Скрынка падае і адчыняецца.
Хапайла
Ах золатка, ах залаціска!
Грабі, пакуль нікога блізка.
Заграбуха (прысеўшы на кукішкі)
Шырэй прыпол, хапай, збірай —
Жыццё пачнецца — чысты рай!
Хапайла
Заграбуха (устае)
Авой! У падале дзіра.
Пакуль дахаты занясу,
Дык па дарозе растрасу.
Целаахоўнікі імператара-пераможцы
Вы што тут робіце ў шатры?
То ж — імператара куфры.
Хапайла
І мы за рызыку ў вайне
Павінны браць сваё ўдвайне.
Такі спрадвеку ў войску звычай —
Салдаты кормяцца здабычай.
Целаахоўнікі
У нас такое не ў залік,
Бо наш салдат не рабаўнік;
Служыць узяўся, то служы,
Салдацкі гонар беражы.
Хапайла
Сумленнасць знаю вашу я —
Ёй кантрыбуцыя імя.
Усіх адзін хрысціў вас поп;
І той герой, хто больш нагроб.
(Да Заграбухі.)
Нясі, і ўсё! Бо іх, як гразі,
Сумленнікаў, што пнуцца ў князі.
Выходзяць.
Першы целаахоўнік
Але чаму ты недавярку
Не ўрэзаў ад душы па карку?
Другі целаахоўнік
У ім такое штось было,
Што ўраз мне сілу адняло.
Трэці целаахоўнік
І мне — аж зелена ўваччу.
Дык дзе ж яго я правучу.
Чацвёрты целаахоўнік
Адно скажу, бо знаю сам —
Дзянёк гарачы выпаў нам:
Гармідар, вэрхал, сумятня,
Наўкол крывавая разня.
Плыла перад вачамі мгла,
Зямля стагнала і гула.
Цяпер варожае карэ
Насамі ўжо зямлю арэ.
Спрыяла, пэўна, неба нам:
Перамаглі, а як — няўцям.
Уваходзіць імператарз чатырма князямі. Целаахоўніківыходзяць.
Імператар
І як бы ні было, а наша перамога.
Разбіты супастат — туды яму дарога.
Стаіць вунь трон пусты ў пакінутым шатры,
Навокал дываны, куфэркі і куфры.
Як пераможца тут, манарх з пачэснай світай,
Пакору і дары ад арміі разбітай
Прыму ўрачыста я; дарэчы, весткі з меж
Найлепшыя ідуць — задушаны мяцеж.
Звязаліся спярша былі з чараўнікамі,
Аднак вяршылі мы і ўправіліся самі.
У бітве аднаму дасць неба прамяні,
Другому ў той жа час — патоп і камяні,
Нябёсы загудуць ад страшнай сілы грому,
Падымуць дух у нас і прыгнятуць другому.
Павержаны ляжыць зняможаны, у тле,
А пераможцаў хор — падзяку небу шле.
Як моцна загучыць святая сіла ў гімне,
Калі «Алі-лу-я!» сто тысяч глотак грымне.
Аднак у час святы скірую свой пагляд
У царскую душу, у царскі дух і склад.
Няхай вясёлы прынц без сэнсу дні марнуе,
Манархам стане і — хвіліну ўжо шануе.
Таму шукаў і я альянсу недарма,
Каб правіць і судзіць з князямі —
з чатырма.
(Да першага.)
Ты, княжа, свой загад аддаўшы,
ў міг крытычны
Разважны, мудры быў, твой подзвіг —
гераічны.
Героем будзь заўжды, фельдмаршале ты наш,
З началеннем прымі мой імянны палаш!
Фельдмаршал
Адданыя палкі табе вярнулі ўладу
І будуць ацаляць твой трон ад заняпаду.
Па ўсёй дзяржаве мы скрозь усталюем мір
І ў замку продкавым гарой закацім пір,
І з гэтым палашом у свіце ўладаровай,
Я стану ўзбоч цябе на варце ганаровай.
Імператар (да другога)
Ты смелы чалавек, табе аддам давер,
Ласкавы й рупны ты — будзь оберкамергер.
Кіруй дваром, умей урымсціць чэлядзь,
Уведай нораў слуг: кагось заўсёды цвеляць.
Ты прыкладам сваім пакажаш, як цару
Патрэбна дагаджаць, карысным быць двару.
Оберкамергер
Служыць пачну цяпер, твайму адданы слову,
Спрыяю я дабру, не патураю злому,
Без хітрыкаў, маны, са шчыраю душой,
Каб не зняверыўся манарх вялікі мой.
Не пашкадую ўжо для трапезы фантазій —
Падам вады табе ў чырваназлотым тазе,
Пярсцёнкі паднясу; крыштальнаю вадой
Ты рукі асвяжыш, я свой пагляд — табой.
Імператар
Хоць у мяне цяпер дзяржаўных спраў багата,
Аднак, мяркую я, нам не пашкодзіць свята.
(Да трэцяга.)
Ты будзь за стольніка! Пад свой нагляд бяры
І ловы царскія і жыўнасць пры двары!
Я буду сам даваць на смачнае заказы,—
Ты ж загадзя рыхтуй усякія запасы.
Стольнік
Гатоў пасціцца я цалюткі божы год,
Каб толькі мой манарх прыемнасць меў
з дагод.
Мы з кухарам тваім здаволім густ усякі,—
Я сам табе падам найлепшыя прысмакі.
Заморскіх він і страў не надта любіш ты,
Бо ў ежы і ў жыцці — прыхільнік прастаты.
Читать дальше
