Эдуард Валасевіч - Дняпроўскі чарадзей

Дзесь унізе, пад абрывам,
Плешча, булькае Дняпро.
У водах светлых і імклівых
Зор трапеча серабро.

I сам Месяц крутабокі
Рыбкай блісне залатой,
То нырца дасць пад аблокі,
То ўсплыве па-над вадой.

Па лістках вярбы пахілай
Кропелькі расы трымцяць...
Салавей, спявак наш мілы,
Толькі сціх і зноў спяваць.

Халадок з ракі павеяў,
Асвяжае грудзі, твар,
I на ўсходзе чырванее,
Разгараецца пажар.

— Дасядзеліся да ранку...
Ну, хлапчаты, спаць, у стог,
А не то — дам прачуханку,
Мае любыя, дальбог.

Ну, вядома, дзед пужае...
Разумеюць хлапчукі.
Ён ніколі не ўзнімае
На малых сваёй рукі.

Загарнуўшыся ў аўчыну,
Ў будане дзед штось бурчыць,
А праз нейкую хвіліну,
Як асілак, моцна спіць.

А малыя ўсё стракочуць,
Нібы копікі, у стажку...
Покуль цёплую на вочы
Соп не пакладзе руку.

...Спіць паромшчык, спяць хлапчаты
Я таксама адпачну.
Ну, а заўтра, што пачата,
Да канца я дацягну.

Спяць малечы-аднагодкі,—
Як ля матчыных грудзей
А то, мабыць, саладзей.
Спяць яны ўжо так салодка,

...Ля агню зноў рыбаловы,
Над цяпельцам кацялок,
Зноў паромшчык адмыслова
Казкі змотвае клубок.

I няўцям: ці ўспаміпае,
Ці складае на хаду?
З люлькі важна дым пускае
Ды цярэбіць бараду.

I віецца сказ чароўны,
Нібы з люлькі той дымок,
Сказ нязвычны, цудаў поўны,
Трапяткі, бы матылёк.

Значыць, прапаршчыку кажа
Ды гарбун жалезны той: —
Не гаруй! Давай узважым,
Што рабіць цяпер з табой.

Карабель той зможа сокал
Ці арол, бадай, дагнаць...
Ты ж, мой голуб яснавокі,
Не навучаны лятаць.

Пераплыць на чоўне мора
Ты не зможаш і за год.
Ды кішаць у ім пражоры —
Можаш трапіць кіту ў рот...

Каб табе надсобіць толкам,
Вось сюды, салдат, зірні —
Тры чароўных гэта зёлкі,
Ты адну з іх праглыні

I адразу птушкай станеш,
Станеш дужым ты арлом.
Вылятай жа на світанні —
Наўздагон за караблём!

Абміні яго і далей
Да зямлі сваёй ляці,
З карабля каб не пазналі,
Не застрэлілі ў пуці.

Ведай, што царэўна тая
Аб каханым прынцу сніць...
I выпадак падбірае,
Каб цябе як загубіць.

За пярсцёнкам ты спяшаўся,
А вось меч не захапіў...
I чароўны меч дастаўся
Ўжо царэўне, каб я жыў!
Падаруе яна прынцу
Дарагую гэту рэч,
Прынцу ўсё-усё скарыцца,
Покуль мець ён будзе меч.

Ёй вядома меча сіла.
I пыхлівых панічоў
На капусту б пакрышыла,
Ды імкне ж яна дамоў...

Там гатова ім расправа,
Іх чакае жорсткі кат.
Згінуць злодзеі без славы...
Ну, і ліха з імі, брат.

Як да царства дабярэшся,
Не спяшай у царскі двор...
На бяду сваю нарвешся,
Трапіш з ходу пад тапор.

Цар па-свойму ж разважае:
Абвясціў народу Ўказ,
А калі ён замінае —
Дык Указ скасуе ўраз.

З глузду ён яшчэ не з'ехаў,
Каб салдату-мужыку
Або лёкаям на ўцеху
Аддаваць сваю дачку...

I загад аддаў таемны:
«Трох малойцаў уначы
З карабля — ды ў склеп каменны
I галовы адсячы!»

Бо цару паўцарства шкода,
Прынца зяцем ён абраў,
Не мінула і паўгода,
Як дачку з ім заручаў.

I яна ж па мілым млее...
Так што справы покуль дрэнь.
Ды не хмурся, Партупею,
Твой надыдзе час і дзень!

Як пачуеш пра вяселле,
Не марудзь тады ні дня,
Праглыні другое зелле —
Ператворышся ў каня.

Потым яблынькаю станеш,
Лебедзем-прыгажуном,
А чарод, а час настане —
Партупеем-вусачом.

I, нарэшце, як ад прынца
Меч чароўны адбярэш,
Каб уміг амаладзіцца —
Зёлку трэцюю ты з'еш.

А цяпер, на развітанне,
Закусі, кладзіся спаць,
Будзе шмат выпрабаванняў...
Трэба сілы паднабраць!

...Карабель плыве па моры,
I на борце, бы сычы,
Шпацыруюць у гуморы
Здраднікі-уцекачы:

— На царэўне як жанюся
Ды як стану сам царом —
Вось тады павесялюся,
Па зямлі аж пройдзе гром!

Цешыцца адзін ды трызніць,
А другі яму у тон:
— Скарб дастаўся мне вялізны,
I цяпер я — фон-барон!

Я за бога залатога
Ўсіх куплю! Усіх прадам!
Бо няма у нас святога...
Д'яблам, богам стану сам!