Albert Baantjer - Een Rus in de Jordaan

‘Het motief, bedoel je.’

‘Precies, het motief. Moet jij niet eens nadenken over een motief?’

Peter van Opperdoes kauwde bedachtzaam op een hapje uitsmijter. ‘Ik?’

‘Ja, jij, ja… Wie heeft er baat bij om niet alleen die arme meid te vermoorden, maar ook haar pooier? Ga jij dáár nou maar eens over nadenken.’ Het klonk niet als een verwijt, eerder als vrolijke aansporing.

‘En ga nou de deur maar opendoen,’ vervolgde ze. Het werd stil en twee seconden later klonk de voordeurbel.

Peter van Opperdoes stak het laatste hapje in zijn mond en sjokte naar de voordeur. Tot zijn verbazing ontwaarde hij het silhouet van Jacob door het glas. Hij deed open en keek verwonderd links en rechts langs Jacob — in de veronderstelling dat Jacob hem kwam ophalen — of hij misschien een recherchewagen zag staan. Die stond er niet.

Jacob leek zich niet heel erg op zijn gemak te voelen. Peter van Opperdoes keek hem aan, kauwde bedachtzaam zijn laatste stukje weg en slikte het door. ‘Wat kom jij doen?’

‘Ik… eh… ik was in de buurt en ik dacht… kom, ik ga even langs bij je. Maar je hebt gasten en je bent aan het eten, hoor ik.’

‘Hoorde je dat?’

Jacob grijnsde. ‘Je smakt nogal hard.’

Peter van Opperdoes keek Jacob onderzoekend aan. Jacob was niet gek, dat wist hij ook wel. Hij zuchtte. ‘Kom binnen.’

Binnen keek Jacob om zich heen. Niemand, zoals hij al verwachtte. Zijn maat, de oude collega, was alleen thuis en voerde hele gesprekken — in zichzelf. Net zoals hij op het bureau had gedaan. Toch zag de woning er niet verwaarloosd uit en zweefde de geur van een versgebakken maaltijd door de kamers.

Peter van Opperdoes zakte in de stoel voor het raam en wuifde naar de bank waar Jacob op kon zitten. Toen Jacob eenmaal zat, keek hij om zich heen. Typisch Amsterdams, zag hij, maar niet overdreven. Een stapeltje cd’s naast een opvallend moderne cd-speler en versterker. Nu vielen hem ook de speakers op die in de kamer stonden. Niet twee kleine, bescheiden boxjes, zoals je wellicht bij iemand van de leeftijd van zijn oude collega zou verwachten, maar grote joekels van speakers. Peter van Opperdoes was een muziekliefhebber, dat was wel duidelijk. Jacob keek langzaam en belangstellend verder, mild gadegeslagen door zijn collega in de comfortabele leren stoel.

Een Perzisch kleedje over de tafel, een mooie hangklok aan de muur. Naast de klok een foto van een vrouw, van ongeveer dezelfde leeftijd als Peter van Opperdoes, met een bijzonder vriendelijke oogopslag. Daar zat geen kwaad bij, dat zag je vanaf de foto al.

‘Is… was dat je vrouw?’

Jacob had geen antwoord nodig, de glimlach vol liefde en warm sentiment die langzaam over het gezicht van de oude rechercheur trok, zei hem genoeg. Jacob moest even slikken en verborg dat met een bescheiden kuchje.

Peter van Opperdoes keek hem aan. ‘Ik heb hier vandaag niet zo’n zin in, vind je dat heel erg?’ Zijn stem klonk zacht en Jacob wist zich niet goed raad. Hij was met de beste bedoelingen hier gekomen, maar vroeg zich nu af of hij misschien geen grote vergissing had gemaakt.

En toch… toch was hij hier met een doel en kon hij niet weggaan voor hij dat doel bereikt had. ‘Ik snap dat zo’n verlies verschrikkelijk is en dat je daardoor… hoe zal ik het zeggen… van slag bent.’

Maar zijn oude collega was een ervaren rot in het vak en Jacob was geen bijster goede toneelspeler. Misschien wel tegenover een verdachte in een verhoor, maar op dit moment keek Peter van Opperdoes dwars door hem heen.

‘Denk je misschien dat ik gek geworden ben?’

Jacob reageerde verschrikt. ‘Wat bedoel je?’

‘Precies wat ik zeg.’

Peter van Opperdoes keek Jacob aan, maar er school geen woede in zijn blik. Eerder een vriendelijke berusting. Hij wist dat Jacob hem had horen praten met zijn vrouw — of in ieder geval dat hij in zichzelf zat te praten. En misschien was dit niet de eerste keer dat Jacob hem met zijn vrouw in gesprek had gehoord. Hij kon zich herinneren dat hij op het bureau ook had zitten praten. En nu was Jacob hier en hij maakte zich duidelijk zorgen. Wat zou hij moeten doen? De waarheid vertellen?

Peter van Opperdoes zuchtte diep. ‘Wat wil je horen? Dat ik gek ben? Waarschijnlijk wel. Mensen zeggen wel eens dat je gek van verdriet kan zijn. Ik voel dat niet echt zo… ik voel me niet gek… ik mis mijn lieve vrouw alleen zo ontzettend. En ja, ik geef toe… af en toe praat ik met haar… en dan voelt het even alsof ze er nog is.’ Hij haalde verdrietig zijn schouders op.

Jacob leunde naar voren. ‘Geeft ze ook antwoord?’

Peter van Opperdoes plukte aan zijn neus. ‘Zou ik anders een heel gesprek met haar voeren? Wat zeg ik nou net: ik ben toch niet gek? Natuurlijk geeft ze antwoord.’

Jacob ging weer achterover zitten. Er schoten duizend gedachten door zijn hoofd.

Peter van Opperdoes vervolgde: ‘Als je werkelijk denkt dat ik geestelijk in de war ben, of het allemaal niet meer aankan, dan moet je maar met iemand anders gaan werken. Of ik vraag weer overplaatsing naar een andere rechercheafdeling aan. Misschien blijf ik wel gewoon thuis. Daar heeft waarschijnlijk niemand bezwaar tegen het feit dat ik af en toe wat voor me uit zit te mompelen.’

Jacob weifelde, zocht naar de juiste woorden. Na lang aarzelen nam hij een besluit en begon hij te praten.

‘Als jij de kans hebt om nog met je vrouw te praten, dan moet je dat doen. Wie ben ik om daar iets van te vinden? Laat staan om het te veroordelen?’

Nu was het de beurt van de oude rechercheur om Jacob onderzoekend aan te kijken. ‘Je gelooft me?’

‘Je zegt dat ze tegen je praat, dan ga ik daarvan uit. Ik merkte ook wel dat je met iemand zat te praten… dus geloof ik ook dat je antwoord kreeg.’

‘Dank je. Je bent trouwens de eerste aan wie ik dit heb verteld.’

‘Ik zou het alleen niet aan anderen vertellen… noch laten merken.’

Peter van Opperdoes keek naar zijn jonge collega. ‘Ik weet dat er verhalen gaan over mij… Ik weet dat ze denken dat er een steekje aan me loszit. Misschien is dat wel de reden dat ik bij de Warmoesstraat ben weggegaan. Of misschien deed de Warmoesstraat me wel te veel aan de tijd herinneren… hoe het was toen ze nog leefde. In ieder geval wil ik dat je weet dat ik me goed voel op de Raampoort.’ Hij stopte even. ‘En met jou als maat,’ liet hij er zacht op volgen.

Er viel een diepe stilte in de woonkamer, onverwacht verbroken door de diepe, sonore klank van de hangklok, die tien uur sloeg. Het geluid leek wel drie keer zo hard te klinken als anders.

‘Zie je wel dat het een goeie jongen is?’ fluisterde zijn vrouw in zijn oor.

‘Ja,’ zei Peter van Opperdoes zacht.

‘Wat zei je?’ vroeg Jacob.

‘O, niks,’ mompelde de oude rechercheur, hij schurkte even heen en weer en zakte diep weg in zijn warme lederen stoel. Heel even voelde hij zich bijna gelukkig.

‘Motief.’

‘Ja.’

‘Daar begon jouw vrouw over? Dat zei ze tegen je?’

‘Ja.’

Jacob trok een peinzend gezicht. ‘Apart.’

Peter van Opperdoes nam een slok thee.

De twee rechercheurs waren aan de eettafel gaan zitten na het emotionele gesprek. Het was lang stil gebleven in de woonkamer, maar uiteindelijk stond Peter van Opperdoes op en ging thee zetten. Jacob volgde hem naar de keuken en legde zijn arm om de schouder van zijn oude collega.

Toen ze terugliepen naar de kamer, allebei met een kop warme thee in hun hand omdat Jacob niet van koffie hield, was er bijna een stilzwijgende afspraak tussen de twee dat ze het er niet meer over zouden hebben.

En dus vertelde Peter van Opperdoes dat zijn vrouw had gesuggereerd dat hij meer over het motief moest nadenken. Jacob stond er niet eens van te kijken.

‘Heel apart… maar het is geen slecht idee.’