Эдуард Валасевіч - Дняпроўскі чарадзей

Дык трымайся, дык ратуйся,
Калі можаш ты, вядзьмак!
Выбачай ужо, не злуйся:
Я ці ты мяне — вось так!

Тут я выбару не маю,
Сам казаў — заб'еш мяне...
У іншы свет я не спяшаю,
Лепш сканай ты сёння ў сне!

Меч узняў і... супыніўся,
Засаромеўся салдат:
«Я ж з ляжачымі не біўся...
Ці ж я злыдзень, ці ж я кат?»

I, штурхнуўшы ў бок нагою,
Закрычаў на ведзьмака:
— Уставай! Выходзь да бою!

Не ўздрыгне мая рука!

Велікан тут як ускочыць:
Цоп салдата пяцярнёй —
Ў Партупея меч ён хоча
Адабраць чароўны свой.

Толькі прапаршчык не промах!
Спрытны, вёрткі, нібы кот,
Шмат ён ведае прыёмаў,
Галавою б'е ў жывот.
У страшыдлы ад удару
Іскры пырснулі з вачэй,

Аж скруціўся ён, пачвара,
Засіпеў злавесна, змей:

— Меч цяпер не уратуе,
Спапялю цябе агнём!
Ці з касцямі праглыну я,
Нібы тую мыш, жыўцом!

I ў ільва ператварыўся
I раз'юшана зароў,
З пашчы слуп агню узвіўся,
Спапяліць, сажраць гатоў!

Выбраў прапаршчык хвіліну
I, калі той сігануў,
Мечам грозным ён звярыну
Па загрыўку секануў!

Сціх адразу рык магутны,
Галава, нібы кацёл,
Ў сне апошнім, непрабудным
Адкацілася пад стол.

Партупей ключы здымае
I спяшаецца у склеп,
З рыпам дзверы адчыняе,
I... ажно ён не аслеп —

Там у скрынях, там у бочках,
На падлозе, па кутах
Столькі золата, браточкі,
Аж бярэ салдата страх!

Супыніўся, апантаны:
— Божа! Колькі тут дабра!
Хтось гібее босы, рваны
I галодпы, як жабрак,

А багацце вось людское
Прападае марна тут,
Змочана яно крывёю,
След на ім людскіх пакут.

Схамянуўся ледзь і далей,
Дзверы новыя адкрыў.
Самацветы там заззялі
Зыркім колерам зары.

Нібы майскія вясёлкі
Сыпалі святло, агні,
Нібы ў небе тыя зоркі,
Нібы промні з вышыні...

Партупей заплюшчыў вочы,
Адступае Партупей,
Спакусіцца ён не хоча,
Задам, задам да дзвярэй...

Пастаяў, адсопся крыху,
Новы ключ ён падабраў
I пакой апошні ціха
Адчыняць з трывогай стаў.

Між шаўкоў тых, аксамітаў,
Між дзівосных дываноў
Спала дзеўчына, нібыта
Фея казачных садоў!

На шчаках яе бялюткіх
Ружавелася зара,
Стан асвіны, стан танюткі,
Шыйка, быццам з серабра!

Нібы хваля залатая,
Рассыпаецца каса...
Спіць красуня маладая —
Незвычайная краса!

I стаяў так нерухома,
Затаіўшы дых, салдат,
Ад пачуццяў незнаёмых
Праслязіўся нават хват...

3-за такой вось прыгажосці
Не шкада і галавы!
Шчасце расцвіло чыёсьці,
Бы рамонак палявы...

Ледзьве з сіламі сабраўся,
Позірк ледзь адвёў назад,
З горыччу сабе прызнаўся:
Для красуні — старават...

Адступіў салдат паціху,
Вось і дзверы адчыніў,
Ды, на грэх, на тое ліха,
Штось нагою зачапіў.

Як ускочыць тая фея,
З перапуду закрычыць,
А сама на Партупея
Адзічэлая глядзіць:

— Хто ты? Скуль ты? Зараз прыйдзе
Велікап і чараўнік,
З'есць цябе ён, гэты злыдзень,
Рабаўнік і гвалтаўнік...

А сама ўся спалатнела...
Нібы птушка ў клетцы той,
Скача з кута ў кут нясмела:
— А што станецца са мной?!

— Ша! Выходзьце вы з засценка,
Я прыкончыў ведзьмака!
Самі хто ж вы, га, панепка,
Ці не царская дачка?

— Шчыра дзякую, збавіцель,
Каб мяне маглі пазнаць,
На пярсцёнак мой зірніце —
Царская на ім пячаць.

I царэўна зарыдала
З радасці, а не з бяды.
Свой пярсцёнак абмяняла,
Найкаштоўны, залаты,

Аддала яго салдату,
А ягоны узяла.
Са скляпенняў тых багатых
Да святла яна пайшла.

Чорны лес, глухі, магільны,
Расквітнеў, зазелянеў,
Свістам, шчэбетам птушыным
З краю ў край аж зазвінеў.

Ажыла ізноў прырода,
Сонца глянула з-за хмар,
Зняты чары назаўсёды,
Сплёў якія злы вядзьмар...

I панкі з той пушчы грознай
Са здабычаю прыйшлі:
На плячах дзічыны рознай
Ледзь дамоў прывалаклі.

Тупнуў прапаршчык нагою:
— Гэй, гарбун, віна падай!
Царскай пачастуй ядою,
З намі сам за стол сядай!
I адразу нібы з неба
Той нябачны дабрадзей
Стол уставіў як і трэба
Для шаноўнейшых гасцей.