Boris Akunin: Diamentowa karoca 1: Łowca ważek

– Do lewatywy ta rurka? Jaka znów sztuczka?

– Chodzenie po dnie. Ale pokażę panu jeszcze lepszą. – I Fandorin ścisnął palcami rurkę.

Minęła minuta, potem druga.

Porucznik patrzył na inżyniera z wzrastającym wciąż niedowierzaniem, inżynier zaś popatrywał to na wodę, to na wskazówkę sekundnika swego zegarka.

– Fenomenalne! – Pokiwał głową. – Nawet u nich…

W połowie trzeciej minuty o jakie piętnaście sążni od łódki z wody wynurzyła się raptem głowa.

– Wiosłuj! – krzyknął Fandorin do łódkarza. – Teraz go mamy! Jeśli nie zostanie na dnie – mamy!

I, ma się rozumieć, mieli. Zmyślny Akrobata nie miał już szans ucieczki. Nie stawiał zresztą oporu. Gdy żandarmi wiązali mu ręce, siedział z nieobecną twarzą, przymknąwszy oczy. Z mokrych włosów ściekały mu mętne strużki, koszulę pokrył zielonkawy muł.

– T-tęgi gracz z pana, lecz pan przegrał – powiedział Erast Piotrowicz po japońsku.

Aresztowany otworzył oczy i długo wpatrywał się w inżyniera. Trudno było poznać, czy zrozumiał, czy nie. Wtedy Fandorin pochylił się i wyrzekł dziwne słowo:

– Tamba.

– No cóż, amba to amba – obojętnie odparł Akrobata, i było to wszystko, co odeń usłyszano.

Milczał i w krutickim więzieniu garnizonowym, gdzie przekazano go z miejsca zatrzymania.

Na przesłuchanie zjechało się całe zwierzchnictwo: i żandarmerii, i prokuratury wojskowej, i Ochrany, ale ani prośbą, ani groźbą z Rybnikowa nie wyciągnięto słowa. Starannie obszukany i przebrany w aresztancki chałat, siedział bez ruchu. Na generałów nie patrzył, tylko od czasu do czasu popatrywał na Fandorina, który nie brał udziału w przesłuchaniu i w ogóle trzymał się z boku.

Pomordowawszy się z uparciuchem cały dzień do wieczora, szefostwo kazało go odprowadzić do celi.

Cela była specjalna, dla szczególnie niebezpiecznych złoczyńców. Na cześć Rybnikowa powzięto też dodatkowe środki bezpieczeństwa. Łóżko i taboret zastąpiono siennikiem, wyniesiono stół, zabrano lampę naftową.

– Już my znamy Japończyków, czytaliśmy – powiedział Fandorinowi komendant. – Rozwali sobie łeb o ostry kant, a ty, bracie, potem odpowiadaj. Albo płonącą naftą się obleje. Niech już lepiej przy świeczuszce sobie siedzi.

– Jeśli taki cz-człowiek zechce umrzeć, przeszkodzić mu się nie da.

– Jeszcze jak da. Przed miesiącem u mnie jeden anarchista, aż strach, jaki zawzięty, dwa tygodnie przeleżał związany jak bela. I ryczał, i po ziemi się miotał, i łeb chciał o ścianę rozbić – nie w smak mu było na szubienicy zdychać. No i co? Przekazałem katu ptaszka jak nowo narodzonego.

Inżynier, skrzywiwszy się, rzucił pogardliwie:

– To nie jest byle anarchista. – I odszedł, czując na sercu niepojęty ciężar.

Zagadkowe zachowanie aresztanta, który jakby się poddał, a przy tym najwyraźniej nie kwapił się do zeznań, nie dawało inżynierowi spokoju.

Pozostawszy sam w celi, Wasyl Aleksandrowicz pewien czas spędził na zwykłych dla więźniów zajęciach. Postał przed zakratowanym oknem, patrząc na skrawek wieczornego nieba.

Nastrój Rybnikow miał dobry.

Oba zadania, dla których nie chciał zostać na ilastym dnie rzeki Moskwy i wynurzył się na powierzchnię, zostały wypełnione.

Po pierwsze, upewnił się, że główna, wyładowana ośmiuset skrzynkami barka pozostała nieodnaleziona.

Po wtóre – spojrzał w oczy człowiekowi, o którym tyle słyszał i myślał.

To bodaj wszystko.

Chyba że…

Siadł na podłodze, wziął ogryzek ołówka, zostawiony aresztantowi na wypadek, gdyby chciał złożyć zeznania na piśmie, i pośpiesznie napisał japońską katakaną list, rozpoczynając apostrofą: „Ojcze!”.

Potem ziewnął, przeciągnął się i legł na sienniku jak długi.

Zasnął.

Przyśnił mu się cudowny sen. Oto pędzi odkrytym powozem, opalizującym wszystkimi barwami tęczy. Wokół nieprzenikniony mrok, lecz w dali, na samym widnokręgu, jaśnieje mocne, potężne światło. Tą cud – karocą jedzie nie sam, lecz twarzy współtowarzyszy nie widzi, bo jego wzrok kieruje się tylko w przód, ku źródłu zbliżającego się szybko pałania.

Spał aresztant nie dłużej niż kwadrans.

Otworzył oczy. Uśmiechnął się, wciąż pod wrażeniem cudownego snu.

Zmęczenie jak ręką odjął. Całą istotę Wasyla Aleksandrowicza przepełniała jasna siła i diamentowa twardość.

Przeczytał list do ojca i bez wahania spalił go nad płomieniem świecy.

Potem rozebrał się do pasa.

Pod lewą pachą miał aresztant plaster barwy ciała, tak sprytnie dobranej, że strażnicy więzienni nic przy rewizji nie dostrzegli.

Rybnikow zdarł plaster, spod którego ukazała się wąska brzytwa. Siadł wygodniej i płynnym, okrężnym ruchem wykonał nacięcie wokół twarzy. Zahaczył palcami skórę, zerwał ją całą od czoła aż do podbródka, po czym, nie wydając najlżejszego dźwięku, przejechał sobie ostrzem po gardle.

*Aleksander Kuprin: Podkapitan Rybnikow, przełożył Janusz Jędrzejewicz, Towarzystwo Wydawnicze „Ignis”, Warszawa 1924, str. 5. Nie sposób dojść dzisiaj, czemu przyszły minister WRiOP i premier tłumaczył tę nowelę z użyciem nieistniejącej rangi „podkapitan”(przyp. tłum.).

*Daty według starego (przedrewolucyjnego) stylu. Bitwa pod Cuszimą rozegrała się 27-28 maja 1905 (przyp. tłum.).

*Na mocy traktatu berlińskiego (1878) rosyjska Flota Czarnomorska nie mogła opuścić tego akwenu i nie uczestniczyła w działaniach (przyp. tłum.).

*Gaetano Donizetti, Napój miłosny, akt II, aria Nemorina (przyp. tłum.).

*Hrabia Piotr Kleinmichel, minister komunikacji Mikołaja I, nadzorował budowę pierwszej dalekobieżnej linii kolejowej między Sankt Petersburgiem a Moskwą, oddanej w 1851 r. Wykreślając ją przy linijce na mapie, car obrysował swój palec, co wiernie odtworzono w terenie. Na tym jedynym łuku trasy toczą się opisane wypadki (przyp. tłum.).

*Symbol poświęcenia. Dwa poematy (1872-73), gdzie Mikołaj Niekrasow sportretował księżnę Katarzynę Trubecką i księżnę Marię Wotkońską, które dożywotnio towarzyszyły mężom dekabrystom na syberyjskim zesłaniu (przyp. tłum.).

*Maksyma stawnego wodza z czasów Katarzyny II, Aleksandra Suworowa (przyp. tłum.).

*Kolejne nawiązanie do noweli Kuprina, gdzie podejrzewany o szpiegostwo sztabskapitan Rybnikow dwukrotnie wymyka się indagacji słowami puenty humoreski Czechowa Książka zażaleń (1884). Numery porządkowe dodawano do popularnych nazwisk w sferach teatralnych, wojsku i – jak u Czechowa – na kolei (przyp. tłum.).

*Ałtynnik – srebrna trzykopiejkówka z XVIII w., przywoływana zwyczajowo podczas przeliczeń na wsi (przyp. tłum.).

*4 lutego 1905 (st. stylu). Zabójcą wielkiego księcia Sergiusza Aleksandrowicza był bojowiec partii socjalistów rewolucjonistów (eserowców) Iwan Kalajew (przyp. tłum.).

*Dziesięcina to nieco więcej niż hektar (przyp. tłum.).

*Sławna matematyczka rosyjska, już w czasach, gdy toczy się akcja powieści, nieżyjąca, emancypantka, autorka powieści Nihilistka (przyp. tłum.).

*Podobnie jak szerokie tory, jeden z wyznaczników cywilizacji rosyjskiej: kaliber trzyliniowy (linia – 2,54 mm) nadano po wojnie rosyjsko – tureckiej 1878 r. jednostrzałowym karabinom amerykańskiego systemu Berdana, co dało w rezultacie używany do dziś kaliber 7,62 mm (przyp. tłum.).