Эдуард Валасевіч - Дняпроўскі чарадзей

I, сказаўшы так, ваяка
Першы сунуўся ў гушчар,
На выпадак на усякі
Ад заклёнаў і ад чар

Асвяціў сябе ён крыжам
I пайшоў, бы у штыкі,
А за ім, як можна бліжай,
Следам цягнуцца панкі.

Крочаць цэлую гадзіну,
Крочаць дзве гадзіны, тры...
I заўважылі хаціну
Паміж дрэў, у гушчары.

— Хто тут ёсць? — салдат грукоча
Дай прытулак на дзянёк! ...
Гаспадар маўчыць. Не хоча
Адкідаць з пятлі кручок.

— Ах, дык вось як! Ты не чуеш
Ці аглух штось незнарок?
Ды са мной не пажартуеш —
Хто б ні быў ты, трасцы ў бок!

Да сябе рвануў ён дзверы
I парог пераступіў...
— Аніякае халеры.
А кручок хто ж зашчапіў?

У будыніну заходзяць
I скідаюць ношкі з плеч.
Ўся маёмасць тут, выходзіць:
Лавы дзве, ды стол, ды печ...

Ані ложка, ні палацяў,
Ні насцілу-тапчана...
— Спынімся у гэтай хаце,
Раз пакінута яна.

Ды цяпер не да спачыну —
На зыходзе ў нас харчы...
Пойдзем паляваць дзічыну,
Правіянт каб зберагчы.

Лес хоць мёртвым нам здаецца,
Ды, аднак, ён лес, панкі,
Ці ж звяр'я ў ім не вядзецца,
Скажам, козы ці дзікі?

Дубальтоўкі ў рукі ўзяўшы,
Двое рушылі ў гушчар,
А адзін застаўся кашу
Гатаваць ім — кашавар.

Ён дарэмна час не бавіў:
Дроў насек, печ распаліў,
На агонь гаршчок паставіў,
Круп засыпаў, пасаліў —

Ўсё як трэба, чын па чыну,
Розных ён кладзе прысмак,
Праз якую там гадзіну
Кашавар бярэ чарпак
Ды каштуе, ды смакуе,
Пахваляецца услых:
— Добра кашай пачастую
Паляўнічых я сваіх!

I на радасцях той кухар
Пляшку выцягнуў віна,
З асалодай, адным духам
Асушыў яе да дна.

Ў гэты момант нечакана
Уваходзіць велікан:
— Буду хоць я госць нязваны,
Пачастуй мяне, васпан!

П'яным — мора па калена...
Ну і кухар асмялеў:
— Прэч ідзі! А то паленам
Каб цябе я не агрэў!

Частаваць? З якое ласкі?
Мала вас тут, жабракоў,
Што зубамі будуць ляскаць...
Прэч, каяжу! З вачэй далоў!

Бач, раскрыў свой рот паганы
На дармовыя харчы...
Сам прызнаўся, што нязваны,
Дык правальвай, не тырчы!
Велікан разлютаваўся,
Галавешку з печы хваць:
— Як свіння ты налізаўся
I мяне яшчэ пужаць?

Сустракаеш гэтак госця? —
I па лбе паночка — хроп!
Кашавар той на памосце
Пакаціўся, нібы сноп...

А бамбіза, а страшыдла
Ўраз чыгун апаражніў,
Бразнуў клямкаю штосілы,
I ягоны след прастыў...

Колькі праляжаў пад лавай
Непрытомны кашавар...
Ледзь ачухаўся — за справу —
Зноў пачаў раздзьмухваць жар.

Але як ні завіхаўся,
Ля гаршчка як ні пацеў,
Ён у тэрмін не уклаўся,
Кашы ўпарыць не паспеў...

I вада не ускіпела,
А сябры ўжо тут як тут.
— Падмацуй душу і цела,
Згатаваў які ты цуд?..

Гэ, ды ты, відаць, лайдачыў,
На баку ляжаў, відаць.
Ах, паганы сын сабачы,
Ну, табе не здабраваць!

За дзічынай мы блукалі,
Чорт яе кудысь прыбраў...
Рукі, ногі пазбівалі,
Ты ж, брыда, адпачываў!

— Што вы, я усёй душою...
I стараўся ўжо, як мог,
Ды учадзеў над плітою,
Не сканаў я ледзь, дальбог.

Сам паціху маракуе:
«Я ж не доўбня, не цурбан,
Хай другога «пачастуе»
Галавешкай велікан...»

— Захварэў, учадзеў, кажаш?!
Значыць, кухар ты благі...
Значыць, сам галодны ляжаш,
Будзе кухарам другі!

А назаўтра — зноў прыгода:
З палявання як прыйшлі —
Новы кухар, бы калода,
Не ўзнімаецца з зямлі...

— Ў чым жа справа, што з табою,
Ці таксама ўчадзеў ты?
Ён матляе галавою,
Нібы ў рот набраў вады...

— Раз вы млееце, што мухі,—
Так гаворыць Партупей,—
Сам я заўтра буду кухар,
I ніякіх тут чарцей!

Закусілі ўсухамятку,
На падлозе леглі спаць.
Партупей тае «загадкі»
Быў не ў сілах адгадаць...

Развіднела. Ўстала сонца.
Прапаршчык крычыць: — Пад'ём!
Досыць граць насамі, хлонцы,
Спаць нягожа, хлопцы, днём!

I паўцарства і царэўну
Праспіцё вы, далібог.
Вось вазьму ў руку палена —
Выпру хутка за парог!
Можа, царскую дзяўчыну
Адшукаеце, панкі,
Я ж кулеш звару з вяндлінай —
Пракаўтнеце языкі!

— Ой, мужыча, не хваліся! —
Панічы яму ў адказ.—
Лепей сам пасцеражыся,
Каб пе ўчадзеў ты якраз...