Эдуард Валасевіч - Дняпроўскі чарадзей

Пасмяяліся, пакпілі,
Стрэльбы, сумкі узялі
I парог пераступілі,
Неахвотна ў лес пайшлі.

Партупей адзін застаўся,
Пасядзеў ён, пакурыў...
I за справу спрытна ўзяўся —
На ўсе рукі майстар быў!

Бач, агонь ужо шугае,
Булькаціць ужо ў гаршку,
Смачны пах у нос шыбае,
Лыжку хоць бяры ў руку,

Місу тую, хлеба лусту
I гарачы еш кулеш.
Ён запраўлены па густу,
Страў няма у свеце лепш!

Пробу Партупей здымае,
Вус пакручвае ён свой.
Раптам — дзверы адчыняе
Хтось без стуку ў «церам» той...

— Добры дзень, служывы, ў хату!
Накармі мяне, браток,
Дай віна якую кварту,
Хлеба крыху на зубок,—

Кажа велікан з-пад столі,
Аж калоціцца ўвесь дом...
Не інакш, як бура ў полі,
Не інакш, ракоча гром!

Сам, як дуб, ён здаравенны,
Кулакі, што валуны.
З губ яго сцякае пена,
Бы ў самога сатаны...

Нос, што бот. Як сподкі, вочы.
Бы пячора, страшны рот.
Хочаш ты таго, не хочаш —
З пераляку кіне ў пот.

Быў хоць прапаршчык адважны,
Ды збянтэжыўся і ён...
Задрыжалі вусы ажна,
Аж прысеў ён на услон,

Бо скавала ногі млявасць
I язык адубянеў:
«Вось адгадка дзе праявы,
Вось хто кашу іх паеў!»

Ды прайшла якая хвіля,
Схамянуўся Партупей:
«Раз адразу не забілі —
Дык трымайся ты смялей!

Ці такі я недарэка,
Каб хавацца у кусты?
Накармлю перш чалавека
I дазнаюся — хто ты?..

Люты чалавек галодны.
А паесць — ураз, глядзіш,
Ён становіцца лагодны,
Хоць да болькі прыкладзі...

I віна не пашкадую,
Хай нап'ецца, што павук...
Я ж тым часам абмазгую,
Як прыбраць яго да рук!»

I, зрабіўшы жэст шырокі,
Кажа льсціва Партупей:
— Добры дзень, пан яснавокі,
Дом адчынен для гасцей!

Чым багаты — тым і рады
Падзяліцца заўсягды.
Пачастую добрым ладам,
Хопіць нам пітва, яды.

Велікан — на цвік апратку
I залазіць сам за стол:
— Дзякуй! Пе скупы ты, братка,
Гаспадар і хлебасол!

Партупей кулеш стаўляе,
Збан віна і рэжа хлеб
I насупраць сам сядае,
Каб разгледзець госця лепш.

Прышлы доўга не марудзіць,
Вось аблапіў поўны збан:
— Ну, здаровы-жывы будзем! —
Выпівае велікан.

Крэкнуў, абцірае губы,
Налягае на кулеш:
— Паднясі яшчэ мне кубак!
I чаго ты сам не п'еш?
Ці шкадуеш дрэні гэтай,
Называеш што віном?
Я адкрыю па сакрэту —
Ты сядзіш з чараўніком!

I як тупне ён нагою:
— Гэй, гарбун, віна падай!
Каб ламіўся стол гарою,
Закусь царскую стаўляй!

I адразу, нібы ў казцы,
Быў накрыт шыкоўна стол:
— Не здзіўляйся, калі ласка,
А частуйся, хлебасол!

Кубак поўны налівае
I салдату падае:
— Пі! — І збан свой выпівае
I яшчэ узанар п'е.

Прапаршчык жа, каб не ўпіцца,
З госцем толькі чок ды чок
I ўсялякі раз злаўчыцца
Выплеснуць віно набок.

Праз якія паўгадзіны
Чараўнік асалавеў:
— Партупей! Мой друг адзіны!
Ты душу маю сагрэў...

Таямніцу я адкрыю...
Чуеш ты ці не, вусач!
Тут скляпенні ёсць такія...
Ды замок на кожным, бач!

Не звычайны, а з заклёнам.
А ключы? Вось дзе ключы!
Пі, служывы, перад сконам...
Ад мяне ўжо — не ўцячы!

Мне твае вядомы планы...
Ды па-твойму — не бываць!
I царэўны, скарбаў тайных
Ад мяне не адабраць!

Толькі той, хто гэтым мечам,
З бліскавіц які адліт,
Авалодае, дык вечна
Будзе княжыць на зямлі!

Адхлябнуў яшчэ са збана,
Гаркнуў: — Цыц! Бо я тут князь!
Пахіснуўся нечакана,
Вобзем галавою — бразь!..

«Вось прыгода дык прыгода!
Хутка спляжыўся вядзьмак...
Аж пазелянела морда,
Нерухомы, як мярцвяк.

Толькі у грудзях ракоча...
Ці прыкінуўся знарок
I мяне праверыць хоча?
Здагадайся, трасцы ў бок!

Праваронь вось момант гэты,
Прапусці ты зручны час —
Расквітаешся са светам,
Знішчыць нас страшыдла ўраз.

Ат, што будзе — тое будзе,
Двум жа смерцям не бываць,
А адной, як кажуць людзі,
Усё адно не мінаваць...»

Так разважыў, падыходзіць,
Нахіляецца над ім:
— Гэй, выкідваць штучкі годзе!
Ці спраўды ты ўпіўся ў дым? —

Кажа так і веліканаў
Меч чароўны за эфес
Ўміг хапае: — Ну, паганы,
Сам у пастку ты улез!