Boris Akunin - Skrzynia na złoto

Nazajutrz rano pułkownik Siergiejew otrzymał pilne zadanie: zebrać wszelkie możliwe informacje na temat głównego specjalisty działu opracowań Centralnego Archiwum Akt Dawnych – jego życia prywatnego, kontaktów, szczegółów życiorysu.

Po upływie doby obrotny Władimir Iwanowicz pojawił się z wyczerpującym dossier.

– Nie wiem, panie Fandorin, dlaczego postanowił się pan zainteresować tym archiwistą, ale niewątpliwie musi tu coś być na rzeczy – przeszedł od razu do konkretów Siergiejew. W ręku trzymał notes elektroniczny, ale prawie do niego nie zaglądał – pamięć miał doskonałą. – O co chodzi, na razie jeszcze nie wiadomo, ale see for yourself [56] . Pensja Bołotnikowa w przeliczeniu na walutę brytyjską wynosi czternaście funtów miesięcznie. W dodatku wypłacana jest nieregularnie, nieraz z dwumiesięcznym opóźnieniem. Co nie przeszkadza, że Bołotnikow całkiem niedawno kupił mieszkanie za osiemdziesiąt trzy tysiące, cenę podaję również w funtach szterlingach. Ubiera się w drogich magazynach, preferuje garnitury firmy Hugo Boss i koszule od Ives’a Saint-Laurenta. Jeździ nabytą ostatnio mazdą, model sportowy. Kawaler, spotyka się z pewną mężatką oraz dwiema dziewczynami. Ich dane osobowe…

– Nie, nie – skrzywił się Nicholas – to bez znaczenia. Czy Bołotnikow utrzymuje kontakty ze środowiskiem kryminalnym? Ma jakieś powiązania z Siwym?

Siergiejew poruszył wąsikiem, wyraźnie zaskoczony dobrą orientacją Anglika w moskiewskim światku przestępczym. Odparł powściągliwie:

– Na razie nic takiego nie wykryto. Nie sądzę raczej, by był związany z tego rodzaju ludźmi. To nie ten typ. Ale, oczywiście, można to jeszcze sprawdzić. Czy mam zlecić dalszą obserwację?

Na to jednak szkoda było czasu. Wszystko wydawało się jasne.

– Nie trzeba – powiedział Fandorin. – Czy może mi pan zorganizować spotkanie z Bołotnikowem?

Pułkownik lekko wzruszył ramionami.

– Nie ma sprawy. Gdzie go dostarczyć?

Magister już chciał poprosić, by służba bezpieczeństwa nie stosowała rozwiązań siłowych, jak porwanie i inne brutalne akty przemocy, ale rozmyślił się – wystylizowany na Anglika szef departamentu mógłby się jeszcze obrazić.

– Nie tutaj. Gdziekolwiek… – Nicholas niezdecydowanie machnął ręką.

– Rozumiem. Załatwione. Może być o piątej?

Zdaje się, że Nicholas mimo wszystko przecenił poziom europejskiej ogłady byłego kagebisty.

Dostarczony na miejsce spotkania główny specjalista wyglądał blado i był wyraźnie przestraszony. Siedział między dwoma rosłymi, wytwornie ubranymi młodymi ludźmi na tylnym siedzeniu gigantycznego dżipa, zaparkowanego naprzeciwko parku Kultury. Kiedy przywieziono Fandorina, wóz już tam stał.

– Czy może pan z nim porozmawiać w samochodzie, face to face [57] ? – zapytał Władimir Iwanowicz. – Chłopcy zaczekają na zewnątrz.

– To pan?! – zdumiał się Maksim Eduardowicz, kiedy Fandorin usiadł z przodu i odwrócił się do niego. – Więc pan nie jest cudzoziemcem? Czyli ze służby bezpieczeństwa. Za co zostałem zatrzymany? O co mnie podejrzewacie? O mało nie zwichnęli mi barku! To jakieś nieporo…

– Nieporozumienie? – podchwycił Nicholas, nie odczuwając najmniejszej skruchy z powodu wykręconej ręki podstępnego archiwisty. – A to, że mnie w pańskiej bogobojnej instytucji zepchnięto z dachu, to także nieporozumienie?

Bołotnikow zamrugał.

– Tak, słyszałem o tym… Ale… ale co ja mam z tym wspólnego? Mnie w tym czasie nawet nie było w archiwum. Pamięta pan przecież, pojechałem na kort, brałem udział w rozgrywkach tenisowych.

– I tak się pan śpieszył, że nawet nie zainteresował się pan lewą połówką dokumentu… – Magister zrobił pauzę. – Mimo że w prawej znajduje się wzmianka o Liberii Iwana i Zamoleusie. Jasne, skąd rosyjski mediewista mógłby wiedzieć, co znaczą te dziwne słowa!

Ironia podziałała. Archiwista zbladł jeszcze bardziej, oblizał wargi i przełknął ślinę.

– I co pan na to, kolego? – spytał Fandorin, wzgardliwie podkreślając ostatni wyraz. Teraz z przyjemnością nie tylko wykręciłby temu Mozartowi rękę, lecz urwał mu głowę. Szkoda, że dobre wychowanie mu na to nie pozwala.

– Ja… Przysięgam, że nie mam pojęcia, kto i dlaczego chciał pana zabić – powiedział cicho Maksim Eduardowicz. – Sam byłem zaszokowany, kiedy się o tym dowiedziałem. I przerażony. To znaczy, mam pewne podejrzenia, tylko że…

Popatrzył na młodych ludzi, stojących bez ruchu po obu stronach samochodu.

– Przepraszam, ale kim pan jest? Ci faceci nie są chyba z Federacyjnej Służby Bezpieczeństwa?

Fandorin przypomniał sobie stosowne zdanie z pewnego starego sowieckiego filmu, który widział kiedyś na retrospektywnym pokazie w Chelsea.

– Pytania tutaj zadaję ja.

Zadziałało! Archiwista wciągnął głowę w ramiona i skinął dwukrotnie na znak zgody.

– Dobrze, dobrze. Wszystko panu opowiem, od samego początku… Oczywiście, ma pan rację: kiedy przed trzema laty wpadł mi w ręce fragment pisma znaleziony w Kromiesznikach, ogromnie się zainteresowałem tym znaleziskiem. Wzmianka o Matematyce Zamoleusa, księdze ze spisu Dabiełowa, o której nie wspominają żadne inne źródła, w zestawieniu ze słowami: „Tak znajdziesz Liberię Iwana”, wstrząsnęła mną. Przez tydzień nie mogłem jeść ani spać! Zresztą pan, jako historyk, z pewnością to rozumie… Ale chodzi o to, że uznałem to zdarzenie za palec losu, jakiś mistyczny przypadek!… Zaraz panu wszystko wyjaśnię! Przepraszam, jestem zdenerwowany, dlatego mówię trochę chaotycznie. Rzecz w tym, że akurat w tamtym czasie po raz kolejny zapanowała u nas „gorączka Liberii”. Dziennikarze znowu odgrzebali tę starą historię, znaleźli się entuzjaści, którzy zdołali zebrać jakieś prywatne fundusze, powołali nawet komisję pod patronatem władz miejskich. Mnie poproszono tam jako konsultanta. Co za przypadek, prawda? To znaczy, nie ma w tym nic niezwykłego, że właśnie ja zostałem wybrany, muszę stwierdzić bez fałszywej skromności, że jestem najlepszym specjalistą od dokumentów archiwalnych i książek z tamtej epoki. To, że intrygująca połówka pisma trafiła właśnie do mnie, do działu opracowań, to również zupełnie naturalna kolej rzeczy. Zadziwiająca jednak wydała mi się zbieżność tych wydarzeń w czasie! Widzi pan, na krótko przedtem, znużony dyletanckim zapałem poszukiwaczy Liberii, wygłosiłem na posiedzeniu komisji wykład, w którym rozbiłem w proch i pył przekonanie, że biblioteka Iwana Groźnego w ogóle istniała. Dowiodłem przekonująco, że jej nie ma i nigdy nie było. I wtedy nagle bomba! Wpada mi w ręce ważkie świadectwo, że Liberia istniała i została ukryta gdzieś w Moskwie. Czy to nie dziwne? Przecież to wygląda na jakiś boski zamysł!

Relacja Bołotnikowa brzmiała wysoce prawdopodobnie, jednakże od razu zrodziło się pytanie:

– A dlaczego nie powiadomił pan o swoim odkryciu komisji?

Bołotnikow zająknął się.

– Tej bandy zwariowanych entuzjastów i pazernych nieuków? Nie, nie chciałem mieć z nimi nic do czynienia. Ja… Co tu kryć, dostrzegłem w tym dla siebie szansę. Wielką szansę, o jakiej marzy każdy historyk. Żeby dokonać odkrycia, które przetrwa wieki. – Spojrzenie archiwisty zapłonęło gorączkowym blaskiem. – Dowieść, że biblioteka Iwana Groźnego istniała! Na podstawie konkretnych, niezbitych dowodów! Obalić opinię Biełokurowa, Zabielina i wszystkich innych szacownych uczonych! Ale to wymagało czasu – dużo czasu i dużo pracy. Trzeba było skonstruować przekonującą teorię. I udało mi się to!