Мефістофель
Не дзіва — ты ж стыхіяў цар,
Таму агонь пайшоў пад твой штандар,
Таму тваёй уладзе стаў падданы —
Перанясі яе на моры, акіяны:
У хвалі пеністыя кінься і смялей
Ступай на дно, ступай на мяккі глей.
Цябе атуляць тоўшчы вод празрыстых,
Карона ў перлах зазіхціць іскрыстых.
Палац крыштальны пад вадой
Заўсёды будзе рухацца з табой;
І нават сцены гэтага палаца,
Нібы жывыя, будуць калыхацца.
Але ў празрысты твой чартог
Не уварвецца страшны асьміног,
У пашчы спрута, хцівага дракона
З усмешкаю глядзець ты будзеш з трона.
Сярод зямных прыгод не ўгледзіш ты
Нязвыкласці такой і дзіўнаты,
Не будзеш мець такой цудоўнай світы:
Сплывуцца прыгажуні-нерэіды,
Як рыбкі, рэзвыя каханкі.
Старэйшых возьмеш у служанкі.
Сама Фетыда гонарам палічыць
Табе, нібы Пелею, шчасця ўзычыць {151} 151 Сама Фетыда гонарам палічыць/Табе, нібы Пелею, шчасця ўзычыць. — Фетыда — марская німфа, Пелей — яе муж, бацька героя «Іліяды» Ахіла.
І на Алімп цябе ўзвядзе круты.
Імператар
Царуй у водных сферах ты —
Не ўседжу я на зыбкім троне.
Мефістофель
Зямля і так твая, усё ў законе.
Імператар
Як добра мець такога фаварыта,
Што з «Тысячы адной начы» нібыта —
Ты, як сапраўдная Шэхеразада;
Служы, табе я шчодра заплачу,
Ад галавы да ног азалачу,—
Мне трэба знаўца, трэба мне парада.
Кашталян (паспешліва ўваходзячы)
Мой уладар вялікі, колькі ні служу,
Не думаў, што такое далажу:
Якая вестка радасная, божа мой,
Ці сню, ці, можа, нешта з галавой?
Звялі рахункі мы і ўсе разлікі,
З ліхвярскіх вырваліся лап, усе пазыкі
Мы заплацілі разам — быццам лёс
Спрыяў нам стаць абранцамі нябёс.
Военачальнік (таксама спяшаючыся)
У войску дух высока ўзняты,
Прысягу зноў даюць салдаты.
Перамяніў нібыта нехта
І маркітанку, і ландскнехта!
Імператар
Гасцінец добры вы прынеслі.
Ад радасці памаладзелі
І акрыялі, бы ўваскрэслі.
Скарбнік (уваходзячы і паказваючы на Фаўста і Мефістофеля)
Падзяка ім, — яны без працы не сядзелі.
Фаўст
Хай канцлер вам усё раскажа.
Канцлер (важна выступае наперад)
Я маю гонар далажыць, манарша!
Дзівуйцеся — вось гэтая цыдула
Нягоду на карысць нам абярнула.
(Чытае.)
«Наступным абвяшчаецца закон:
Адна папера — тысяча карон;
Забеспячэнне — скарбы, што былі
Ў свой час схаваныя ў зямлі.
Мяняць дазволена паперу гэту
Па цвёрдым курсе на манету».
Імператар
Тут пахне хітрай навізной —
Хто рызыкнуў сфальшывіць подпіс мой?
Злачынства будзе пакарана!
Скарбнік
Які ж падман? Калі ты быў у масцы Пана
На карнавале паміж нас,
Табе прыносіў канцлер гэты ўказ:
«Адзнач, — сказаў,— наш фэрст дабром,
Для шчасця слуг тваіх чыркні пяром».
Ты падпісаў: мы ж подпіс гасудараў
Размножылі — сто тысяч экземпляраў.
А каб нікому не было турботы,
Надрукавалі розныя банкноты:
Па дзесяць, трыццаць, пяцьдзесят —
І кожны сёння мае, кожны рад.
Зірні на горад: людзі там галелі,
Цяпер ад шчасця нібы пашалелі;
Тваё імя і так вядома ўсім даўно,
Цяпер на цэлы свет грыміць яно.
Твой подпіс — новы ўклад у алфавіт,
Сімвалізуе шчасце ён і дабрабыт.
Імператар
І за ашмотак гэты папяровы
Даюць вам золата? Ці вы здаровы?
Не бачыў свет такіх дзівос!
Кашталян
Нібы віхор паперачкі разнёс
Па ўсёй краіне; за паперку мець
Ты можаш срэбра, золата ці медзь.
Мяняй цяпер у банках свой барыш:
Мяняй туды-сюды — не прагарыш.
Дае багацця ўсім закон такі:
Звіхнулася паўцарства на адзежы,
Паўцарства сытае ад конскай ежы,
І працвітаюць крамы і шынкі,
Брынчаць у корчмах лыжкі, міскі.
«Ура манарху!» — Тупат, рогат, віскі…
Мефістофель
Самотна ходзячы паміж тэрас,
Красуню напаткаеш ты не раз,
Што вочкамі з-пад веера стрыжэ
І ўсё наровіць вам у пратэжэ.
Рахунак просты: бо за грошы
Ты і каханы, і прыгожы.
За пазухай з пісулькамі дружкоў
Надзейны грошам будзе схоў.
Айцы-царкоўнікі па даўняй звычцы
Насіць пачнуць банкноцікі ў кантычцы,
Салдату ўвогуле яшчэ лаўчэй:
Папера не намуляе плячэй.
Прабач, калі наш акт магутны,
Магчыма, у дэталях трошкі будны.
Читать дальше
