Albert Baantjer - De Cock en de broeders van de zachte dood

Vledder keek hem verwonderd aan. ‘Nou en?’

De Cock gebaarde in zijn richting. ‘Hoe wist broeder Constantijn dat de lichamen van zijn vader en Blonde Tieneke op die manier zijn gevonden? Ik heb dit facet met opzet uit de kranten gehouden. Het staat in geen enkele publicatie vermeld.’

Vledder slikte. ‘Dat betekent?’

De Cock trok een ernstig gezicht. ‘Dat broeder Constantijn in zijn dramatisch betoog vermoedelijk meer heeft onthuld dan hij heeft willen prijsgeven.’

Op de granieten vloer in de kelder van de afdeling anatomie van het Wilhelmina Gasthuis in Amsterdam lag een plas bloed. Het drupte van een brancard, waarop een jonge vrouw, deerlijk verminkt slachtoffer van het jachtige verkeer. De Cock keek ernaar. Aandachtig. Peinzend. De plas werd steeds groter. Een onaandoenlijke amanuensis schoof het slachtoffer in een koelvak en spoelde het bloed weg. Het kolkte in een putje.

De Cock had een hekel aan die ijzige kelder van de anatomie. Hij kwam er niet graag. In de meeste gevallen liet hij de wettelijk voorgeschreven herkenningen door Vledder doen. Maar dit keer wilde hij er zelf bij zijn. Hij wilde zien hoe de betrokkenen reageerden.

Voor de herkenning van Blonde Tieneke had hij Vledder met een wagen Manke Greetje laten ophalen. Verder had hij een beroep gedaan op zuster Emilia van het Goodwill Centrum van het Leger des Heils. Ze had Blonde Tieneke bij leven goed gekend.

De Cock wist uit lange ervaring, dat veel mensen niet bij machte waren de confrontatie met een gruwelijke dood emotieloos te doorstaan. Vaak speelden zich bij de herkenning hartverscheurende tonelen af.

Voor zuster Emilia was hij niet bang. Zij was een sterke vrouw, door het leven gelouterd. Maar Manke Greetje baarde hem zorgen. Ze was, zoals de meeste publieke vrouwen, heftig, emotioneel. Haar gedrag was niet te voorspellen. Zoekend en tastend naar woord en gebaar had hij geprobeerd Greetje voor te bereiden op hetgeen ze te zien zou krijgen. De Cock benijdde dominees en priesters die bij dergelijke gelegenheden schijnbaar moeiteloos de juiste toon vonden.

Terwijl de amanuensis bezig was het lijk van Blonde Tieneke met een laken te bedekken, deed De Cock de deur op een kier en keek in de wachtkamer. Zuster Emilia staarde strak voor zich uit, een gelaten trek op haar gezicht. Manke Greetje zat pal naast haar, klein, fragiel, ineengedoken als een angstig vogeltje.

Toen de amanuensis hem een teken gaf dat hij klaar was, liep de grijze speurder op de vrouwen toe en begeleidde hen naar het zwarte gordijn. Zachtjes schoof het weg. Blonde Tieneke lag op een verrijdbare brancard. Alleen haar hoofd was zichtbaar. De rest was met een laken bedekt. Ze was mooi. Zelfs in haar dood. Misschien was ze wel mooier dan in leven. Vredig, ontspannen. Het ovale gelaat bleek als doorschijnend albast.

Een tijdje keken ze zwijgend naar de dode. Van terzijde blikte De Cock tersluiks naar Manke Greetje, wachtte op de reactie die moest komen. Hij zag dat haar lippen bewogen, alsof ze sprak zonder geluid. Ze schudde het hoofd en sprak plotseling hardop.

‘Je had het niet mogen doen, lieve meid. Je had het niet moeten doen.’ Het klonk zacht, vermanend, alsof de dode oren nog konden luisteren. ‘Je mag een man niet uitdagen. Dat mag je nooit doen.’ Ze zweeg. Haar hand strekte beverig naar het gezicht van de dode. Halverwege stokte ze, aarzelend trok ze haar hand terug.

De Cock gaf de amanuensis een wenk. Het zwarte gordijn schoof langzaam terug. De beide vrouwen huilden zachtjes. De grijze speurder pakte hen bij de arm en leidde hen naar buiten, waar Vledder met de wagen wachtte. De Cock keek op zijn horloge. Hij had nog ruim een halfuur voor de volgende herkenning.

Hij keek hoe Vledder met de beide vrouwen wegreed en begon een kuiertje langs de plantsoenen en paviljoens van het oude Wilhelmina Gasthuis. Hij hoopte dat alles liep zoals hij had gepland. Nadat Vledder Manke Greetje en zuster Emilia had thuisgebracht, zou hij Monique van Bovenkerken van haar woning aan de Brouwersgracht ophalen. De jonge rechercheur Fred Prins had hij opdracht gegeven naar Ouderkerk aan de Amstel te gaan. Hij had Rosita Stuyvenburg bereid gevonden aan de wettelijke herkenning mee te werken. Daarbij had hij uiteraard verzwegen dat hij reeds van Monique de toezegging had om aanwezig te zijn.

De grijze speurder grinnikte wat voor zich uit. Hij had in zijn lange rechercheloopbaan vele malen met menselijke gevoelens en emoties gespeeld. Het kon een dramatische scène worden wanneer de beide vrouwen elkaar in het front van de dode Richard van Bovenkerken zouden ontmoeten. Het was een bijna duivels arrangement. Hij vroeg zich af wat hij ervan verwachtte. Moord was een heimelijk en met emoties beladen bedrijf. De Cock meende het zich te kunnen veroorloven om de normen van de ethiek te doorbreken om iets van die verborgen emoties op te wekken. Rond de beide dubbele moorden hing nog steeds een sluier van geheimzinnigheid. Hij diende die sluier op te lichten. De schuldigen te pakken. Dat was zijn taak.

Hoewel hij nog geen flauw idee had waar hij de schuldigen moest zoeken, had hij toch het stellige gevoel dat de sleutel tot de oplossing lag in het leven van de dode Richard van Bovenkerken. Rosita Stuyvenburg en Monique hadden in dat leven een grote rol gespeeld. Richard van Bovenkerken was gestruikeld. Had hij Blonde Tieneke in zijn dodelijke val meegesleurd of had ook zij een actieve rol gespeeld? Waarover was Richard gestruikeld? Wat was de reden van zijn val? Welke valstrikken hadden de vrouwen voor hem gezet?

De Cock schudde droef het hoofd. Hij kwam niet tot een geheel. Het klopte niet. Er bleven te veel hiaten. Waar lag bijvoorbeeld het verband met het keurige echtpaar Schoonenbeek? Wat was de reden van hun dood? Waarom moesten zij sterven?

Hij schoof de mouw van zijn jas wat op en keek op zijn horloge. Het halfuur was bijna om. Langzaam liep hij terug naar de anatomie.

Een wagen stopte voor de ingang. De Cock liep haastig toe en hield het portier open. Rosita Stuyvenburg stapte uit. Ze droeg een zwarte Persianer bontjas met een bijpassende muts. De grijze speurder begroette haar hartelijk en leidde haar snel naar de wachtkamer van de anatomie. Hij nam rechercheur Prins even apart en zei hem bij haar te blijven tot ook Monique was gearriveerd. Daarna liep hij door naar de witbetegelde kelder en liet de deur op een kier.

De amanuensis was al bezig het lijk van Richard van Bovenkerken op een brancard te leggen. Hij keek naar de speurder op. ‘Wanneer worden die twee begraven?’ vroeg hij.

De Cock trok zijn schouders op. ‘Ik weet het niet precies. Ik heb nog geen officieel bericht. Maar ik vermoed overmorgen op Zorgvlied. Ik heb de stiefmoeder van het meisje zoiets horen zeggen.’

De amanuensis sloeg een gevouwen laken open. ‘U geeft wel een seintje?’

De Cock knikte.

Via de kier van de deur zag hij Monique binnenkomen. Vledder liep achter haar aan. Toen ze Rosita Stuyvenburg in het oog kreeg, schrok ze zichtbaar. Een moment leek het alsof ze zich wilde omkeren, maar na een korte aarzeling liep ze door en ging op enige afstand van Rosita Stuyvenburg zitten.

De Cock keek een poosje naar beide vrouwen. Ze waren totaal verschillend. Rosita Stuyvenburg was van een andere schoonheid. Ze miste de uitbundige aantrekkelijkheid van Monique, maar had duidelijk meer distinctie, meer uitstralende waardigheid.

Monique leek wat verkrampt. Onzeker. Ze droeg een wijde zwarte mantel met een frivole baret. Onrustig schoof ze op de blankgelakte bank. Ze voelde zich duidelijk niet op haar gemak.

De Cock kwam tevoorschijn. Met een beminnelijke lach om de mond liep hij op de vrouwen toe en maakte een lichte buiging.

‘Hartelijk dank dat u gekomen bent,’ sprak hij vriendelijk. Hij keek van de een naar de ander. ‘Ik hoef u niet meer aan elkaar voor te stellen?’