслала да сярэдняй, а сярэдняя да цябе накіравала. Дай сваю галаву маім магутным плячам, падкажы, як мне здабыць у дзяўчыны Сінявочкі жывой вады і маладзільных яблыкаў.

– Няхай будзе так, дапамагу я табе, Іван-царэвіч. Дзяўчына Сінявочка, мая пляменніца, – дужая і магутная волатка. Вакол яе царства – сцяна тры сажні вышыні, сажань таўшчыні, каля брамы варта – трыццаць волатаў. Цябе і да брамы не пусцяць. Трэба табе ехаць апоўначы, ехаць на маім добрым кані. Даедзеш да сцяны – бі каня па баках бізуном нехвастаным. Конь цераз сцяну пераскочыць. Ты каня прывяжы і ідзі ў сад. Пабачыш яблыню з маладзільнымі яблыкамі, а пад яблыняю калодзеж. Тры яблыкі сарві, а болей не бяры. І зачэрпні з калодзежа жывой вады гарлач на дванаццаць гарлавін. Дзяўчына Сінявочка будзе спаць, ты ў палац да яе не заходзь, а сядай на каня і бі яго па баках. Ён цябе цераз сцяну перанясе.

Іван-царэвіч вырашыў не начаваць у гэтай старой, а сеў на добрага каня і паехаў у ноч. Гэты конь падскоквае, імхі-багны пераскоквае, рэкі, азёры хвастом замятае.

Ці доўга, ці коратка, ці нізка, ці высока, даязджае Іван-царэвіч апоўначы да высокай сцяны. Каля брамы варта стаіць – трыццаць магутных волатаў. Прытрымлівае ён свайго каня, б’е яго бізуном нехвастаным. Конь узлаваўся і пераскочыў цераз сцяну. Злез Іван-царэвіч з каня, выходзіць у сад і бачыць – стаіць яблыня са срэбным лісцем, залатымі яблыкамі, а пад яблыняй калодзеж. Іван-царэвіч сарваў тры яблыкі, а болей не ўзяў, зачарпнуў з калодзежа жывой вады гарлач на дванаццаць гарлавін. І закарцела яму на свае вочы пабачыць дужую магутную волатку, дзяўчыну Сінявочку.

Заходзіць у палац, а там спяць па адзін бок шэсць паленіц{Паленіца. У рускім эпасе – волат (мужчына або жанчына).} – дзявок-волатак, і па другі бок шэсць, а пасярэдзіне раскідалася дзяўчына Сінявочка, спіць, нібы вялікі рачны парог шуміць.

Не ўтрымаўся Іван-царэвіч, прыклаўся, пацалаваў яе і выйшаў… Сеў на добрага каня, а конь кажа яму чалавечым голасам:

– Не паслухаўся ты, Іван-царэвіч, зайшоў у палац да дзяўчыны Сінявочкі. Цяпер мне сцяну не пераскочыць.

Іван-царэвіч б’е каня бізуном нехвастаным.

– Ах ты, конь, воўчая сыць, травяны мех, нам тут не ноч начаваць, а галаву страціць!

Узлаваўся конь яшчэ болей і пераскочыў цераз сцяну, ды зачапіў яе падковаю – на сцяне струны заспявалі і званы зазванілі.

Дзяўчына Сінявочка прачнулася ды заўважыла крадзеж:

– Прачынайцеся, у нас крадзеж вялікі!

Загадала яна асядлаць свайго магутнага каня і кінулася з дванаццацю паленіцамі наўздагон за Іванам-царэвічам.

Падганяе Іван-царэвіч як мага каня, а дзяўчына Сінявочка скача за ім. Даязджае ён да старэйшай Бабы Ягі, а тая ўжо каня вывела, падрыхтавала. Ён – са свайго каня ды на гэтага і зноў паімчаў… Іван-царэвіч за дзверы, а дзяўчына Сінявочка – у дзверы і пытаецца ў Бабы Ягі:

– Бабуля, ці звер тут не прабягаў?

– Не, дзіцятка.

– Бабуля, ці малойца тут не праязджаў?

– Не, дзіцятка. А ты з дарогі з’еш малачка.

– З’ела б я, бабуля, ды доўга карову даіць.

– Што ты, дзіцятка, я хуценька…

Пайшла Баба Яга карову даіць – доіць, не спяшаецца. З’ела дзяўчына Сінявочка малачка ды зноў пагналася за Іванам-царэвічам.

Даязджае Іван-царэвіч да сярэдняй Бабы Ягі, каня памяняў і далей паскакаў. Ён за дзверы, а дзяўчына Сінявочка – у дзверы:

– Бабуля, ці не праскокваў звер, не праязджаў добры малойца.

– Не, дзіцятка. А ты б з дарогі з’ела блінцоў.

– Дык ты доўга пячы будзеш.

– Што ты, дзіцятка, я хуценька…

Напякла Баба Яга блінцоў – пячэ, не спяшаецца. Дзяўчына Сінявочка з’ела і зноў пагналася за Іванам-царэвічам.

Ён даязджае да малодшай Бабы Ягі, злез з каня, сеў на свайго каня магутнага і зноў паскакаў. Ён за дзверы, дзяўчына Сінявочка – у дзверы і пытаецца ў Бабы Ягі, ці не праязджаў добры малойца.

– Не, дзіцятка. А ты б з дарогі ў лазні папарылася.

– Дык ты доўга паліць будзеш.

– Што ты, дзіцятка, я хуценька…

Выпаліла Баба Яга ў лазні, усё падрыхтавала. Дзяўчына Сінявочка папарылася, памылася і зноў паскакала наўздагон. Конь яе з горкі на горку пераскоквае, рэкі, азёры хвастом замятае. Вось-вось Івана-царэвіча нагоніць.