Хоча ведаць ён пра дзівы,
Пра дзівосы нашых меж.
Баўкіда
Можа, гэта воля неба,
Кара за грахі мае —
Нешта ўсё не так, як трэба,
Нечага тут не стае.
Філемон
Калі веры даць герольду,
Што загад усім чытаў,
Бераг як узнагароду
Імператар пану даў.
Тут пры нашым узбярэжжы
Пан прычаліў караблі.
І адразу людзі вежы,
Замак і муры ўзвялі.
Баўкіда
Днём не праца — мардаванне,
Нудна людзям рыдляваць;
Ноччу — іскры, грук, а ўранні
Зірк — гатовенькая гаць!
Колькі тут людзей прапала!
Ноччу — роў за валам вал,
З мора полымя шугала,
Раннем глянь — гатоў канал!
Робіць пан не з волі бога,
Прыбірае ўсё да рук.
У падсуседа такога,
Пэўна, прыяцель — кадук.
Філемон
Пан жа нам паабяцаўся:
Колькі хоч зямелькі мер.
Баўкіда
Лепш бы ты сваёй трымаўся,
А марскому дну не вер.
Філемон
Можа, пойдзем да капліцы,
Час вячэрні — божы час,
Пазваніць і памаліцца,
Каб бог злітаваўся з нас.
Вялікі дэкаратыўны сад, шырокі канал.
Фаўст, састарэлы, задумлівы.
Дазорца Лінкей (у рупар)
Садзіцца сонца, і памалу
Плывуць да гавані чаўны.
Баркас вялікі да каналу
Плыве з заморскай стараны.
Штандары ўсіх краёў, народаў
З высокіх мачт вітаюць нас,
Да ўсіх адважных мараходаў
Мы кажам шчыра — ў добры час.
На дзюне ў капліцы звоніць звон.
Фаўст (з прыкрасцю)
Пракляты звон! Як стрэл у спіну!
Пухір на целе, на душы.
Усё маё як вокам скіну,
А за плячмі — надзел чужы.
І гэта — горкая нагадка,
Што ўлады я не распасцёр:
Бо не мае царква і хатка,—
Старых тубыльцаў ціхі двор.
Ён не дае спачыць ад працы,
Перада мной, як чорны цень,
Бяльмо на воку, стрэмка ў пятцы —
І так бясконца, дзень у дзень!
Лінкей (як вышэй)
Як лёгка падышоў да нас
Дабром нагружаны баркас,
Нібы яму і не ў цяжар
Гарой накладзены тавар.
Вялікі карабель, даверху загружаны заморскімі таварамі.
Мефістофель. Трое Дужых.
Хор
Прывезлі мы
Гару дабра.
Вітаем пана
Уладара!
Сыходзяць на сушу, выгружаюць дабро.
Мефістофель
Набытак гэты не малы —
Чакаем панскай пахвалы.
Ўзялі з сабой два караблі,
Да пірса ж дваццаць прывялі.
Няхай засведчыць вам багаж,
Чаго быў варты абардаж.
На вольным моры вольны дух,
І трэба мець здаровы нюх.
Бяры, што трапіцца, падрад —
Хай гэта шхуна, хай фрэгат.
Бяры адзін, другі бяры,
А здолееш, — бяры і тры,
Чацвёрты здасца сам, самохаць,
Бо сілай можна запалохаць!
Няважна Як! а важна Што!
Судзіць не будзе вас ніхто.
Пірацтва, гандаль і вайна —
Заўсёды сутнасць іх адна!
Трое Дужых
Ані хвалы,
Ані падзяк!
Дарунак наш
Яму не ў смак.
Нахмурыў пан
Сярдзіта твар,
Не па душы
Яму тавар.
Мефістофель
Плаціць не будзе
Годны муж.
Бо вы ўзялі
Ужо свой куш.
Трое
Лухта, не хныч,—
Ён, як усе.
І магарыч
Нам паднясе.
Мефістофель
Спярша здабычу
У склеп знясі,
А магарыч
Пасля прасі.
Разгледзіць ён
Як найпільней,
Пасля падлічыць
Найдакладней,
Не будзе скнарам
Каля куфроў
І пачастуе
Ён маракоў,
А райскіх птушак сябрукам
Я падбяру сягоння сам.
Груз выносяць.
Мефістофель (Фаўсту)
Не моршчы лоб, вачэй не мруж;
Усё выдатна, спрытны муж.
Усё ты мудрасцю скарыў —
З вадою сушу прымірыў,
Ахвотна мора ад зямлі
Твае прымае караблі.
Цяпер і друг і супастат
Пад твой пастаўлены дыктат.
Вось тут, дзе колісь быў дзірван,
Стаяў найпершы наш будан,
Дзе першы выкапалі роў,
Цяпер прастор для весляроў.
І чуецца хвала наўкруг
У гонар спраў тваіх, заслуг.
Фаўст
Пракляцце тут! —
Яно мой нішчыць абсалют.
Табе, бываламу, адкрыю:
Турбуе клопат дзень і ноч,
Ад прыкрага адчаю выю —
Хоць ты крычы ці ў шворку ўскоч!
Няма карысці з той улады,
Калі падсуседаў-старэч
Ніяк не выганю з іх хаты,
З іх ліпняка, з іх цэрквы прэч.
Узвёў бы вежу там высока
І цешыў бы парою вока
З вышынь птушынага палёту
Магутнасцю майго аплоту.
Адтуль адкрылася б прастора
З усім, што чалавек стварыў,
З усім, што я забраў у мора
І чым народы адарыў.
Які ж нясцерпны боль, аднак,—
Калі ў багацці бачыш брак.
Царкоўны звон і ліпак пах —
Яны мне, як магільны прах,
Няўжо ж праз хатку ў ліпняку
Я волю дужую стаўку?
Што мне рабіць — не разумею,
Пачую звон — і сатанею.
Читать дальше
