Matthew Pearl - Klub Dantego

Ewolucja Klubu Dantego od manuskryptu do gotowej powieści najwięcej zawdzięcza dwóm utalentowanym i natchnionym zawodowcom: mojej agentce literackiej, Suzanne Gluck, której niezwykłe zaangażowanie, wizja i przyjaźń szybko stały się równie integralną częścią tej książki, jak występujące w niej postacie, oraz mojemu redaktorowi, Jonowi Karpowi, który z cierpliwością, hojnością i szacunkiem oddał się kształtowaniu powieści duszą i ciałem.

Wiele osób przyczyniło się do nadania tej książce ostatecznego kształtu i wszystkim im należą się wyrazy wdzięczności. Za swoją wiarę i pomysłowość w roli czytelników i doradców dziękuję Scottowi Weingerowi i Julii Green, która była przy mnie zawsze, gdy rodził się nowy pomysł i gdy natykałem się na nową przeszkodę. Moim rodzicom, Susan i Warrenowi Pearlom, oraz bratu łanowi, pragnę podziękować za to, że znaleźli czas i energię, by pomóc mi na każdy sposób. Jestem wdzięczny Toby'emu Astowi, Peterowi Hawkinsowi, Richardowi Hurowitzowi, Gene Koo, Julie Park, Cynthi Posillico, Lino i Tomowi, którzy czytali robocze wersje powieści, oraz Lincolnowi Caplanowi, Leslie Falls, Micah Green, Davidowi Korzenikowi i Keithowi Poliakoffowi, którzy udzielali mi rad w różnych kwestiach. Za wytrwałe wsparcie pragnę podziękować Ann Godoff. W wydawnictwie Random House szczególne wyrazy wdzięczności należą się: Janet Cooke, Toddowi Doughty'emu, Janelle Duryea, Jake'owi Greenbergowi, Ivanowi Heldowi, Carole Lowenstein, Marii Massey, Libby'emu McGuire, Tomowi Perry, Allison Saltzman, Carol Schneider, Evanowi Stone i Veronice Windholz. Dziękuję Davidowi Ebershoffowi z Modern Library, Richardowi Abate, Ronowi Bernsteinowi, Margaret Halton, Karen Kenyon, Betsy Robbins i Caroline Sparrow z ICM, Karen Gerwin i Emily Nurkin z William Morris. Jestem również dłużnikiem Courtney Hodell, która wsparła rodzący się projekt swoim zapałem i pomysłowością.

W poszukiwaniach materiałów pomagały mi biblioteki uniwersyteckie na Harvardzie i w Yale oraz Joan Nordell, J. Chesley Mathews i Jim Shea, jak również Neil i Angelica Rudenstine, którzy pozwolili mi prowadzić badania w swoim domu (dawnym Elmwood) wraz z Kim Tseko jako przewodniczką. Za ogromną pomoc w zakresie entomologii pragnę podziękować Robowi Hallowi, Nealowi Haskellowi, Borisowi Kondratieffowi, Danielowi Maiello, Mortenowi Starkeby'emu, Jeffreyowi Wellsowi, Ralphowi Williamsowi, a w szczególności Markowi Benecke za jego opiekę i kreatywność.

Szczególne wyrazy wdzięczności należą się opiekunom domu Longfellowa, gdzie mogliśmy wejść do pokojów, w których niegdyś odbywały się spotkania Klubu Dantego, a potem mieściła się siedziba Amerykańskiego Towarzystwa Dantejskiego, kontynuatora działalności Klubu i spadkobiercy jego ducha.

*Bostońscy bramini – arystokratyczna klasa mieszkańców Nowej Anglii. Jej zamożni i wykształceni członkowie uznają się za kulturowych dziedziców siedemnastowiecznych anglosaskich kolonistów, którzy jako pierwsi zasiedlili Massachusetts i założyli Boston. Do najsłynniejszych bramińskich rodów należeli m. in. Adamsowie, Cabotowie, Holmesowie, Lowellowie, Emersonowie.

Bramini w indyjskim systemie kastowym stanowią najwyższą, kapłańską warstwę. W odniesieniu do nowoangielskiej elity jako pierwszy użył tego określenia Oliver Wendell Holmes na łamach „Atlantic Monthly" w 1860 roku. [Wszystkie przypisy pochodzą od tłumacza].

*Unitarianizm to wywodzący się z protestantyzmu nurt wolnomyślicielski, bliski deizmowi, łączący elementy chrześcijaństwa z racjonalizmem i humanizmem. W odróżnieniu od tradycyjnych wyznań chrześcijańskich unitarianie odrzucają dogmat o Trójcy Świętej i głoszą jedność osoby Boga. Nie wierzą w boskość Jezusa, lecz widzą w nim autorytet moralny. W Stanach Zjednoczonych intensywny rozwój unitarianizmu, w którym zaznaczyły się silne wpływy niemieckiej filozofii idealistycznej, datuje się na lata 1835-1885.

[1]W okresie poprzedzającym wojnę secesyjną terminem contraband określano niewolnika zbiegłego lub przemyconego (stąd nazwa) do tych stanów, w których nie było niewolnictwa.

[2]Korporacja Harwardzka (Harvard Corporation) to jedno z dwóch ciał zarządzających Uniwersytetem Harvarda. Została powołana do życia w 1650 roku decyzją Sądu Najwyższego Kolonii Massachusetts i jest najstarszą tego typu instytucją na półkuli zachodniej. Na czele Korporacji stoi odpowiednik rektora, co znajduje wyraz w oficjalnej nazwie tego ciała: The President and the Fellows of Harvard College (Przewodniczący i Zarząd Kolegium Harwardzkiego). Drugim organem zarządzającym uniwersytetem jest Harwardzka Rada Nadzorcza (Harvard Board of Oversees), która ma mniejsze znaczenie i pełni raczej funkcję konsultacyjną. Dawniej jej członkami byli, ex officio, urzędnicy publiczni i purytańscy duchowni nowoangielskiego Cambridge i okolicznych miast.

[3]Bitwa pod Lexington, stoczona 19 IV 1775 roku, była początkiem amerykańskiej wojny o niepodległość; „czerwone kurtki" to określenie żołnierzy wojsk brytyjskich.

[4]Łac. – [człowiek] skończony i doskonały; por. Horacy, Satyry, ks. II, VII, 83, w przekładzie Kazimierza Bociana.

[5]Około 1, 63 m.

5Około 1, 80 m.

[6]H. W. Longfellow, The Children's Hour (przekł. Alicja Tomala).

[7]Wł. – światłocień, kontrast światła i cienia na obrazie.

[8]„W życia wędrówce, na połowie czasu,

Straciwszy z oczu szlak niemylnej drogi,

W głębi ciemnego znalazłem się lasu… "

(Wszystkie cytaty z Boskiej Komedii Dantego w przekładzie Edwarda Porębowicza).

[9]W czerwcu 1865 roku nastąpiła ostateczna kapitulacja wojsk Południa, kończąca wojnę secesyjną.

[10] Raj, Pieśń siedemnasta, w. 109-110: „Toż muszę tarczą osłonić się wcześniej, / Bym skoro los mi ojczyzny nie życzy… ".

[11] Raj, Pieśń siedemnasta, w. 111: „[bym] Reszty nie stracił z winy moich pieśni".

[12]Johnny Reb – potoczne określenie żołnierzy Południa (Konfederacji) w wojnie secesyjnej.

[13]W przekładzie Biblii Tysiąclecia: „Mówiłem: w połowie moich dni muszę odejść; w bramach Szeolu odczuję brak reszty lat moich!".

[14]Por. przekład E. Porębowicza – str. 87.

[15]W istocie, Oliver Wendell Holmes junior miał stać się jednym z najwybitniejszych amerykańskich prawników swoich czasów (zm. 1935 roku); w latach 1902-1932 był sędzią Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych i z racji swych niezależnych poglądów, zwany był „Wielkim Dysydentem".

[16]Fort Sumter – fort nad Zatoką Charleston w Karolinie Południowej, 12 IV 1861 roku zaatakowany przez wojska konfederatów; była to pierwsza akcja militarna podczas wojny secesyjnej.

[17]Wiąz Waszyngtona – drzewo, pod którym 3 VII 1775 roku Waszyngton oficjalnie przejął dowodzenie nad Armią Kontynentalną. Oliver Wendell Holmes poświęcił mu w 1861 roku wiersz Under the Washington Elm, Cambridge.

[18] Piekło, Pieśń dziewiętnasta, w. 30 – „[Tak chodził płomień] od pięt po palce".

[19]Symoniak – osoba dopuszczająca się symonii (świętokupstwa), tj. handlu godnościami, urzędami, beneficjami i sakramentami kościelnymi oraz dobrami duchowymi. Nazwa pochodzi od czarownika samarytańskiego Szymona Maga, który chciał kupić od apostołów Piotra i Jana dar udzielania sakramentu Ducha Świętego, za co został zganiony przez św. Piotra. (Dzieje Apostolskie, 8, 9-25).