Ёган Гётэ - Фаўст

Завуся Бядой.

Няма да багатага ў дом нам хады:
Жыве без Галечы, Віны і Бяды.

Зраблюся я ценем.

Нябачна прайду.

Распешчаны пан праганяе Бяду.

Вам, сёстры, дарогі ў багацце няма,
Турбота ж і ў шчылінку ўлезе сама!

Дык пойдзем, сястрыцы, адгэтуль далей!

Дзе ты, там і я, мне з табой весялей!

А з вамі заўсёды Бядзе ў самы раз!

Грувасцяцца хмары. Не свецяцца зоры,
Глядзіце, глядзіце! З прасторы, з прасторы
Сястра наша Смерць падлятае да нас.

Ці ўчатырох яны, ці ўтрох,
Я з іхніх слоў пазнаць не змог.
«Бяда» — пачуў мой слабы слых,
І «смерць» — данёсся шэпат іх,
Прыглушана, як голас духаў.
А ў нас пакуль ніякіх зрухаў —
Не ўмею змесці пыл з дарог
Ні нават скінуць путы з ног.
Калі не ведаў я ніякіх чар,
Я жыў з прыродай твар у твар
І чалавекам зваўся недарма,
Дзе тая воля? Навакол — турма.
Куды ні гляну — прывіды і здані,
І сам заграз я ўжо ў балотнай твані.
Бывае, дзень развее ўсё, змяце,
А ноч ізноў кашмараў сець пляце.
Іду на шпацыр я, а ўжо крумкач
Мне прадракае новы круг няўдач.
Так чалавек у прымхах скрозь заграз,
Дабра агонь у ім даўно пагас —
І вось стаю, стуліўшыся ў жудзе.
Там дзверы скрыпнулі… Там нехта йдзе…

Ці ёсць тут хто?

Вядома, ёсць!

А хто ж ты, хто?

Звычайны госць.

Ідзі адсюль!

Адгэтуль не пайду!

Не заклінай! Бо выклічаш бяду!

Падпаўзаю я нячутна,
Уладару я магутна
І па-рознаму чыню
Сваркі, бойкі, калатню.
На палях, у моры, лесе
Мой праклён у сэрца ўлезе.
Я не пешчу, не лагоджу
І да ўсіх сама прыходжу.
Ты што, не ведаеш турботы?

Я ўсё жыццё імчаў бягом,
Хапаў з налёту асалоды,
Пустыя абмінаў прыгоды,
Нектар кахання піў нагбом,
Што ўзяць не мог, таго не браў!
Жадаў, задавальняў свае жаданні,
І зноў жадаў, і ў бурным парыванні
Шукаў вялікіх, важных спраў,
Па свеце бег як апантаны —
Цяпер я стаў разважлівы, рахманы.
І хоць прайшоў я цалкам круг зямны,
Але ж яшчэ не горне да труны.
Дурны, хто марыць, што туды ён пойдзе
І там братоў сваіх духоўных знойдзе!
Калі дапытліва пражыць,
Дык гэтым светам можна даражыць,
Бо ўсё спазнанае мы можам уяўляць,
А вечнасць нам не дадзена спазнаць.
Мудрэц адлічвае гады свае,
Яго з дарогі вечнасць не саб’е.
І ён у руху гэтым і трывозе
Не спыніцца здаволены на паўдарозе.

Хто супроць маёй улады —
Свету беламу не рады,
Бо таго я днём і ноччу
Цемрай вечнаю марочу,
Вочы й зоркаму я выем.
Хай ён скарбамі ўладае,
Хай ён талент рэдкі мае,—
Будзе ён як старац з кіем:
Ў шчасці ўцехі ён не знойдзе,
Пры багацці — з торбай пойдзе,
Пільным справам і работам
Ён заўсёды скажа: «потым».
Пройдзе часу — мала-многа,
Бач, не зроблена нічога.

Чаўпеш пустое без канца;
Пакінь! Твой знаю нораў подлы!
Задураць нават мудраца
Твае літаніі і модлы.

Што рабіць? Куды падацца? —
Сам не можа дапытацца.
Ходзіць лесам, ходзіць полем,
Кожны крок даецца з болем,
Ён правальваецца ў багну,
Траціць ён, чаго так прагнуў,
Захліпаецца ў той багне,
За сабою іншых цягне,
Сам сабе і людзям лішні,
І нядужы, і няўвішны
Дажывае ўжо свой век,
Як руіна, чалавек.
А бязмэтныя блуканні,
Ды бясконцыя ваганні,
Ды благія прадчуванні —
Гоняць грэшнага яны
Проста ў пашчу сатаны.

Злавесны прывід! Ты людскі наш род
Грызеш, і мучыш, і куеш нам путы,
І дзень пры дні за годам год
Пляцеш нам сетку гора і пакуты.
Ад дэманаў не лёгка мне ўцячы:
Знаходзяць нас усюды дзеці смуты,
Табе ж, Турбота, не перамагчы —
Мой дух, мой розум, мой пачын раскуты!