Імператар (да чацвёртага)
Калі ўжо тут у нас пра святы завялося,
Будзь чашнікам, герой;
глядзі мне, каб лілося
У нас віно ракой у залатыя чашы,
Каб поўныя былі заўсёды бочкі нашы,
Каб меру ты сабе заўсёды добра ведаў,
Каб сам цвярозы быў у час усіх банкетаў.
Чашнік
Пачэсны твой давер і шчодрая рука
Ператварылі ўжо ў мужчыну юнака!
На царскіх трапезах я буду спраўны
й скоры —
Найлепшыя падам сервізы і прыборы.
І забяспечу я належны этыкет.
Манарху падбяру я келіх для бясед —
Венецыянскае, адменнае работы,
Каб, не п’янеючы, уволю піў з яго ты.
Заўсёды можаш ты даверыцца яму,
Ды стрыманасць тваю зарукаю прыму.
Імператар
Усё, што я сказаў, як бацька справядлівы,
З даверам дарагім да сэрца прынялі вы,
Манарха слова бо — надзейная пячаць.
Аднак жа трэба нам з закона распачаць:
Указ накрэслім мы — і хто яго аспрэчыць?
Саноўны муж ідзе, і ён усё засведчыць.
Уваходзіць архіепіскап-канцлер.
Калі апорны камень у скляпенне ўрос,
Лічы, што гэты гмах ты ўжо навечна ўзнёс.
Я вас, князі, сабраў на важную нараду,—
Як справы пры двары давесці нам да ладу,
А для палітыкі і для дзяржаўных спраў
Назначыў я савет і ўжо ўказанні даў.
Каб ззялі ў свеце вы, я даў вам сёння званні,
Цяпер пашыру я і вашыя ўладанні,
І землі здраднікаў навечна падару,
І да багацця вам дарогу пратару.
Валоданняў сваіх пабольшвайце памеры
Абменам, гандлем ці на іншыя манеры.
На прывілеі, суд, на ўдзельныя правы
Ад сённяшняга дня гарантаваны вы:
Падданым ваш прысуд хай будзе канчатковы
Без апеляцыі ў вышэйшыя ўстановы.
Падушша, чынш, аброк — на дым, на быдла, двор
Уводзьце; і руду здабудзьце самі з гор.
За службу вам як след падзякую і ўзычу —
Яшчэ вас адару, яшчэ вас узвялічу.
Архіепіскап
Удзячны мы табе за гэты шчодры дар,
Умацаваўшы нас, — ты тройчы гасудар.
Імператар
Яшчэ адзін наказ паведаць гонар маю:
Дзеля ідэй жыву і жыць далей жадаю,
А давядзецца ўсё ж з утульнае зямлі
На Елісейскія мне выбрацца палі,
Апошняе «бывай» прыспешнікам сказаўшы,
А вы, мае князі, наступніка абраўшы,
Ахоўвайце прастол, каб не выцягваў меч
Увенчаны ўладар для ўдзельных калатнеч.
Архіепіскап
З вялікім гонарам і з выглядам сур’ёзным
Князі стаяць пачціва перад венцаносным;
Пакуль у жылах кроў, не стынучы, плыве,
Мы — цела, дзе душа манаршая жыве.
Імператар
Няхай наш дагавор непарушальны будзе —
На вечныя часы запішам у статуце:
З маёмасцю сваёй вы вольны ўсё рабіць
З адной умоваю — надзелу — не дзяліць.
Каб кожны спадчыну пасля сябе пакінуў
Старэйшаму з дзяцей ці спадкаемцу сыну.
Архіепіскап
Я на пергаменце накрэслю гэты ўказ:
Ён на карысць дзяржаве, ён мацуе нас.
Хай канцылярыя рыхтуе тэкст уставы,
Ты ж подпісам сваім усе змацуеш справы.
Імператар
Цяпер ідзіце і прачуйце глыбіню,
І змест, і сэнс таго, што я чыню.
Свецкія князівыходзяць, архіепіскап, як асоба духоўная, застаецца і гаворыць з пафасам.
Архіепіскап
Твой канцлер прэч пайшоў, епіскап тут застаўся.
Я сёння праз цябе, ўладар, усхваляваўся,
Трывога ўслед за мной ідзе, нібыта цень.
Імператар
Трывога ў гэты дзень, у пераможны дзень?
Архіепіскап
На мой вялікі жаль, трыумф і перамога
У змове з сатаной — адступніцтва ад бога.
Ты ўмацаваў прастол, аднак жа не навек!
Якой цаной! Аддаў ты госпада на здзек.
А ці ўяўляеш гнеў, з якім свяцейшы папа
Карае за грахі нявернага сатрапа?
Ён не забыў яшчэ, як светлы дзень надзей,
Дзень каранацыі, зняславіў чарадзей,
Як промень міласці твае ў дзень урачысты
Перахапіў вядзьмар, пракляты і нячысты.
Ты вызваліў яго, забыўшы божы суд,—
Цяпер катуй сябе, уведай боль пакут!
Яшчэ ты маеш час паслабіць повязь збродні,
Аддаўшы за віну трафей на храм гасподні.
На тым узвышшы, дзе князь цемры і маны
На добрых хрысціян выкоўваў кайданы,
Дзе сатана збіраў на шабасныя сходы
Прыслужнікаў сваіх нячыстае пароды,—
Там дабрачынна ты ўзвядзі высокі храм.
Ды не забудзь пасля святым аддаць айцам
І пашы, і лясы, і рыбныя азёры,
Багатыя рудой яшчэ аддай ім горы,
Дубровы і лугі, дзе звонкі плёск крыніц,
На збудаванне там бажнічак і капліц.
Дар бескарыслівы акупіць грэх дазвання,
І зможаш вымаліць ты ўрэшце дараванне.
Читать дальше
