Хор
О, не пагарджай, царыца, красой.
Шчасцем надзелена рэдкасным ты.
Адзначана лёсам веліч твая —
Веліч адзінай з смяротных дачок.
Героя на бітву слава вядзе —
Таму ён і горды заўжды.
Ды самы адважны храбрэц на зямлі
Схіляецца перад уладай красы.
Алена
Даволі! З мужам прыплыла здалёку я
І ў горад уступаю, ім пасланая,
Задум загадкавых не разумеючы.
Ці жонкай я іду? Ці йду царыцаю?
Альбо ахвяраю журботы царскае
І злога лёсу, што дастаўся элінам?
Ці я свабодная, ці паланянка я —
Не ведаю, бо ў позірках ахоўнікаў
Я двухсэнсоўнасць хітрую пабачыла:
Глядзяць яны з варожасцю пагрозлівай.
Яшчэ на караблі слаўца пяшчотнага
Мой муж не вымавіў, глядзеў сурова ён,
Нібыта сам супроць мяне падступніцкі
І злы намер выношваў ён употайкі.
Калі ж у завадзях Эўрота {212} 212 Калі ж у завадзях Эўрота ціхага. — Эўрот — рака ў Спарце (Лаконіі). Сталіца дзяржавы — Спарта ( Лакедэмон ).
ціхага
Прыязна караблі з зямлёй сустрэліся,
Прамовіў ён, бы волю бога вызнаўшы:
«На сушу выйдуць ваяры тут слаўныя,
А ты ідзі далей, мая ўладарніца,
Па пладаносных берагах Эўротавых,
Мурожнымі лугамі коні правячы,
Пакуль вачам даліна не адкрыецца,
Дзе некалі, гарамі атачоныя,
Палі ўрадлівыя ўраджай выспельвалі,
А сёння наш Лакедэмон узвысіўся.
Пасля, ўступіўшы ў царскі дом мой вежысты,
Ты скліч служанак мне, якіх пакінуў я
З разумнаю старою ахмістрыняю.
І хай яны табе пакажуць скарбішчы,
Якія я ад бацькі ўзяў у спадчыну,
Сабраў, у міры і вайне памножыўшы.
Іх знойдзеш ты ў парадку найдакладнейшым,
Бо па адвечных, па святых правах сваіх
Усю маёмасць, лад,
здаўна заведзены,
Цар заставаць павінен непарушнымі,
Наш царскі лад мяняць рабу не дадзена».
Хор
І вочы, і сэрца, царыца царыц,
Усцеш нам відовішчам скарбаў сваіх;
Ірдзеннем караляў, святлом дыядэм,
Што горда пакояцца ў строгай цішы.
Адно пажадай — і ўсё для цябе
Адразу паслужліва будзе гарэць.
І ў паядынак уступіць тады
З красою алмазаў твая прыгажосць.
Алена
А ў заключэнне мне ўладар паведаміў:
«Агледзеўшы палац мой і валоданні,
Вазьмі пасля найлепшыя трыножнікі,
Сасуды, — ўсё, што трэба для выконвання
Абрада даўняга, ахвяравальнага.
І шалі ты вазьмі, катлы і келіхі,
З крыніц зямных налі вады чысцюткае
У срэбны збан і падрыхтуй найлепшых мне
Смалістых дроў на полымнае вогнішча,
І востры нож з тугім лязом, бязлітасным,
А ўсё астатняе на ўласны густ рабі».
Так ён сказаў пры расставанні, ўтоіўшы,
Хто воляй царскай быў прадвызначан
Істотаю сваёй ахвяраванаю
Узнесці на Алімп пашану шчырую.
Загадкава! Аднак цару вялікаму
Відней, чым нам, каго ахвярай вызначыць,
Каб за спагадлівасць багам аддзякаваць.
Дабро задумана ці зло — не ўтоіцца
Ад празарлівых іх вачэй праніклівых.
А мне судзіць жаданні іх не дадзена!
Не раз ужо жраца сякера цяжкая,
Над шыяй тленнае істоты ўзнятая,
Не апускалася, бо перашкоджвала
Альбо ўмяшанне бога, альбо ворага.
Хор
Хто можа ведаць, які яго лёс!
Мужна, царыца,
Ідзі ў гэты дом!
Зло і дабро
Застаюць нечакана.
І прадракаць іх не дадзена нам.
Троя гарэла — перад вачамі
Бачылі смерць, жудасць, жах.
Тут жа з табою
Слугі твае,
Сонцам сагрэтыя, бачаць святло
І славу пяюць
Твайму хараству.
Алена
Хай будзе, што наканавана! Я ўвайду
У царскія скляпенні векавечныя;
Жаданы, любы і амаль забыты дом!
І зноў ты лёсам мне зычліва вернуты.
І цяжка так парог пераступаю я,
Які ў маленстве я ўпадскок адольвала.
(Уваходзіць у палац.)
Хор
Сёстры бяздольныя,
Супаланянкі,
Скруху давайце адкінем!
Шчасце з царыцаю
Разам падзелім,
Шчасце вяртання дадому.
Позна яна
Ачаг свой убачыла,
Ды ўпэўнена ў дом увайшла.
Слаўце пеанамі —
Нашых заступнікаў
Багоў, акрыленых шчасцем!
Мы раскаваныя,
Радасці поўныя,—
Гэтак і вязень,
Сцены пакінуўшы,
Вежы астрожныя,
Птушкай раскрыльвае рукі.
Алену багі ўратавалі!
І з краю чужога,
З руінаў разбуранай Троі
У дом старавечны,
Найдаражэйшы,
Зноў перанеслі.
Хай шматпакутная
Радасцю поўніцца,
Шчасцем былога маленства.
Панталіда (кіраўніца хору)
Сыдзіце, сёстры, з песенных шляхоў сваіх,
На дзверы накіруйце вашы позіркі!
Што, сёстры, бачу я! Назад царыца йдзе,
Усхваляванымі спяшае крокамі.
Што там было, царыца? Чым, скажы, цябе
Ачаг твой родны ўразіў нечакана так,
Чым болесна апёк? Ад нас не тойся ж ты!
Бо я агіду бачу на чале тваім,—
Здзіўленнем і жудой яна народжана.
Читать дальше
