Санне Рузбум - Het ministerie van oplossingen

‘Eh, ja. Ja, samen met Alfa.’ Ze wees naar Alfa en liet toen haar arm weer zakken omdat mevrouw Vis dat toch niet kon zien.

‘Willen jullie iets drinken?’ vroeg mevrouw Vis. ‘Ruben, je weet waar het staat.’

Ruben stond op en verdween door een deur rechts van de pluchen stoel. Nina kon door een kiertje een paar witte keukenkastjes zien.

Mevrouw Vis glimlachte. ‘Goed hoor, meiden. Ruben vertelde het, ik vind het een prachtige actie. Ik erger me al zo lang aan de monsters uit zijn klas, maar ik kan vanuit mijn stoel zo weinig uithalen. Een brief onderscheppen en dan een feest verzinnen. Jullie hadden zo bij het Ministerie gekund!’

Nina rechte haar rug. Ze wist nog weinig van het Ministerie, maar dit klonk alvast goed.

Ruben kwam binnen met een klein dienblad met drie glazen appelsap en een glas water erop. Hij hield het water tegen de hand van de buurvrouw aan, die het aanpakte. Het dienblad zette hij op de grond.

Mevrouw Vis nam een slokje water en kuchte.

‘Goed, jullie willen dus iets weten over het Ministerie van Oplossingen.’

Nina knikte, bedacht zich weer en zei: ‘Ja, mevrouw.’

‘Ze hadden er nooit van gehoord en konden online ook niks vinden,’ zei Ruben.

‘O nee, er is niks over te vinden, hoor! We deden alles altijd in het uiterste geheim. En als er iets over zou worden geschreven, dan zorgt het Internationale Genootschap ervoor dat het gelijk verdwijnt.’

Nina slikte. Een internationaal genootschap? Dat klonk spannend. Ze keek hoe mevrouw Vis verschoof in haar stoel, waardoor de kat van de leuning sprong. Hij kwam met een plof op het tapijt neer en schoot weg achter de gordijnen.

‘Ik was nog maar een meisje toen ik er kwam werken,’ ging de buurvrouw verder. ‘Negentien jaar oud.’ Ze had haar handen over elkaar op haar schoot gelegd en leunde een beetje naar voren, naar de kinderen toe. ‘We waren met vijftien ambtenaren.’

‘Wat zijn ambtenaren, mevrouw?’ vroeg Alfa.

‘Mensen die voor de overheid werken,’ zei Ruben.

‘Precies,’ zei mevrouw Vis. ‘We waren met vijftien ambtenaren en ik was de jongste. Ik kon toen nog gewoon zien en wat ik zag op mijn eerste dag was een prachtig gebouw, met een enorme vijver en dan een poort en een pleintje. Ik dacht dat ik op een paleis kwam werken!’ Ze glimlachte. Nina glimlachte ook. Het idee van de oude buurvrouw als jonge vrouw bij een paleis vond ze mooi.

‘Het was net vijf jaar lang oorlog geweest, de scholen waren dicht geweest, vriendinnen waren verhuisd en sommige waren dood. Ik stond die ochtend te wachten op Tirza de Vries en ik dacht: mooi, nu begint mijn leven dan eindelijk echt. En dat deed het ook.’ De wangen van mevrouw Vis waren rood geworden, ze zag er nu veel voller en levendiger uit.

‘Wie was Tirza de Vries?’ vroeg Alfa zachtjes.

‘Ah!’ Mevrouw Vis glimlachte weer. ‘Je kon alleen bij het Ministerie werken als je een keer een goede daad had verricht voor een vreemde. Ik keek op een avond in 1944 uit het raam van de huiskamer en zag een groep Duitse soldaten lopen. We woonden op de hoek van de straat en door het andere raam zag ik een meisje van een jaar of zestien aankomen dat heel snel door de straat wandelde. Dat mocht niet, moet je weten, we mochten in het donker niet de straat op, en ze liep récht op die soldaten af. Dus rende ik de trap af, deed snel de deur open en trok haar naar binnen nét voordat de soldaten de hoek om kwamen en haar zagen. Dat meisje was Tirza de Vries en twee jaar nadat de oorlog voorbij was, kwam ze me halen voor een baan bij het Ministerie. Dat was maar goed ook, want ik werkte bij een groenteboer en ik schilde de hele dag aardappels, het saaiste werk van de wereld.’

‘Wat deed u dan bij het Ministerie?’ vroeg Nina. ‘Dat snap ik nog niet.’ Ze keek even naar de anderen. ‘Of is dat heel dom?’

‘Het is zeker niet dom,’ zei mevrouw Vis. ‘Je bent hoogstens wat ongeduldig.’ Ze glimlachte. ‘Ik zal het uitleggen. We losten problemen op van mensen zonder dat die mensen wisten dat we dat deden. Ik hoorde bijvoorbeeld van mijn tante over haar buurman die soldaat was geweest en nog maar één been had. Die kon de trap naar zijn huis niet meer op en hij had ook al geen baan. Dat was duidelijk een probleem. Dan ging ik op zoek naar iemand die op de benedenverdieping woonde maar liever een bovenhuis wilde. Daarna zorgde ik dat ze elkaar ontmoetten en van huis konden ruilen. En ik regelde een baan, stiekem.’

‘Hoe kon u stiekem een baan regelen?’ vroeg Nina.

‘We deden een briefje zonder afzender door de brievenbus bijvoorbeeld. Beste meneer, Bakker Van Vliet zoekt een assistent, twee benen niet nodig . En dan kocht een van ons brood bij Bakker Van Vliet en vertelde tussen neus en lippen door dat er een oud-soldaat was die hard kon werken en dat hij snel langs zou komen.’

Mevrouw Vis zuchtte even diep en nam nog een slok water. ‘Of er was een weduwe met vijf kinderen en heel weinig geld, die een nieuw bed nodig had. Dan kochten we een bed voor haar en deden we net alsof ze het had gewonnen bij een buurtloterij waar je geen lot voor hoefde te kopen. Dan belde een van ons aan, met het goede nieuws van de loterij en een fotograaf erbij, zogenaamd van de lokale krant. Het was erg leuk werk om te doen.’

‘Dat snap ik,’ zei Nina. Het leek haar fantastisch werk.

‘Waarom moest het stiekem?’ vroeg Alfa. ‘Het lijkt me juist zo leuk om aan mensen te vertellen dat je ze hebt geholpen.’

‘O, nee, dat mocht niet.’ Mevrouw Vis schudde haar hoofd. ‘Er waren heel strikte regels. Anders had iedereen om hulp gevraagd en dan konden we ons werk niet meer doen. We konden wel wát geld geven aan arme gezinnen, maar niet aan iedereen. Bovendien is het veel beter als mensen denken dat ze een probleem zelf hebben opgelost. Het was een van de belangrijkste regels van het Ministerie: alles moest in het geheim gebeuren. Al probeerden de Zilvermannen er natuurlijk álles aan te doen om onze geheimen te ontdekken.’

‘De wat?’ vroeg Nina.

‘De Zilvermannen,’ zei mevrouw Vis. ‘Mensen die probeerden het werk van het Ministerie te dwarsbomen. Ze droegen een zilveren broche.’

‘Een broche?’ vroeg Alfa.

‘Dat is een soort sieraad,’ zei Ruben.

Alfa knikte. ‘Ah.’

‘Ze doken overal op,’ ging mevrouw Vis verder. ‘Maar daar vertel ik een andere keer wel over.’

‘En jullie schreven alles op, toch?’ vroeg Ruben terwijl hij om zich heen keek, naar de boekenkasten vol dikke boeken.

‘Ja!’ zei mevrouw Vis. ‘Elke keer dat we een zaak klaar hadden, tikten we een stukje. Dat stuurden we naar het Internationale Genootschap in Genève, samen met foto’s, bonnen, plattegrondjes, alles wat met de zaak te maken had. Aan het eind van het jaar werd daar een boek van gemaakt.’ Ze wees op de boekenkast achter haar stoel en op de kasten verderop in de kamer. ‘Jullie mogen erin kijken hoor, het is heel leerzaam. Heeft iemand een probleem?’

De drie kinderen bleven stil.

‘Alleen als voorbeeld, hoor,’ zei mevrouw Vis.

‘Alfa, je muurprobleem,’ fluisterde Nina iets te hard.

De buurvrouw fronste haar wenkbrauwen. ‘Vertel.’

Alfa wiebelde heen en weer. ‘Ehm, bij mijn vader, die woont in de Lindeflat, hebben we een soort speelmuur op de parkeerplaats. Daar voetballen we tegenaan en de oudere jongens zitten erbovenop en het is altijd gezellig.’

‘Dat klinkt nog niet als een probleem,’ zei mevrouw Vis met een glimlach.

‘Ja, maar nu staat er een hek omheen,’ ging Alfa door. ‘Er is iemand vanaf gevallen en nu wil de gemeente de muur slopen. En er is verder echt helemaal niks in de buurt om te spelen of rond te hangen.’

‘Ik snap het,’ zei mevrouw Vis. ‘En dat muurtje, zit het ergens aan vast, aan een huis of iets dergelijks?’