Ксенія Шталенкова - Губернскі дэтэктыў. Справа аб крывавых дукатах

– З Ашмянаў прыслалі спадарства. Дакладней, не спадарства, а так… – яна пагардліва махнула рукой. – Уладкаваліся ў панскім кабінеце ды намагаюцца абрабаваць нашыя прыпасы.

Пан Пракшын толькі нешта неразборліва прапыхкаў ды накіраваўся ў дом, пагрозліва адбіваючы абцасам кожны другі крок. Яўгенія Канстанцінаўна выдрала з клумбы Тэдзі, які са смакам пэцкаў свае сталёва-залатыя кудзеры ў размоклым дзёрне, ды заспяшалася следам за татухнам. Калі панна Пракшына нагнала яго ў холе, той рэзка павярнуўся і загадаў дачцэ застацца з Ягораўнай ды прывясці сябе з дарогі да ладу такім тонам, што дзявіцы разам з заціснутым пад пахай psem заставалася толькі ў думках адсалютаваць.

Татухна ўзнімаўся па лесвіцы, што вяла наўпрост да кабінета, а Яўгенія Канстанцінаўна, атрымаўшы абяцаныя гарбату ды сочыва, схапіла на хаду адну лыжачку і шпарка перадала брудна-калматага сабаку аканомцы. Тая выявіла на сваім абліччы рэзкую непрыхільнасць ды так і засталася з гадаванцам на выцягнутых руках. Бо сама панна Пракшына, аберуч трымаючы цёплы кубак, з каторага яшчэ ўзнімалася духмяная пара, незаўважна плітанула пад лесвіцу, каб хаця б слыхам не прапусціць анічога, што адбывалася зараз наверсе. А гукі, што даносіліся да яе ды з кожным імгненнем нарасталі, запаўняючы сабой усю прастору, сведчылі аб падзеях зусім не шараговых.

Першае, з чым давялося сутыкнуцца Канстанціну Мікалаевічу яшчэ на падыходзе да кабінета, стаўся своеасаблівы водар, асобныя ноткі каторага ніяк нельга было пераблытаць з l’extrait d’ambre [28] гатунак парфумы з інтэнсіўным пахам (фр.) . Падняўшыся яшчэ на некалькі прыступак, пан Пракшын злосна сціснуў парэнчы, нават не ўсведамляючы, што намагаецца пераламіць іх: вачам яго з’явіўся заснулы салдат, які трапятліва расхінуўся на невялічкай канапцы, соладка храпучы.

– Устаць, сволач! – прагрукатаў Канстанцін Мікалаевіч, страшна набліжаючыся да сваёй першай ахвяры.

П’янюткі салдат ледзь паспеў выслізнуць з учэпістых пальцаў пана Пракшына ды, нырнуўшы ў таго пад рукой, кулём зляцеў з лесвіцы ўніз. Яўгенія Канстанцінаўна вачыма праводзіла яго хісткую фігуру ды выцягнула шыю, зазіраючы наверх.

– Прозвішча!.. Званне!..

Да дзявіцы даляталі чарговыя выбухі. Аднак таго, каму яны адрасаваліся, відаць, не ўразіў ні тон пана Пракшына, ні яго выгляд, катораму, трэ адзначыць, падмакрэлы сурдут, які татухна так і не паспеў пераапрануць, не надаваў аніякай саліднасці.

– Папрашу звяртацца да мяне «ваша благароддзе», – Яўгенія Канстанцінаўна пачула гугнявы голас. – Памагаты прыстава, губернскі сакратар Дзятлікаў, Антон Іванавіч. У сваёй прысутнасці нягодных мясцовых дзікунстваў не пацярплю. Вы хто?

– Мясцовых дзікунстваў? – не зважаючы на пытанне, задушэўна перапытаў гаспадар, быццам каштаваў кожнае сугучча кінутых яму словаў, а потым розгаласна паўтарыў: – Мясцовых дзікунстваў?! Зараз я табе прыпомню і Студзеньскае паўстанне, і руска-польскую вайну! Нябось, сядзеў у мамкі пад лаўкай ды пікнуць баяўся, а зараз выслужваешся, строіш з сябе захопніка, трасешся за чын!

Можна было падумаць, што на нядоўгі час у Канстанціна Мікалаевіча ўсяліўся дух пакінутай у Менску цешчы, так яго абразіў хамскі выпад губернскага сакратара, які ўжо з захапленнем голасна разважаў пра дваранскі звычай выклікання на дуэль.

– У гэтым пакоі адзін дваранін. То я зараз проста наб’ю табе морду, сволач!

Па рэзка зачасцелай колькасці ўжывання гэтага слова Яўгенія Канстанцінаўна зразумела, што татухнавы заявы даволі далёкія ад гіпатэтычнага складу.

– Вы мяне не свалачыце! Я ганаровы грамадзянін, а вось вашае дваранства трэ яшчэ праверыць! – фанабэрліва кінуў Дзятлікаў, цалкам забыўшыся, што размаўляе зусім не з уяўным апанентам, як ён, відаць, любіў практыкаваць у сваіх думках.

– Палкоўнік у адстаўцы Пракшын Канстанцін Мікалаевіч, патомны дваранін ад Пятра Вялікага. Кавалер ордэна Святой Ганны і Святога Станіслава другой ступені, узнагароджаны медалём у памяць Усходняй вайны…

Аднымі вуснамі паўтараючы за татухнам ягоныя рэгаліі, Яўгенія Канстанцінаўна пра сябе заўважыла, што ў запале сваёй тырады пан Пракшын цалкам забыўся на папярэднюю Ганну трэцяй ступені з мячамі – за баявыя заслугі. З прыкрасцю пакруціўшы галавой, яна дапіла сваю гарбату і пакінула кубак на століку, дазволіўшы сабе на дыбачках узняцца па лесвіцы ды стаіцца непадалёк ад кабінета. Усё ж Канстанцін Мікалаевіч не на жарт разнерваваўся. Зараз панна Пракшына меркавала, ці то добра альбо наадварот, што матухна не паехала з імі: насамрэч, слушна, што яна не сталася сведкай такой непрыгожай сітуацыі, аднак з іншага ж боку – каму потым супакойваць татухну? Як бы і доктар не спатрэбіўся.